تشدید اختلافات میان قطر و بحرین؛ پرونده‌های مورد مناقشه کدامند؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم ، روسیا الیوم گزارش داد: اختلافات میان بحرین و قطر با موضع گیری مقام بحرینی وارد فاز جدیدی شده است.

در جنجالی تازه درباره اختلاف بین بحرین و قطر بر سر جزایر مرزی، مشاور پادشاه بحرین بر حاکمیت کشورش بر جزیره «حوار» و حق حاکمیت آن را بر جزیره «الزباره» قطر تاکید کرد.

روسیا الیوم گزارش داد: دو کشور دهه‌ها بر سر مرزهای دریایی اختلاف دارند اما در سال 2001 دیوان بین‌المللی دادگستری، به حاکمیت بحرین بر جزایر حوار و منطقه «جراده» و حاکمیت قطر بر جزایر «الزباره»، «جنان» و «فشت الدبیل» حکم داد.

«خالد بن احمد»، مشاور پادشاه بحرین و وزیر امور خارجه سابق این کشور در توئیتی در واکنش به درخواست گسترده کاربران قطری مبنی بر اینکه جزیره «حوار» قطری است، گفت: جزایر «حوار» و«الزباره» متعلق به مردم بحرین است و حقوق آنها از بین نخواهد رفت.

وی افزود: 83 مدرک جعلی داریم که ادعاهایی دارند اما دیوان بین‌المللی دادگستری حکم به بحرینی بودن جزایر حوار داد اما « الزباره» باقی مانده که مردم آن، چه ادعا کنندگان بخواهند یا نه، بحرینی هستند و هر چقدر زمان نیز بگذرد حقوق آنها ضایع نخواهد شد.

پیشتر برخی فعالان قطری موجی در توئیتر تحت عنوان جزیره «حوار» قطری است راه انداخته بودند و خواستار لغو حاکمیت بحرین از آن و الحاق آن به قطر شده بودند.

اختلافات منامه و دوحه تشدید شده است

طی چندماه اخیر نقض حریم سرزمینی قطر توسط بحرین، منجر به افزایش تنش بین مقامات سیاسی دوحه و منامه شده است. هرچند اختلافات بین دو کشور با شروع بحران قطر شدت یافته بود و در سال‌های 2017 و 2018 جنگنده‌های بحرینی حریم هوایی قطر را نقض کرده‌اند؛ با اینحال پیوستن بحرین به روند عادی سازی با رژیم صهیونیستی و اقدامات این پادشاهی پس از عادی سازی در قبال دوحه، تنش بین دو کشور را به حدی بالا برده که در مواردی به شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز کشیده شده است.

از اواسط دهه 1990 اختلاف مرزی بین قطر و بحرین بر سر جزایر «حوار»، «جنان» و « زباره» بالا گرفت. با افزایش اختلافات بین دو پادشاهی بر سر مناطق مذکور، رویارویی و ناتوانی ریاض در حل و فصل آن، اختلاف مرزی دو کشور به دیوان بین المللی دادگستری ارجاع داده شد.

 در سال 2001 دیوان بین المللی دادگستری رای خود را به مالکیت بحرین بر جزایر حوار و مالکیت قطر بر جزیره «جنان» و «زباره» داد. با اینحال پس از تحریم قطر در سال 2017، دولت بحرین در اکتبر همان سال طی یک بیانیه خواستار اعاده مالکیت بر زباره شده و دلیل سکوت خود را تا قبل از آن وحدت عربی خلیج فارس عنوان کرده است. بر همین اساس ممکن است بحرین از نقض حریم دریایی و هوایی قطر به دنبال تصاحب مناطق مورد اختلاف بین دو کشور باشد.

یکی از عواملی که بستر نقض حریم دریایی و هوایی قطر را ایجاد کرده، پیوستن بحرین به روند عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی در 15 سپتامبر 2020 است. این رخداد و قول مساعد مقامات سیاسی_ امنیتی صهیونیست به مقامات بحرینی منجر به عرض اندام این کشور در خلیج فارس و نقض حریم سرزمینی قطر شده است.

بحرین مانند برخی شیخ نشین‌های حاشیه خلیج فارس روابط پنهان خود با رژیم صهیونیستی را از نیمه دوم دهه 1990 آغاز کرده است که دیدار‌های مقامات رسمی دو کشور از پایتخت‌های یکدیگر بین سال‌های 2000 تا 2010، حضور هیئت صهیونیستی در کنفرانس فیفا در منامه، اتخاذ موضع انتقادی پادشاه بحرین (حمد بن عیسی آل خلیفه) در سپتامبر 2017 از تحریم رژیم صهیونیستی توسط اتحادیه عرب و میزبانی نشست «صلح اقتصادی فلسطینی-صهیونیستی» در ژوئن 2019 در منامه نمود‌هایی از آن بود. این روابط در نهایت به شناسایی موجودیت رژیم صهیونیستی براساس توافقنامه «ابراهیم» منجر گردید.

