خبرگزاری تسنیم – یاسر یگانه
سی و هفتمین جشنواره موسیقی فجر تمام شد. جشنوارهای که نسبت به دورهی قبل، حرکتی رو به جلو داشت؛ هرچند کوچک...
مثل همیشه تمام بخشها در جشنواره فعال بود؛ بخش بینالملل، اجراهای ویژه، گروههای دعوتی، گروههای آمده از فراخوان، بخش بانوان و بخش موسیقی پاپ...
در روزهایی که اُمیکرون نقشهی کشورمان را قرمز کرده بود، جشنواره با حضورِ مخاطبان، حتی با 20 یا 30 درصد ظرفیت هم که شده برگزار شد. بخش بینالملل مصائب زیادی داشت؛ برخی از گروهها به خاطر کرونا موفق نشدند به جشنواره بیایند؛ برخی دیگر از گروهها مشکلات دیگری برای آمدن به ایران داشتند. یکی از نوازندگان مشهور پیانو که نامش در جدول جشنواره ثبت شده بود در دقیقه 90 به کرونا مبتلا و نوازنده دیگری جایگزین او شد.
بیشک جشنواره امسال در شرایطی عادی برگزار نشد و جای شکرش برای همین برگزاریِ آبرومندانه باقی است.
اما باید با خودمان روراست باشیم و بپرسیم که ما از جشنواره موسیقی فجر چه میخواهیم؟ جشنوارهای که سی و هفتمین دورهاش را سپری میکند، آیا میخواهد با همین روند ادامه دهد و اندک اعتباری داشته باشد یا اینکه قصد دارد گامهایی بزرگ و رو به جلو بردارد؟
جایزه حرف اول را میزند / روی بِرند باربَد باید کار کرد
وقتی حمیدرضا نوربخش مدیر سیویکمین جشنواره موسیقی فجر شد، جایزه باربَد را برای جشنواره طراحی کرد. نوربخش متوجه شده بود که این جشنواره تنها با داشتنِ جایزهای بزرگ میتواند، اعتباری گسترده در داخل و خارج از کشور داشته باشد.
بعدها اما با آمدنِ علی ترابی در سی و چهارمین دوره جشنواره موسیقی فجر، جایزه از جشنواره حذف شد. ترابی و تیمش معتقد بودند که جشنواره باید رویداد محور باقی بماند و به جایزه هیچ نیازی نیست.
این برخورد سلیقهای با جشنوارهای ملی، مسیر پیشرفت این رویداد را به حاشیه کشاند و بخش زیادی از هزینهها و سرمایههای ملی را به هدر داد.
دَر اما بر این پاشنه نچرخید. ترابی رفت و جایزه باز هم به جشنواره بازگشت. اکنون چند دوره است که با مدیریتِ محمد الهیاری بر جشنواره موسیقی فجر، جایزه باربَد به جشنواره برگشته است. جایزهای که تنها با تکیه بر آن میتوان اهمیت جشنواره را در جامعه و در سطح بینالملل بالا برد.
برنامهریزیهای دقیق، تبلیغاتِ وسیع و سرمایهگذاری روی بِرندِ جایزه باربَد میتواند اعتباری ویژه برای جشنواره موسیقی فجر به ارمغان بیاورد. اعتباری که با تکیه بر آن میتوان مسیر موسیقی ایران را به سمت پویایی و رونقِ اقتصادی سوق داد.
در نخستین گام باید رقمِ مالیِ جایزه باربَد را به شکل چشمگیری افزایش داد. رقمی که بتواند انگیزهای مضاعف در میان هنرمندان برای شرکت در جشنواره و تصاحبِ جایزه باربَد ایجاد کند. در گام دوم باید فعالیتهای رسانهای وسیعی برای شناساندنِ این جایزه و برندگانش به جامعه شکل گیرد.
