زمزمه جنگ-18|فرماندهان عالی دفاع مقدس چه کسانی بودند؟/توان نظامی ایران در زمان جنگ چقدر بود؟

با شروع جنگ تحمیلی، حضرت امام خمینی(ره) برای تمرکز بیشتر قوا، بنی‌صدر رئیس جمهور وقت را به نمایندگی از خود به سمت فرماندهی کل نیروهی مسلح منصوب کردند.

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، جنگ مخرب‌ترین و پرچالش‌ترین اقدامات ضدبشری است که همواره با تلفات انسانی تا تخریب اماکن و مراکز مختلف همراه بوده است. اما در آموزه‌های اسلامی علاوه بر اینکه مسلمانان از تهاجم و جنگ‌افروزی منع شده‌اند بر ضرورت دفاع مشروع در برابر هرگونه تهاجم و جنگ‌طلبی تأکید شده است. از این رو از عنوانی تحت عنوان «جهاد» استفاده می‌شود که بار معنایی و مفهومی خاصی در فرهنگ اسلامی دارد. به عبارت دیگر «جهاد» تلاشی از سوی مسلمانان برای حرکت در مسیر الهی و برای دفاع از جان و مال افراد مظلوم است.

هشت سال دفاع مقدس و مظلومانه ایران اسلامی نیز از همین جنس است. تاریخ و افکار عمومی متعهد و منصف نیز این واقعیت را پذیرفته و اذعان کرده است که مردم ایران هرگز جنگ را آغاز نکرده‌اند بلکه در برابر تهاجم نظامی غافلگیرانه ارتش بعث عراق، مظلومانه و با کمترین تجهیزات، ایستادگی جانانه‌ای کرده‌اند. تاریخ دفاع مقدس مملو از خاطرات رشادت‌ها، ایثارگری‌ها و جان‌فشانی‌ها غیور مردان و زنان ایرانی است. حال در این گزارش با فرماندهان، قرارگاه‌ها و یگان‌های نیروی مسلح جمهوری اسلامی ایران آشنا شوید.

با شروع جنگ تحمیلی، حضرت امام خمینی(ره) برای تمرکز بیشتر قوا، بنی‌صدر رئیس جمهور وقت را به نمایندگی از خود به سمت فرماندهی کل نیروهی مسلح منصوب کردند، اما بنی‌صدر نه تنها نتوانست قوا را متمرکز کند که باعث اختلاف هر چه بیشتر هم شد!

با تشدید اختلافات از سوی بنی‌صدر و عدم پیشرفت در جنگ موجب شد که امام(ره) حکم عزل بنی‌صدر را صادر و خود فرماندهی کل قوا را عهده‌دار شوند.

- ابوالحسن بنی‌صدر؛ فرمانده کل قوا از شروع جنگ تا 20 خرداد 1360

- حضرت امام خمینی(ره) فرمانده کل قوا از 20 خرداد 1360 تا پایان جنگ - اکبر هاشمی رفسنجانی؛ جانشین فرمانده کل قوا از 12 خرداد 1367 تا پایان جنگ - حسن روحانی؛ معاون جانشین فرمانده کل قوا از خرداد سال 1367 تا پایان جنگ

میراث حماسه-1| هفت گنج جنگ هشت ساله + فیلم

* قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء(ص)

- سیدعلی خامنه‌ای؛ فرمانده قرارگاه از سال 1360 تا بهمن سال 1362

- اکبر هاشمی رفسنجانی؛ فرمانده قرارگاه بهمن 1362 تا پایان جنگ

- سیدعلی‌اکبر موسوی قویدل؛ رئیس ستاد مرکزی قرارگاه از سال 1362 تا 1364

- حسن روحانی؛ رئیس ستاد مرکزی قرارگاه از سال 1364 تا 1366

* ستاد فرماندهی کل قوا

- میرحسین موسوی؛ رئیس ستاد از خرداد سال 1367 تا پایان جنگ

- سیدحسن فیروزآبادی؛ جانشین رئیس ستاد از خرداد سال 1367 تا پایان جنگ

- علی شمخانی؛ معاون اطلاعات و عملیات از خرداد سال 1367 تا پایان جنگ

* ارتش جمهوری اسلامی ایران

- ولی‌الله فلاحی؛ جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش از آغاز جنگ تا 7 مهر 1360

