سلامت جامعه با کاهش فرزندآوری تهدید می‌شود

به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، میزان فرزندآوری برای حفظ جمعیت باید حداقل 2.1 فرزند به‌ازای هر مادر باشد اما بر اساس آخرین گزارش‌های اعلام شده این میزان برای ایران 1.7 فرزند به‌ازای هر زن است. 

این آمار در حالی اعلام می‌شود که دلایل متعددی برای عدم تمایل زوج‌ها به فرزندآوری بیان می‌شود، دلایلی که می‌تواند شامل شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی باشد که هر یک در نوع خود قابل بررسی است اما آن چه که بسیار مهم است، تهدید سلامت جامعه با کاهش فرزندآوری است. 

جمعیت یکی از مؤلفه‌های قدرت یک کشور شناخته می‌شود و این امر در جمعیتی که نسل جوان آن درصد بیشتری دارد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، جمعیت جوان در یک کشور به دلیل نیروی کار و فکری می‌تواند موجب رشد و توسعه آن کشور شود، افزایش جمعیت و خانواده دو مقوله‌ای هستند که به یکدیگر بسیار مرتبط هستند.

متأسفانه در چند سال اخیر طبق آمارهای اعلام شده در کشور و از جمله استان همدان با افزایش سن ازدواج و رشد منفی خانوارها روبه‌رو هستیم و آمارها خبر از آن می‌دهد که میزان رشد جمعیت رو به کاهش است و هرم جمعیتی استان به سمت پیری می‌رود. 

از دهه 70 به بعد سیاست‌های کنترل جمعیتی به صورت گسترده در کشور به اجرا درآمد و جلوی این سیاست‌ها زمانی که کشور به رشد احتیاج داشت گرفته نشد، در این دهه‌های اخیر سیاست‌گذاری جامعی در این زمینه اتخاذ نشده است و رهبر انقلاب در سال 1393 با توجه به وضعیت آماری جمعیت سیاست‌های کلی جمعیت را ابلاغ کردند. 

در بند چهارم این سیاست‌ها به نهاد خانواده به عنوان تنها نهادی که وظیفه فرزندآوری و پرورش فرزند را دارد توجه و تأکید شده است. با این وجود به نظر می‌رسد این سیاست‌ها به طور جدی و کامل از سوی مسئولان به اجرا درنیامده است.

شهلا نوری مدیر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس مرکز بهداشت استان همدان به کاهش تعداد موالید از 33 هزار و 340 مورد در سال 94 به تعداد 22 هزار و 156 مورد در سال 99 اشاره کرد و افزود: با توجه به روند تغییراتی جمعیتی هدف برنامه‌های سلامت خانواده، افزایش میزان باروری کلی به بالاتر از حد جایگزینی(بیش از 2.1 فرزند به‌ازای هر خانواده) است. 

وی با اشاره به اقدامات مدیریت سلامت جمعیت و خانواده معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت: آموزش و مشاوره فرزندآوری در زنان گروه هدف، آموزش پیشگیری از ناباروری‌های اکتسابی، توزیع کتابچه‌های مربوطه، شناسایی و ارزیابی زوجین نابارور و ارجاع برای درمان، آموزش‌های حین ازدواج برای زوجین را می‌توان برشمرد.

اما مدیرکل ثبت احوال استان همدان نیز در گفت‌وگو با تسنیم اعلام کرد: در 3 ماه ابتدایی سال جاری 5 هزار و 708 مورد ولادت در استان به ثبت رسیده است که این آمار نسبت به مدت مشابه سال قبل 6.1 درصد کاهش دارد. 

اسد حسن‌زاده زورمند عنوان کرد: در بهار سال گذشته 6 هزار و 77 مورد ولادت در استان به ثبت رسید و در این مدت 91 مورد دوقلو با 1.6 درصد از ولادت‌ها و 6 مورد سه قلوزایی به ثبت رسیده است. 

وی با بیان اینکه همدان چهارمین استان پیر کشور است و نرخ رشد جمعیت سالمندی در استان نگران‌کننده است گفت: رشد جمعیت به عنوان یکی از شاخص‌های مهم توسعه و پیشرفت و قدرت جوامع به‌شمار می‌رود. 