کنسرت اولیها و آلبوم اولیها
تشویق جوانها و نسل جدید در دستور کار جشنواره موسیقی فجر قرار گرفته است، اما هنوز آنگونه که باید، عملی نشده است. هزینههای برگزاری اجراهای زنده آنقدر بالاست که بسیاری از هنرمندان جوان و مستعد و کاربلدِ موسیقی کشورمان، توان برگزاری کنسرت را ندارند. هستند جوانانی که در شهرهای دورافتاده از پایتخت مشغول فعالیت در عرصه موسیقی هستند و متاسفانه جایی برای ارائهی هنر خود ندارند.
جشنواره باید این امکان را برایشان فراهم کند تا بتوانند در بالاترین سطح ممکن و در بهترین سالنهای پایتخت، اجرایشان را روی صحنه ببرند. این اجراها هم میتواند در قالب بخشی مجزا مورد بررسی و داوری قرار گیرد و جایزه باربدِ خاص خودش را داشته باشد.
جایی برای تازهترین آثار موسیقی
جشنواره موسیقی فجر میبایست جایی برای ارائهی تازهترین آثار موسیقیِ کشورمان باشد. جالب اینکه در حال حاضر دقیقا عکس این اتفاق در حال رخ دادن است؛ یعنی اجراهایی که در روزهای جشنواره به صحنه میروند، کنسرتهایی هستند که در طول سال بارها در جاهای مختلف روی صحنه رفتهاند.
آنچه در سالهای گذشته رخ داده، تکرارِ بیهودهی کنسرتهایی است که در طول هر سال چندین بار اجرا شدهاند و در جشنواره موسیقی فجر هم دوباره و چندباره تکرار میشوند.
شاید زمان این فرارسیده که جشنواره بخش زیادی از اجراهای خود را به گروههایی اختصاص دهد که رپرتواری تازه را برای اولین بار به صحنه میبرند. تنها در این صورت است که جشنواره موسیقی فجر به جایی برای شروعی تازه در موسیقی کشور تبدیل میشود. جشنواره باید به سمتی برود که سالِ موسیقایی کشور از این جشنواره و اجراهایش آغاز شود و مخاطبان، تازهترین آثار در ژانرهای مختلف موسیقی را در جدولِ هر سالهی جشنواره موسیقی فجر جستجو کنند.
جای خالی تبلیغات و کارهای متفاوت رسانهای
جشنواره موسیقی فجر هنوز نتوانسته خود را در سطح گستردهای به جامعه بشناساند. بسیاری از مردمِ جامعه اصلا نمیدانند که جشنواره موسیقی فجر کی و کجا برگزار میشود؟ در بیشتر مواقع وقتی نامی از جشنواره موسیقی فجر به میان میآید، سوال میکنند که راستی این جشنواره هم برگزیدگانِ موسیقی را معرفی میکند؟ کی و کجا برگزار میشود؟ فلان خواننده هم هست؟
همه اینها نشان میدهد که جشنواره موسیقی فجر برای دورههای بعدی به برنامهای مُدون برای معرفی و شناساییِ خود به جامعه نیاز دارد.
مردم باید بدانند که این جشنواره هر سال بهترینهای موسیقی ایران را معرفی میکند. جامعه باید از هفتهها پیش از آغاز جشنواره، در جریان ریزِ ماجرای این رویداد باشند. آنها باید بدانند که کدام گروهها، کدام هنرمندان و کدام چهرهها در جشنوارهی فجر حضور خواهند داشت و این اتفاقی است که در هیچ کدام از سی و هفت دورهی گذشته رخ نداده است.
اکنون که تلویزیون رویِ چندان خوشی به جشنواره موسیقی فجر نشان نمیدهد، جشنواره باید با طرحی نو و ایدههایی جدید در اندیشهی شناساندنِ خود به جامعه باشد. در این راه هم باید از تمام ظرفیتهایِ موجودِ رسانهای در کشور استفاده کند.
