میزگرد "کیفیت مازوت برای تولید برق" ـ ۳ | گوگردزدایی از سوخت یا گوگردزدایی از دود، کدام راه درست است؟
ماده ۱۸ قانون هوای پاک ضرورت استانداردسازی سوخت مازوت تحویلی به نیروگاه‌ها و صنایع را تکلیف کرده است، اما این تکلیف قانونی انجام نمی‌شود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در فصول سرد سال که شاهد افزایش مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی هستیم، تخصیص گاز به نیروگاه‌ها و صنایع با محدودیت مواجه شده است و بخشی قابل توجه از برق تولیدی زمستان با مصرف سوخت مایع به تولید می‌رسد.
در واقع سبد سوخت نیروگاه‌ها در زمستان شامل گاز طبیعی، گازوئیل و مازوت (نفت‌کوره) است و در برخی روزها، میزان مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها از میزان مصرف گاز طبیعی پیشی می‌گیرد، ازاین‌رو کیفیت سوخت مایع تحویلی به نیروگاه‌ها، هم از نظر میزان آلایندگی و هم از نظر میزان خوردگی و استهلاک تجهیزات نیروگاهی بسیار حائز اهمیت است.
بررسی‌های تسنیم نشان می‌دهد میزان گوگرد (سولفور) مازوت تحویلی به نیروگاه‌ها برای تولید برق در زمستان، حدود 30 تا 40 هزار ppm و حدود 3 درصد وزنی است؛ که میزان بالایی از بی‌کیفیتی سوخت را نشان می‌دهد،
به همین مناسبت در خصوص این موضوع مهم که چرا مازوت بی‌کیفیت و با درصد بالای گوگرد برای تولید برق به نیروگاه‌ها تخصیص داده می‌شود و وظیفه جلوگیری از این آلایندگی با چه نهادی است، میزگردی را با حضور "ساناز جعفرزاده" مشاور مدیرعامل در امور محیط زیست و عضو هیئت مدیره شرکت تولید نیروی برق حرارتی و "امید عبدالملکی" رئیس گروه برنامه‌ریزی و نظارت بر سوخت و تعمیرات نیروگاه‌ها در شرکت تولید نیروی برق حرارتی برگزار کرده‌ایم.
در این میزگرد، قرار بود نماینده‌ای از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز حضور پیدا کند، اما این شرکت حاضر به پاسخگویی در خصوص کیفیت سوخت مایع تولیدی در پالایشگاه‌ها و سوخت مایعی که به نیروگاه‌ها ارسال می‌شود، نشد.
مهمترین مباحث مطرح‌شده در بخش اول میزگرد:
بخش اعظم سوخت مصرفی نیروگاه‌های کشور گاز است
برای تأمین برق در زمستان مجبور به استفاده از سوخت مایع هستیم
13 نیروگاه در کشور سوخت مازوت مصرف می‌کنند
کلان‌شهرها گرفتار ذرات معلق هستند
سهم نیروگاه‌ها از ذرات معلق 6.31درصد است
1.12درصد از ذرات معلق ناشی از مصرف مازوت است
وزارت نفت و سازمان استاندارد مکلف به استانداردسازی سوخت مصرفی صنایع شده‌اند
3 سال از ابلاغ قانون هوای پاک می‌گذرد، اما وزارت نفت به تکلیف قانونی خود عمل نکرده است
مهمترین مباحث مطرح‌شده در بخش دوم میزگرد:
گوگرد موجود در مازوت تحویلی به نیروگاه‌ها بین 2.5 تا 3.5 درصد وزنی است
گوگرد موجود در مازوت بر اساس استاندارد حفاظت محیط زیست باید زیر نیم‌درصد باشد
در حال ورود توربین‌های با راندمان بالاتر به شبکه نیروگاهی کشور هستیم
نیروگاه‌های با راندمان زیر 25درصد در نیمه دوم سال از مدار خارج می‌شوند
طرح راندمان پایین نیروگاه‌ها در بحث آلایندگی، فرار از مسئله است
احداث نیروگاه با راندمان زیر 55درصد ممنوع شد
معضل خوردگی تجهیزات نیروگاهی ناشی از وجود درصد بالای گوگرد در سوخت مازوت
نیروگاه‌های کشور، آبی برای گوگردزدایی از دود ندارند
اولویت گوگردزدایی از مازوت در پالایشگاه است
آنچه در ادامه آمده، مشروح بخش سوم این میزگرد است.