گر چه  در سال‌های اخیر وضعیت نامناسب اقتصادی و معیشتی خانواده‌ها و زوجین را تحت تأثیر قرار داده و گرانی و تورم موجب کاهش بسیار سطح درآمد خانوارها شده است اما تنها دلیل اقتصادی نیست که موجب کاهش فرزندآوری شده است چرا که بسیاری از زوج‌های مرفه، تحصیل‌کرده و کارمند به تک‌فرزندی روی آورده‌اند و یا اینکه تمایلی به بچه‌دار شدن ندارند، این نشان می‌دهد که دلایل فرهنگی و اجتماعی نیز بر این موضوع تأثیرگذار است و چه بسیار زوج‌هایی که هر دو شاغل و دارای درآمد کافی بوده اما تمایلی به داشتن فرزند ندارند و یا اینکه حتی کسانی جای خالی فرزند را می‌خواهند با نگهداری از حیوانات خانگی پر کنند. 

مقوله کاهش فرزند‌آوری مقوله‌ای بسیار مهم و حیاتی برای جامعه است که باید بیشتر بدان توجه کرد و در این مورد فرهنگ‌سازی صورت پذیرد.

دبیر مجمع فعالان عرصه جمعیت استان همدان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم به کاهش فرزندآوری به عنوان یک هشدار در جامعه اشاره کرد و با بیان اینکه دلایل اقتصادی تنها دلیل کاهش فرزندآوری نیست گفت: در مناطق مرفه‌نشین و خانواده‌های متمول نرخ فرزندآوری کمتر است و از همین‌رو مسائل فرهنگی و اجتماعی جزو عوامل مهم در کاهش فرزندآوری است. 

حجت‌الاسلام میلاد صالحی با بیان اینکه در حال حاضر 54 درصد جمعیت استان در سن میانسالی بوده و از طرفی نرخ تولد در استان 1.7 است مطرح کرد: با این حال فرصت محدود 5-4 ساله‌ای برای حل مشکل کاهش فرزندآوری داریم که اگر تدبیری نکنیم با مسائلی چون افزایش جامعه سالمندی، کمبود نیروی انسانی، کمبود مولدهای اقتصادی و کارآفرینی مواجه شویم.

وی تصریح کرد: با توجه به اینکه اکنون پنجره جمعیتی در کشور گشوده شده است و بالای 70 درصد جمعیت در سن کار و کارآفرینی هستند و سال‌های آخر را طی می‌کنند و به سمت پیری حرکت می‌کنند، از همین‌رو باید مسئولان و نخبگان وارد این عرصه شوند و مطالبه‌گر فرزندآوری باشند.

صالحی به افزایش آگاهی‌ها و مهارت‌های خانوادگی نیز اشاره و بیان کرد: خانواده‌ها باید با ضرورت فرزندآوری آشنا شوند و در این خصوص آگاه‌سازی صورت بگیرد.

رئیس شبکه سلامت اجتماعی همدان در ادامه سخنانش به دلایل کاهش فرزندآوری اشاره کرد و ادامه داد: دلیل کاهش فرزندآوری را می‌توان به فردگرایی نسبت داد که فردگرایی شامل عدم تمایل به ازدواج، ترس از عقد و رواج خانه‌های مجردی، فرهنگ رفاه‌طلبی و بی‌حوصلگی و فرار از مسئولیت و حتی توجه به زیبایی‌های جسمانی است که از دلایل کاهش فرزندآوری است. 

صالحی با بیان اینکه عوامل اجتماعی، علت دیگر کاهش فرزندآوری است، عنوان کرد: تحول در ازدواج و طلاق و کاهشی که در امر ازدواج و افزایشی که در طلاق وجود دارد از سویی تجمل‌گرایی و تشریفات‌گرایی بر این موضوع مؤثر است. 

وی افزایش سطح تحصیلات را عامل دیگر در کاهش فرزندآوری دانست و گفت: افزایش تحصیلات و شاغل بودن زن که تصور می‌شود با فرزندآوری منافات دارد باور غلطی است که باید اصلاح شود و بچه‌دار شدن تعارض با شغل و مادری ندارد. 

صالحی در ادامه مهاجرت به شهرها را یکی دیگر از علل کاهش فرزندآوری عنوان کرد و افزود: گویی زندگی شهرنشینی محدودیت‌هایی برای فرزندآوری دارد. 

