به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ یکی از مسائل مهم منابع طبیعی کشور، فرسایش شدید خاک است که طبق تحقیقات انجام شده متوسط فرسایش سالانه کشور 16 تن در هکتار است که در مجموع فرسایش خاک سالانه ایران حدود 2 میلیارد تن برآورد می شود و خسارت سالانه فرسایش خاک در کشور 56 میلیارد دلار است. همچنین براساس اعلام مجله نیچر در سال 2020، متوسط فرسایش جهانی حدود 2/4 است اما میزان فرسایش ایران 7 تا 8 برابر بیشتر از میانگین دنیاست؛ فرسایش خاک ایران نسبت به اروپا 18 برابر، نسبت به آمریکا 7 برابر و نسبت به آسیا 4/6 است.
از همین پرونده بیشتر بخوانید:
بنا به گفته مسئولان، دلیل عمده فرسایش خاک در کشور، وقوع سیل های مخرب در کشور است؛ رواناب های ناشی از بارش های شدید، موجب فرسایش خاک در بالادست و مشکلات رسوب گذاری در پایین دست می شود که نقشی مهم در کاهش کیفیت خاک دارد. کنترل و مدیریت صحیح سیل با انجام عملیات آبخیزداری با تکیه بر دانش بومی از مسائلی است که در راستای به حداقل رساندن خسارات ناشی از سیل باید بدان توجه شود. علاوه بر این شواهد حاکی از آن است که روش های بومی مدیریت و استفاده بهینه از آب و خاک نه تنها آب مورد نیاز اجتماعات انسانی و دام های منطقه را فراهم کرده، بلکه در کشت زمین های بیشتر و همچنین توسعه زمین های زراعی نیز کمکی قابل توجه بوده است.
راهکارهای آبخیزداری برای پیشگیری از فرسایش آبی خاک چیست؟
بر این اساس می توان گفت آبخیزداری با تکیه بر دانش بومی استخراج شده، بمنظور جمع آوری و ذخیره سازی آب، مهمترین راهکار مقابله با خشکسالی و کاهش فرسایش خاک تلقی شده که هم استفاده بهتر از آب را ممکن می سازد و هم مانع از هدررفت آب می شود. از جمله اقدامات موثر دانش بومی جهت کاهش خسارات فرسایش آبی خاک، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احداث استخرها و بندها: این اقدام در مسیر احتمالی سیلاب برای کاهش سرعت سیلاب و نیز مهار و جمع آوری آب انجام می شود.
- احداث بندهای خشکه چین و دیواره های سنگ چین: در داخل شیارها و دره هایی که در دامنه ها و قسمت های شیب دار وجود دارند، با استفاده از سنگ های موجود در محل، بندهایی ایجاد می شود تا آبی که در اثر بارش های شدید همراه با گل و لای در جریان است، در آنجا رسوب کرده، آب از منافذ موجود در این بندها خارج شده و گل و لای در آنجا ته نشین شود.
- کاشتن درخت در اطراف رودها: در قسمت هایی که زمین های کشاورزی و باغ ها در کنار رودخانه ها قرار دارند، با کاشتن تعداد زیادی درخت در کنار هم و ایجاد دیوارهای سنگ چین مانع از پیشروی رودخانه و فرسایش کناره های آن می شوند.
- شخم زمین های شیب دار در جهت عکس شیب: زمین های شیب دار را در جهت عکس شیب شخم می زنند. با این کار آب در شیارهای حاصل از شخم فرو رفته، مانع از جریان و شستشوی خاک های شخم زده و نرم توسط بارش می شود.
- ایجاد شیار دور زمین های کشاورزی از طریق شخم: مرز زمین های کشاورزی را به گونه ای از طریق شخم زدن شیار می کنند که آب از اطراف، قبل از ورود به داخل زمین، توسط این شیارها هدایت می شود.
- عملیات پخش سیلاب های حاصل از بارش ها و آب شدن برف ها: در دامنه ها و زمین های شیب دار، با ایجاد شیارهایی، آب های جاری را قبل از اینکه به یکدیگر پیوسته و حجم بیشتری از آب تشکیل شود، در زمین ها پخش می کنند که علاوه بر کنترل این جریان ها، آب فرصت بیشتری برای نفوذ به زمین پیدا می کند.
- کاشتن بوته و درخت در حد فاصل شیب های زمین: این عمل که بیشتر در اطراف باغ ها صورت می گیرد، هم مانع جریان آب و هم باعث نفوذ آب به زمین می شود.
انتهای پیام/