کرونا و معناباختگی جهان جدید / نگاهی به نقش رهایی‌بخش "دین، ادبیات و هنر"

کرونا و معناباختگی جهان جدید / نگاهی به نقش رهایی‌بخش "دین، ادبیات و هنر"

معنویت در مثلث طلایی دین، ادبیات و هنر نهفته است. جامعه‌ای که بنیان‌های فکری و عملی آن به این سه پایگاه توجه داشته است، توانسته از تندبادهای پوچی و معناباختگی جان سالم به در ببرد.

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دکتر مسلم ذوالفقارخانی، عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه حکیم سبزواری، در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری تسنیم نوشت:

در گیر و دار جهان پیچیده‌ی معاصر، در این تنگنای انزوا و تنهایی بشر و در وانفسای بیماری کرونا و خلأ معنا و پوچی‌های حاصل از جنگ و خونریزی و نابرابری و بیماری، "معنویت" چراغ هدایت بشر است.

انسان امروزه بیش از پیش محتاج معنویت است؛ معنویت کلید درک متقابل، همزیستی مسالمت‌آمیز، خرد و زندگانی سعادتمند است. آدمی در پناه معنویت است که می‌تواند اخلاقی و انسانی عمل کند و پایبند اصول بنیادین برای زیست اجتماعی باشد.

ولی معنویت را در کجا می‌توان جست؟ این چراغ راهنما و کلید طلایی زندگانی سعادتمند را چگونه می‌توان در دست گرفت و آسوده خاطر و هدفمند زندگی کرد؟

معنویت در مثلث طلایی دین، ادبیات و هنر نهفته است. جامعه‌ای که بنیان‌های فکری و عملی آن به این سه پایگاه توجه داشته است، توانسته از تندبادهای پوچی و معناباختگی جان سالم به در ببرد.

هر جامعه‌ای که معنوی‌تر باشد اخلاقی‌تر نیز خواهد بود و چنانچه اخلاق را ارزش‌ها و معیارهایی بدانیم که فضائل و رذائل را از هم جدا می‌سازد، مثلث طلایی دین و ادبیات و هنر است که مصادیق ارزش‌ها را روشن و شیوه‌های کسب فضائل و ترک رذائل را آشکار می‌سازد.    

مناسبات آدمی در تعامل با خداوند، در قلمرو فردیت، و در رویارویی با دیگر انسان‌ها را به ترتیب اخلاق بندگی، اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی می‌گویند؛ و مثلث طلایی دین و ادبیات و هنر هر کدام به شیوه‌ی خود، چه مستقیم و غیرمستقیم و چه عریان و آشکار، و چه در قالب حقیقت و استعاره، نمونه‌هایی از این مناسبات بشری را عرضه می‌دارند.

شاید دین‌ها، حقایق اجتماعی را با زبان و شیوه‌ای مستقیم‌تر و عریان‌تر بیان کنند، و از آن طرف شاید زبان شعری و زبان هنری پوشیده‌تر و در لفافه‌تر باشد؛ اما دین و هنر و ادبیات هر سه یک مقصود دارند و آن اخلاقی و معنوی کردن اجتماعات انسانی است.   

زبان استعاره که زبان هنر و ادبیات نیز هست، در کتب آسمانی مختلف به ‌وفور دیده می‌شود. مثلا قصه‌های قرآن و دیگر کتاب‌های آسمانی مانند تورات و انجیل، برای ساده کردن مسائل پیچیده‌ی بشری، از زبان مجازی و استعاری استفاده کرده‌اند؛ لذا می‌گویند: المجاز قنطرة الحقیقه. یعنی مجاز پلی است برای رسیدن به حقیقت.     
 
باید توجه داشت که جامعه و خانواده نقش مهمی در استقرار معنویت دارند و با برافروختن این سه پرتو معنویت، می‌توان جامعه‌ای سالم و خردمند و خوشبخت داشت. لوریس چکناواریان در یک مصاحبه‌ی تلویزیونی (برنامه‌ی "شوکران") بازسازی فرهنگی به یاری موسیقی (هنر)، در کشور ارمنستان یاد کرد.

ادبیات و هنر هر دو راه‌هایی برای پرورش معنویت در خانواده‌ها و فرزندان آنان است. بی شک گوش دادن و تمرین موسیقی اصیل، مشاهده و پرداختن به نقاشی و معماری‌های ناب،  خطاطی، طراحی، تندیس‌گری، عکاسی، تئاتر و سینما هر کدام مسیری به سوی معنویت است و با چنین هنرهایی است که روح و روان بشر صیقل یافته و متعالی می‌شود.

ادبیات و شعر هم از وجوه مهم معنویت‌اند. خواندن شاهنامه‌ی فردوسی، مثنوی مولانا، غزلیات حافظ، خمسه‌ی نظامی، کلیات سعدی، رباعیات خیام، نمایشنامه‌های شکسپیر، رمان‌های دیکنز، آثار مولیر، شاهکارهای گوته و … هرکدام ابعاد مختلف زندگانی را دربرابر دیدگان ما قرار می‌دهند و خرد ‌و معنای زندگانی را ترسیم می‌کنند.

هم ادبیات و هم هنر، به کمک آرایه‌ها و تکنیک‌های زیبایی شناسانه‌ی خود، به مدد آشنایی‌زدایی و کلیشه‌شکنی، ایجاز، تشبیه، تشخیص، فُرم و بُعد و رنگ و سایه و … و با استفاده از ابزاری که آدمی را میان جهان واقعیت و حقیقت در نوسان قرار می‌دهد، مفاهیم و ارزش‌ها را زیبا و جذاب به خورد آدمی می‌دهند و به قول منتقد روم باستان، هوراس، چون دارویی تلخ اما با روکشی شیرین و دلربا، دوای درد و داروی امراض بشر می‌شوند.

و اما آن دسته از انسان‌هایی که دین‌گریزند و خداناباور، اگر از الهام و القای ادبیات و هنر نیز بی‌نصیب باشند، به کالبدی خشک و بی‌روح تبدیل خواهند شد که برای ایشان زندگانی چیزی جز تکرارهای ملال‌آور و یکنواخت نخواهد بود. زندگانی تنها تکاپوی جسم و خوردن و خوابیدن و معاش صرف نیست، بلکه جولانگاه فکر و اندیشه و درآمیختن در "معنویت" نیز هست.

انتهای پیام/

واژه های کاربردی مرتبط
واژه های کاربردی مرتبط
پربیننده‌ترین اخبار فرهنگی
اخبار روز فرهنگی
آخرین خبرهای روز
فلای تو دی
تبلیغات
همراه اول
رازی
شهر خبر
فونیکس
میهن
طبیعت
triboon
گوشتیران
رایتل
مادیران