* نیروگاه‌ها هم راغب به مصرف سوخت مازوت نیستند
تسنیم: در بخش پالایشگاه‌ها، قبلاً تجربه تولید مازوت کم‌گوگرد را برای تحویل به کشتی‌ها داشته‌ایم؛ یعنی اگر به پالایشگاه‌ها تکلیف شود، می‌توانند مازوت کم گوگرد برای تحویل به نیروگاه‌ها نیز تولید کنند؟
عبدالملکی: بله، در پالایشگاه شازنده هم بنزین یورو4 و هم مازوت کم‌گوگرد تولید می‌شود و حتی بخشی از سوخت کم‌گوگرد تولیدی در این پالایشگاه، به نیروگاه شازند ارسال می‌شود. بحث‌هایی که در خصوص آلایندگی نیروگاه شازند مطرح می‌شود در حالی است که مازوت با کیفیت بهتری را نسبت به نیروگاه‌های دیگر دریافت می‌کند و سوخت باکیفیت‌تری دارد.
نکته‌ای که وجود دارد این است که خود نیروگاه‌ها هم راغب به مصرف سوخت مازوت نیستند، اگر گاز مورد نیاز نیروگاه‌ها تأمین شود، تمام نیروگاه‌ها می‌توانند از سوخت گاز بهره بگیرند؛ اما برای آنکه شبکه برق کشور پایدار بماند و خاموشی ندهیم، مجبوریم در نیمه دوم سال، سوخت مایع مصرف کنیم و نیروگاه‌های بخاری کشور امکان استفاده از سوخت مازوت را هم دارند و مازوت‌سوز هستند.
* الزامی برای پالایشگاه‌ها برای تحویل سوخت باکیفیت وجود ندارد
تسنیم: به‌نظر می‌رسد الزامی برای پالایشگاه‌ها وجود ندارد که با چه کیفیتی سوخت را تحویل نیروگاه‌ها بدهند.
عبدالملکی: متأسفانه خیر؛ به‌عنوان مثال واحدهای کلاس F که واحدهای جدید نیروگاهی هستند، الزاماتی در خصوص کیفیت سوخت گازوئیل دارند که ما به شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کردیم که "سوخت گازوئیل مصرفی برای نیروگاه‌های کلاس F را با این درجه کیفیت و مشخصات کیفی می‌خواهیم"؛ اما متأسفانه امکان تأمین آن از سوی پالایشگاه‌های کشور وجود ندارد.
* قانون داریم اما اجرا نمی‌شود
تسنیم: این مسئله به‌خاطر این است که قانون بالادستی برای این الزام وجود ندارد؟
جعفرازده: قانون وجود دارد، اما محقق نشده است. ماده 18 قانون هوای پاک، به‌صراحت در مورد استانداردسازی کیفیت سوخت اشاره می‌کند و ضرورت استانداردسازی سوخت مازوت تحویلی به نیروگاه‌ها و صنایع را تکلیف کرده؛ اما تا این لحظه، اجرای آن محقق نشده است.
تسنیم: اینکه برای سوخت گازوئیل یا مازوت، از نظر میزان سولفور، یا بهتر بگوییم از نظر میزان کیفیت، باید در مبدأ اقدامی صورت بگیرد یا در محل مصرف، فیلتراسیون صورت بگیرد، از منظر بالادستی به آن ورود نشده است؟ تکلیفی به وزارت نیرو یا وزارت نفت نداده‌اند که کدام‌یک از شما موظف به انجام این کار هستید؟
جعفرزاده: قانون هوای پاک هم تکلیف برای وزارت نفت قائل شده و هم در آیین‌نامه فنی ماده 2 همان قانون، در ماده 23 آیین‌نامه فنی، تکلیف برای وزارت نیرو تعیین شده است. به‌استناد ماده 23 این آیین‌نامه که تکلیفی برای وزارت نیرو تعیین کرده است، ما پروژه جایکا را اجرایی کردیم و بررسی کردیم که ببینیم چه نوع تکنولوژی، با چه مشخصاتی و با چه تبعاتی، نیازسنجی و اقتضا می‌شود که در نیروگاه‌های کشور استفاده شود.
* گوگردزدایی از دود صرفاً تغییر نوع آلایندگی، از آلایندگی هوا به آلایندگی خاک است
خروجی این بررسی‌ها ما را به این سمت برد که گوگردزدایی از دود، اولاً آب قابل‌توجهی می‌خواهد که این آب در اقلیم خشک و نیمه‌خشک ایران وجود ندارد. دوم اینکه پسماند گچی بی‌ارزشی دارد که در هیچ صنعتی نمی‌تواند استفاده شود، درواقع، گوگردزدایی از دود، رافع مسئله نیست، بلکه صرفاً تغییر نوع آلایندگی، از آلایندگی هوا به آلایندگی خاک است.
ماهیت نیروگاه‌ها به‌گونه‌ای است که هرگونه گوگردزدایی از دود در نیروگاه‌ها بخواهد انجام شود، حجم عظیمی از گچ تولید خواهد کرد که این گچ به‌خاطر آهک واکنش نداده‌ای که در آن موجود است، قابلیت مصرف ندارد؛ و این‌گونه نیست که مثلاً بگوییم می‌توان از آن در صنایعی مثل صنعت کاشی استفاده کرد، بلکه این گچ، صرفاً پسماند است، این پسماند هر کجا بخواهد دفن شود، باید فاتحه آب و خاک آن منطقه را بخوانید؛ چرا که آن‌قدر پسماند گچی و نمکی هست که خاک آن منطقه را از بین خواهد برد؛ در مواقع بارش، شوری پسماند به آب منطقه آسیب خواهد زد و صرفاً جابه‌جایی نوع آلودگی است و حل مسئله آلودگی نخواهد بود.