وی با بیان اینکه مسائل اقتصادی نیز در فرزندآوری تأثیرگذار است، تصریح کرد: وضعیت اقتصادی و از آن جمله هزینه‌های بسیار بالای درمان ناباروری و هزینه‌های درمان برای پزشک و متخصص زنان، هزینه‌های اولیه کودکان و تهیه وسایل غیرضروری برای نوزادان در بدو تولد و چشم و هم‌چشمی‌ها بر این موضوع سایه افکنده است. 

این مقام مسئول با تأکید بر اینکه عوامل فرهنگی نیز یکی از دلایل کاهش فرزندآوری است گفت: فرزندسالاری در خانواده‌ها، عوامل تربیتی، تحقیر کار در منزل و خانه‌داری برای زنانی که متأسفانه زنان خانه‌دار شأن و رتبه‌شان کمتر از زن شاغل تصور می‌شود جزو عوامل فرهنگی است. 

صالحی بی‌ثباتی در خانواده را هم جزو عوامل فرهنگی مؤثر بر کاهش فرزندآوری عنوان کرد و افزود: رواج پدیده مصرف‌گرایی و اینکه فرزند را مصرف‌گرای دوم در خانواده می‌دانند باعث شده از آوردن آن خودداری کنند. 

وی در بخش دیگر سخنان خود به موضوع دیگری اشاره و بیان کرد: نگرانی والدین ایرانی از آینده شغلی فرزند یکی دیگر از مسائلی است که در نظرسنجی‌ها به عنوان یکی از دلایل کاهش فرزندآوری است.

یک مدرس دانشگاه و کارشناس مسائل اجتماعی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه به نظر می‌رسد سیاست‌های فرزندآوری کاربردی نبوده است عنوان کرد: یکی از مشکلات اصلی جامعه امروز عدم تمایل به فرزندآوری، تک‌فرزندی و کاهش فرزندآوری است که یک تهدید جدی برای جامعه، نیروی کار و امنیت خانواده به‌شمار می‌رود. 

علی‌احمد نادری با اشاره به اینکه تک‌فرزندی آسیب‌ها و مشکلات و تهدیدات بسیاری را به دنبال دارد گفت: در گذشته خانواده‌ها چندین فرزند داشتند و اگر به یکی از آنها آسیبی می‌رسید و از بین می‌رفت فرزندان دیگر جایگزین بودند اما اکنون اگر برای آن تک‌فرزند هم اتفاقی بیفتد خانواده لطمه سنگینی می‌بیند و پدر و مادر لطمات روحی فراوانی خواهند دید. 

وی با رد این مطلب که دلیل کاهش فرزندآوری مشکلات اقتصادی است عنوان کرد: خانواده‌های مرفه‌ای وجود دارند که تنها یک فرزند دارند و تمایلی به داشتن فرزند بیشتر ندارند. 

نادری با تأکید بر اینکه کاهش فرزندآوری آینده جامعه و نیروی کار را تهدید می‌کند، تصریح کرد: داشتن نیروی جوان و جمعیت زیاد برای کشور یک برد و امتیاز است و  متأسفانه در سال‌های اخیر دشمنان هزینه بالایی را برای جا کردن فرهنگ کاهش فرزندآوری در ایران انجام داده‌اند.

این مدرس دانشگاه عنوان کرد: از سوی دیگر فرزندی که در خانواده تنها است دچار احساس تنهایی، ناامیدی و حتی مشکلات روحی و روانی می‌شود و چه بسیار مشاهده شده است خانواده‌هایی که تعداد فرزندان بیشتر از یکی است موفق‌تر هستند و هر چند ممکن است سفره مالی خانواده‌های چند فرزند کمرنگ شود اما از نظر روانی آرامش بیشتری دارند. 

نادری بیان کرد: از یک طرف تبلیغاتی که در چند سال از جانب رسانه‌های معاند برای کاهش فرزندآوری صورت گرفت و از سوی دیگر آسایش‌طلبی والدین و تفکرهای غلط از جمله اینکه اگر فرزند یکی باشد امکانات رفاهی برای وی بیشتر است از دلایل کاهش فرزندآوری است.

این کارشناس مسائل اجتماعی با تأکید بر ضرورت اجرای سیاست‌های تشویقی برای فرزندآوری، مطرح کرد: اگر این‌چنین که هست پیش برود باید منتظر توسعه خانه سالمندان باشیم. 

انتهای پیام/741/ح