- قاسمعلی ظهیرنژاد؛ رئیس ستاد مشترک ارتش از 9 مهر 1360 تا 3 آبان 1363

- اسماعیل سهرابی؛ رئیس ستاد مشترک ارتش از 3 آبان 1363 تا 13 اردیبهشت 1367

- علی شهبازی؛ رئیس ستاد مشترک ارتش از 13 اردیبهشت 1367 تا پایان جنگ

- قاسمعلی ظهیرنژاد؛ فرمانده نیروی زمینی از آغاز جنگ تا 9 مهر 1360

- علی صیاد شیرازی؛ فرمانده نیروی زمینی از 9 مهر 1360 تا 11 مرداد 1365

- حسین حسنی سعدی؛ فرمانده نیروی زمینی از 11 مرداد 1365 تا پایان جنگ

- جواد فکوری؛ فرمانده نیروی هوایی از آغاز جنگ تا 31 شهریور 1360

- محمد حسین معین‌پور؛ فرمانده نیروی هوایی از 21 شهریور 1360 تا 4 آذر 1362

- هوشنگ صدیق؛ فرمانده نیروی هوانیی از 4 آذر 1362 تا 10 بهمن 1365

- منصور ستاری؛ فرمانده نیروی هوایی از 10 بهمن 1365 تا پایان جنگ

- بهرام افضلی؛ فرمانده نیروی دریایی از آغاز جنگ تا 10 اردیبهشت 1363

- اسفندیار حسینی؛ فرمانده نیروی دریایی از 10 اردیبهشت 1362 تا 6 تیر 1364

- محمدحسین ملک‌زادگان؛ فرمانده نیروی دریایی از 6 تیر 1364 تا پایان جنگ.

* سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

-مرتضی رضایی؛ فرمانده کل سپاه از آغاز جنگ تا 20 شهریور 1360

- محسن رضایی؛ فرمانده کل سپاه از 20 شهریور 1360 تا پایان جنگ

- یوسف کلاهدوز؛ جانشین فرمانده از آغاز جنگ تا 7 مهر 1360

- علی شمخانی؛ جانشین فرمانده از مهر 1360 تا پایان جنگ

- علیرضا افشار؛ رئیس ستاد از آبان 1363 تا پایان جنگ

- سید یحیی رحیم صفوی؛ فرمانده نیروی زمینی از شهریور 1364 تا اردیبهشت 1365

- علی شمخانی؛ فرمانده نیروی زمینی از اردیبهشت 1365 تا پایان جنگ

-موسی وفان؛ فرمانده نیروی هوایی از سال 1365 تا پایان جنگ

- حسین علایی؛ فرمانده نیروی دریایی از سال 1365 تا پایان جنگ

* شورای عالی دفاع ملی

-سید ابوالحسن بنی‌صدر؛ رئیس شورا از آغاز جنگ تا 1 تیر سال 1360

- اکبر هاشمی رفسنجانی؛ سرپرست شورا از 1 تیر 1360 تا 11 مرداد سال 1360

- محمدعلی رجایی؛ رئیس شورا از 11 مرداد سال 1360 تا 8 شهریور سال 1360

- اکبر هاشمی رفسنجانی؛ سرپرست شورا از 8 شهریور تا 17 مهر سال 1360

-سیدعلی خامنه‌ای؛ رئیس شورا از 17 مهر سال 1360 تا پایان جنگ

- مصطفی چمران؛ دبیر شورا از آغاز جنگ تا سال 1360

- محمدعلی نظران؛ دبیر شورا از مهر 1360 تا پایان جنگ

* شورای عالی پشتیبانی جنگ

-سید علی خامنه‌ای ؛ رئیس شورا از تیر 1360 تا پایان جنگ

-سید حسن فیروزآبادی؛ دبیر شورا از تیر 1360 تا پایان جنگ

- علیرضا افشار؛ دبیر شورا از تیر 1360 تا پایان جنگ

- سیدعلی مقدم؛ دبیر شورا از تیر 1360 تا پایان جنگ

* ستاد پشتیبانی جنگ

- حسن روحانی؛ رئیس شورا از مهر 1364 تا پایان جنگ

- سیدحسن فیروزآبادی؛ دبیر شورا از مهر 1364 تا پایان جنگ

* هیئت دولت

-سیدحسن فیروزآبادی؛ معاون امور دفاعی نخست‌وزیر از اردیبهشت سال 1364 تا پایان جنگ

-جواد فکوری؛ وزیر دفاع از آغاز جنگ تا 26 مرداد 1360

- سیدموسی نامجو؛ وزیر دفاع از 23 مرداد تا 7 مهر 1360

- محمد سلیمی؛ وزیر دفاع از 11 آبان 1360 تا 25 مرداد 1363

محمدرضا رحیمی؛ سرپرست از 25 مرداد 1363 تا 6 آبان 1364

محمدحسین جلالی؛ وزیر دفاع از 6 آبان 1364 تا پایان جنگ

- محسن رفیق‌دوست؛ وزیر سپاه از 18 آبان 1361 تا پایان جنگ

- بیژن نامدار زنگنه؛ وزیر جهاد سازندگی از اسفند 1363 تا پایان جنگ

* مجلس شورای اسلامی

سیدعلی خامنه‌ای؛ رئیس کمیسیون امور دفاعی از آغاز جنگ تا 17 مهر 1360

-حسن روحانی؛ رئیس کمیسیون امور دفاعی از مهر 1360 تا پایان جنگ

* تقسیم‌بندی یگانی

یگان‌های رزم نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایرن اعم از ارتش، سپاه و بسیج در دوران جنگ تحت عناوین سپاه‌ها، قرارگاه‌ها، لشکرها، تیپ‌ها،گردان‌ها، گروهان‌ها، گروه‌ها، دست‌ها و... انجام وظیفه می‌کردند. این یگان‌ها و استعداد نیروی انسانی و تجهیزات‌شان به شرح ذیل است:

استعداد و توان نظامی ارتش جمهوری اسلامی ایران در آغاز جنگ

-400000 نفر نیرو

-180000 نفر نیروی ژاندارمری و مرزبان

* نیروی زمینی ارتش

- شامل 8 لشکر و 5 تیپ مستقل

-2500 دستگاه انواع تانک

-1500 دستگاه نفربر

-750عراده انواع توپخانه صحرایی

* نیروی هوایی ارتش

-بیش از 500 فروند انواع هواپیمای F4 (200 فروند) و F5 (212 فروند) و F14 (79 فروند) و هواپیماهای ترابری (16 فروند هواپیمای عکسبرداری 56 فروند هواپیمای ترابری تاکتیکی سی 130

-8فروند بالگرد شینوک

-41 فروند بالگرد 214 بل آگوستا

* هوانیروز

-700 فروند بالگرد عمدتا بالگردهای جنگی کبری

-در آستانه جنگ تحمیلی، تعداد افراد نیروهای مسلح به دلیل کاهش دوره خدمت سربازی و ترخیص هزاران نفر از اعضای ارتش، به 250000 نفر کاهش یافته بوN.

* یگان‌های ارتش جمهوری اسلامی

-لشکر 21 پیاده حمزه

-لشکر 16 زرهی قزوین

-لشکر 28 پیاده کردتسان

-لشکر 27 زرهی شیراز

-لشکر 58 تکاور ذوالفقار

-لشکر 64 پیاده ارومیه

-لشکر 77 پیاده خراسان

-لشکر 81 زرهی کرمانشاه

-لشکر 84 پیاده خرم‌آباد

-لشکر 88 زرهی زاهدان

-لشکر 92 زرهی اهواز

-لشکر 23 نوهد

-لشکر 30 پیاده گرگان

-لشکر 40 پیاده سراب

* یگان‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در طول جنگ

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بدو تأسیس نهادی انقلابی بود و برای جنگ‌های کلاسیک طراحی نشده بود عمده مأموریت سپاه رویارویی با گروه‌های ضد انقلاب در مناطق مختلف کشور به ویژه کردستان بود. بعد از ووقع جنگ و ضرورت ورود سپاه به عرصه نظامی و دفاع از انقلاب و کشور، یگان‌های نظامی سپاه اعم از تیپ‌ها و لشکرها در طول جنگ و به مرور زمان راه‌اندازی و به کار گرفته شد.

-لشکر 27 محمد رسول‌الله(ص)

-لشکر 25 کربلا

-لشکر 31 عاشورا

-لشکر 41 ثارالله

-لشکر 8 نجف

-لشکر 17 علی بن ابیطالب(ع)

-لشکر 14 امام حسین(ع)

-لشکر 16 قدس

-لشکر 19 فجر

-لشکر 10 سیدالشهدا(ع)

-لشکر 11 امیرالمومنین(ع)

-لشکر 33 المهدی(عج)