به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»کشور ایران با وسعت حدود 165 میلیون هکتار در منطقه خشک و نیمه خشک (بیابانی و نیمه بیابانی) قرار گرفته است. بر اساس آخرین آمار ارائه شده توسط سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور حدود 110 میلیون هکتار کشور در معرض خطر بیابانی شدن قرار دارد(براساس اطلس مناطق بیابانی نیز بیش از 88 درصد از کشور میتواند تحت تاثیر بیابانزایی قرار گیرد). طبق آمار سازمان جنگل ها، حدود 2 میلیارد تن در سال فرسایش خاک در ایران رخ میدهد درحالیکه بهطور متوسط در اقلیم خشک و بیابانی ایران 700 تا 1000 سال طول میکشد تا یک سانتیمتر خاک تشکیل شود.
از همین پرونده بیشتر بخوانید:
همچنین 22 استان کشور با 29.5 میلیون هکتار وسعت در 187 منطقه، تحت تاثیر فرسایش بادی قرار دارد و 237کانون بحران به وسعت 13 میلیون و 900 هزار هکتار وجود دارد.
به گفته مسعود منصور رئیس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور فرسایش خاک و هجوم شن های روان سالانه حدود 3000 میلیارد تومان به تأسیسات و زیرساختهای ریلی، جادهای و کشاورزی و دیگر بخشها خسارت وارد میشود.
دلیل بیابان زایی و فرسایش خاک در کشور چیست؟
بیابان زایی و فرسایش خاک در ایران علل و عوامل متعددی دارد؛ در این باره پرویز گرشاسبی معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور با اشاره به اینکه سدسازی غیر اصولی و عدم توجه به مدیریت جامع حوزه های آبخیز از عوامل مهم بیابانزایی و فرسایش خاک در ایران است، معتقد است: چنانچه تغییری در سیاستهای فعلی رخ ندهد و ما همچنان با گسترش سدسازیها، افزایش سطح زیر کشت و عدم مدیریت آب در کشور مواجه باشیم، در آیندهای نزدیک نه تنها به سمت بیابانی شدن حرکت خواهیم کرد بلکه دشتهای بزرگ و تولیدی کشور نیز از چرخه خارج خواهند شد.
به گفته معاون آبخیزداری سازمان جنگل ها، متاسفانه طی دهه اخیر به دلیل اعمال سیاستهای اشتباه در زمینه مدیریت منابع آب و کشاورزی و در مجموع به دلیل تغییر اقلیم و دخالتهای انسانی حدود یک میلیون هکتار کانون گرد و غبار فعال به آمار بیابانهای کشور افزوده شده است.
معاون آبخیزداری سازمان جنگل ها، با بیان اینکه یکی از عوامل مهم در فرسایش خاک در ایران مرتفع بودن سرزمین ایران است معتقد است: متوسط ارتفاع کشور 1250 متر از سطح دریاهای آزاد است. شیب تند و عوامل انسانی بهویژه بهرهبرداری بیش از حد از سرزمین در مراتع، جنگلها، اراضی کشاورزی آبی و دیمی و بیابان از دیگر دلایل فرسایش بالای خاک در ایران هستند.
از سویی دیگر جهانگیر پرهمت عضو هیات علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با اشاره به اینکه وابستگی شدید دامداران به مرتع و سدسازی بدون توجه به مدیریت آب را از دیگر عوامل بیابانزایی و فرسایش خاک است، می گوید: اگر مناطق دارای جریانات سطحی مانند تالابها و دریاچهها بهدلیل استفاده از منابع آبی دچار کاهش سطح آبی شوند تبدیل به مناطق بیابانی و کانون های گردوغبار خواهند شد.
آبخیزداری؛ راه مقابله با بیابان زایی
به اذعان کارشناسان، بها دادن به فعالیت های آبخیزداری و آبخوانداری در اقلیم کشور که با بی نظمی بارندگی، سیل خیزی، خشکسالی و تبخیر زیاد روبروست، مدیریت و بهره برداری بهینه از بارش ها، حفظ آب از طریق نفوذ باران و سیلاب به درون زمین و ذخیره آن در زیرزمین بصورت "آب سبز" و "آب آبی" با متدهای آبخیزداری و آبخوانداری از مهمترین راهکارهای حل مسئله آب و جلوگیری از بیابان زایی در کشور و فرسایش است. توجه به آبخیزداری و آبخوانداری به عنوان یکی از مهمترین راهکارهای بیابانزایی در حالی است که به این مساله اساسی توجه جدی انجام نمی شود و به گفته پرویز گرشاسبی معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری طبق برنامه ششم توسعه باید در یک میلیون و 140 هزار هکتار از بیابانهای کشور اقدامات بیابانزدایی صورت میگرفت اما تاکنون فقط 350 هزار هکتار آن محقق شده است.
نکته پایانی آنکه طبق نظر کارشناسان، جلوگیری از تخریب سرزمین و بیابانزایی با آبخیزداری و آبخوانداری میبایست به عنوان یک اولویت در دستور کار برنامهریزیهای ملی و استانی قرار بگیرد و مدیریت پایدار سرزمین با بهرهگیری از الگوهای مدیریت یکپارچه، مشارکت واقعی جوامع محلی و همکاری موثر دستگاههای اجرایی انجام خواهد شد.
انتهای پیام/