در صورتی که بخواهد این‌کار (گوگردزدایی از سوخت) در مبدأ انجام شود، کما اینکه نمونه‌های داخلی آن هم وجود دارد؛ این‌کار شدنی است. برای گوگردزدایی از دود، در مطالعاتی که ما انجام دادیم، کنار تکنولوژی‌هایی که کار کردیم مثل بحث‌های FGD، گوگردزدایی با آهک و بحث پلاسمای سرد که حتی هیچ نمونه‌ای در مقیاس آزمایشگاهی نیز از آن وجود نداشت، خودمان را متعهد دانستیم و در راستای مسئولیت اجتماعی خود، تخصیص بودجه داده‌ایم تا در مقیاس صنعتی آن ساخته شود تا ببینیم چقدر کارا هست، روش کاتالیستی را کار کردیم و روش گوگردزدایی از سوخت را در نمونه‌هایی پیاده‌سازی کردیم.
* ساخت یک نمونه نیمه‌صنعتی گوگردزدایی از دود در نیروگاه تبریز
دو نمونه از این موارد را اجرایی کردیم و حتی یک نمونه را در سال 93 در مقیاس نیمه‌صنعتی در نیروگاه تبریز ساختیم و به این نتیجه رسیدیم که کاراست و می‌تواند با تکنولوژی داخلی میزان گوگرد را از 2.8 درصد به 0.6 درصد برساند که استاندارد ما را به‌میزانی قابل توجه تأمین می‌کند.
ولی بحثی که وجود داشت، این بود که بخشی از تولیدات فرعی ارزشمند که بر پایه ساختار هیدروکربنی و گوگرد بود، که استخراج این تولیدات بر پایه هیدروکربن، مقداری از ارزش حرارتی را از دست می‌داد، باید مورد تعیین تکلیف قرار می‌گرفت؛ چرا که این اتلاف ارزش حرارتی، ازآن‌جایی که بحث راندمان نیروگاه‌ها، قاچاق سوخت و اتلاف سوخت مطرح است، می‌بایست در قالب یک توافق درون‌سازمانی تعیین تکلیف می‌شد که مکاتبه آن را در قالب دو وزارتخانه، بین دو وزیر انجام دادیم؛ اما تا این لحظه پاسخی نگرفتیم؛ صرفاً شرکت‌های خصوصی هستند و اگر این توافق انجام شود می‌توان اقداماتی در این زمینه انجام داد و محصولات فرعی تولید شود که بر پایه آهک نبوده، نیازمند تأمین مقادیری زیاد از آب نبوده و محصولات تولیدی فرعی است که ارزشمند است و می‌تواند در نقاط دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد.
* گوگردزدایی از دود در نیروگاه سیریک با روش WET دریایی
نیروگاه سیریک از روش WET دریایی استفاده می‌کند؛ ازآن‌جایی که آب یک مقدار سختی، ترکیبات کلسیمی و منیزمی را دارد، روش تزریق دود به همین بستر، به‌صورت یک‌بارگذر است و مجدداً به دریا برمی‌گردد که بر اساس تبصره یک و دو استاندارد خروجی پساب، ما تا 20 درصد مجاز هستیم که پارامترهای آب را مورد تغییر قرار دهیم و بیش از آن مجاز به تغییر نیستیم. بر اساس مدل‌سازی‌ای که شرکت روسی انجام داده است، تغییر کیفیت آب بسیار پایین‌تر از این حد استاندارد است، به‌صورت یک‌بارگذر وارد می‌شود، دود پاشش داده می‌شود، گوگرد آن گرفته می‌شود، آب مجدداً به دریا برمی‌گردد و دود بدون گوگرد از استک خارج می‌شود و مجدداً این سیکل دوباره تکرار می‌شود.
WET دریایی این ویژگی را دارد که ما صرفاً سختی آب دریا را بالا می‌بریم و به‌صورت گچ پسماند ایجاد نمی‌کنیم؛ در صورتی که در نیروگاهی که این گوگردزدایی از قبل پیش‌بینی نشده است و کنار دریا نیست بخواهیم این‌کار را انجام دهیم، نمی‌توانیم به‌صورت بی‌نهایت آب برداشت کنیم؛ یک منبع آبی چاه زیرزمینی وجود دارد که نهایت سیکل تغلیظ را باید در موردش اجرا کنیم که آن، منجر به تولید پسماند گچی می‌شود.
فیلم بخش سوم میزگرد "کیفیت مازوت برای تولید برق"
پایان بخش سوم
انتهای پیام/+