در پنجم ژوئن 2017، بحرین به همراه عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر روابط هوایی و دریایی خود با قطر را قطع کرده و با صدور بیانیه رسمی توسط وزارت خارجه، قطر را به گسترش هرج و مرج در خاک بحرین، بی ثبات سازی منطقه و تحریک افکار عمومی این کشور از طریق رسانه «الجزیره» متهم کرد. بحرین پس از وقوع بحران در روابط خارجی قطر با همسایگان عربش، تلاش داشت از این فرصت استفاده کرده و ضمن برقراری روابط نزدیک با امارات متحده عربی و عربستان سعودی، مناطق مورد اختلاف با قطر را به حوزه سرزمینی خود ادغام نماید.

پوشش گسترده خبری تظاهرات مردم بحرین در سال 2011 و سرکوب این قیام توسط آل خلیفه در رسانه «الجزیره» و همچنین حمایت مقامات قطری از جنبش مردمی «الوفاق» بحرین، منجر به ایجاد حوزه جدید اختلاف بین آل خلیفه و آل ثانی شد. افشای فایل صوتی مکالمات مقام قطری و یکی از اعضای حزب اسلامی الدعوه و جمعیت وفاق (حسن سلطان) باعث شده است، حاکمان بحرین نسبت به اهداف آل ثانی بدبین شوند. بر همین اساس، نقض حریم سرزمینی قطر توسط بحرین این پیام را برای دوحه ارسال می‌کند که در صورت تدوام حمایت این کشور از مخالفان آل خلیفه، منامه حق استفاده از گزینه حمله نظامی را برای خود قائل است.

علاوه بر عربستان و امارات و مصر، بحرین نیز در اجلاس العلا توافق کرد تا روابط دیپلماتیک و تجاری خود را با قطر به شکل کامل احیا کند و حتی حریم هوایی و مرزهای خود را به روی این کشور باز کرد، اما از آن زمان تا کنون بحرین سیگنال‌های ضد و نقیضی در این زمینه ارسال کرده است.

عدم اطمینان درباره ازسرگیری سفرها میان قطر و بحرین شاید بارزترین مصداق در این زمینه باشد. در این راستا منابع دوحه گزارش دادند که درباره زمان شروع پروازها به منامه صراحتی وجود ندارد ؛ در حالی که پروازهای قطر به عربستان سعودی و امارات از سرگرفته شده است.

اداره امور هواپیمایی کشوری بحرین پیش از این گفته بود که این کشور از 11 ژانویه 2020 حریم هوایی خود را به قطر باز می‌کند. «عبداللطیف بن راشد الزیانی» وزیر امور خارجه بحرین نیز گفت که روابط منامه با دوحه به شرایطی که قبل از 5 ژوئن 2017 وجود داشت یعنی زمانی که سفر میان کشورهای دو طرف برای شهروندان بدون ویزا انجام می‌شد برمی‌گردد.

اما با این وجود هفته گذشته زمانی که وزیر خارجه بحرین، قطر را به عدم اتخاذ هیچ گونه ابتکار عملی برای حل اختلافات با منامه متهم کرد ، روابط دوجانبه میان دو کشور بار دیگر دچار تنش شد. این اظهارات وزیر بحرینی به دنبال بازداشت تعدادی از مسافران قطری که از طریق پل «ملک فهد» (میان عربستان و بحرین) در حال ورود به بحرین بودند مطرح شد.

مورد بعدی که پس از اجلاس شورای همکاری خلیج فارس موجب بازگشت تنش ها میان بحرین و قطر شد این بود که وزارت کار و برنامه‌ریزی عمرانی بحرین 130 ملک متعلق به فرزندان «خالد بن ناصر بن عبدالله المسند» از بستگان «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر است را مصادره کرد. روزنامه رسمی بحرین به نقل از بیانیه وزارت کار و برنامه ریزی عمرانی بحرین خبر داد که مالکیت 130 ملک متعلق به محمد، ساره و الدانه، فرزندان خالد ناصر المسند برادر «موزه المسند»، مادر امیر قطر مصادره می‌شود.

علاوه بر آن دست کم چهار اتفاق که در آن بحرین به تجاوز به خاک قطر متهم شده بود در اوج تلاش ها برای تحقق آشتی عربی قبل از نشست العلا رخ داد. در سه مورد آن ماهیگیران بحرینی به اتهام تجاوز از آب‌های خود توسط قطر دستگیر و سپس آزاد شدند. در دسامبر 2020 نیز دوحه اعلام کرد که چهار هواپیمای بحرینی به حریم هوایی قطر تجاوز کردند.

وزارت امور خارجه بحرین نیز در بیانیه اخیر خود قطر را متهم کرد که پس از نشست شورای همکاری خلیج فارس هیچ ابتکاری برای حل مشکلات برجسته میان دو کشور ارائه نداده است. این وزارتخانه همچنین دوحه را متهم کرد که به دعوت منامه برای اعزام یک هیئت رسمی به بحرین در اسرع وقت برای شروع گفتگوهای دوجانبه درباره مسائل برجسته پاسخ نداده است.

چندی قبل نیز «محمد السیسی البوعینین» رئیس کمیته امور خارجی پارلمان بحرین اعلام کرد که قطر هیچ جدیتی در اجرای تعهدات خود به بندهای توافق آشتی که در نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در شهر «العلا» عربستان سعودی انجام شد، نشان نداده است.

انتهای پیام/