گنجینه موسیقی نواحی
این دوره از جشنواره موسیقی فجر، اجراهای مختلفی از گروههای موسیقی نواحی را به صحنه برد. در یکی از مهمترین اجراهای این دوره از جشنواره در بخش موسیقی نواحی، گروه نوای سیمره روی صحنه رفت. این گروه با خوانندگی مهران غضنفری رپرتواری از موسیقی لرستان را اجرا کرد.
در رپرتوار گروه نوای سیمره، آهنگ «سوگ سهراب» به سردار شهید حاج قاسم سلیمانی تقدیم شد. این گروه به صورت خودجوش و بدون هیچ حمایت مالی از سوی ارگانهای دولتی این آهنگ را ساخته و اجرا کرده تا به سردار سلیمانی تقدیم کند.
همچنین اجراهای دیگری در بخش موسیقی نواحی از مناطق مختلف ایران در این دوره از جشنواره روی صحنه رفت.
سرودهای واقعی و با کیفیت به دور از شوآف
این روزها بازار سرود در کشور داغ است. ارگانهای بسیاری در زمینه تولید سرود و حمایت از گروههای سرود آستین بالا زدهاند. البته این ارگانها بیشتر از هر چیزی در پیِ کمیت هستند و کیفیت برایشان چندان مطرح نیست.
در اوج کارهای کمیِ ارگانهای مختلف در حوزه سرود، اختتامیه سی و هفتمین جشنواره موسیقی فجر با اجرای یکی از گروههای سرود شروع شد. گروه سرود فرزندان ایرانی به سرپرستی مهرداد سعیدا، در مراسم اختتامیه جشنواره موسیقی فجر سه قطعه اجرا کرد تا به تمام گروههای سرود ثابت کند که کیفیتِ اجرای گروههای سرود باید در چه سطحی باشد.
به نظر میرسد که جشنواره موسیقی فجر باید در پررنگ کردن این بخش و حمایت از گروههای سرودی که به صورت حرفهای فعالیت میکنند، نقش بیشتری را برعهده بگیرد.
نوجوانان و جوانان آموزش دیده و متخصص در حوزه آواز، باید در قالب گروههای سرود روی صحنه بروند تا آثاری ماندگار و با کیفیت به مخاطبان ارائه شود.
شبهای تکنوازی
«نسلی دیگر» عنوان بخشی بود که چند سال پیش به جشنواره موسیقی فجر اضافه شد و سپس به دلایلی نامعلوم حذف شد. این بخش جایی برای هنرنماییِ جوانان بود. هنوز یادمان نرفته که «نسلی دیگر» در فرهنگسرای ارسباران روی صحنه میرفت و توجه بسیاری را هم به خودش جلب کرد.
امسال اما بخشی در جشنواره گنجانده شد که به تکنوازیِ هنرمندانی جوان و در عین حال صاحب شیوه در نوازندگی اختصاص داشت. این اجراها در هر شب به نام یکی از بزرگان موسیقی ایران نامگذاری شده بود.
شب یوسف فروتن، شب حسن کسایی، شب فرامرز پایور، شب علیاصغر بهاری و شب غلامحسین بیگجهخانی؛ در سی و هفتمین دوره جشنواره موسیقی فجر برگزار شد. در هر کدام از این شبها یکی از نوازندگان به تکنوازی پرداخت.
هر کدام از این اجراها به شدت مورد توجه مخاطبان قرار گرفت تا بار دیگر ثابت شود که تکنوازی در موسیقی ایرانی همچنان مخاطبان خاص خود را دارد.
شاید لازم است که جشنواره موسیقی فجر، برای سالهای آینده حساب ویژهتری روی این بخش باز کند.
بخش موسیقی پاپ
بخش موسیقی پاپ هم مانند سالهای گذشته اجرا شد و خوانندگان بسیاری در سالن میلاد نمایشگاه بینالمللی روی صحنه رفتند. با این حال پُر واضح است که در بخش موسیقی پاپ هم باید تحولاتی در جشنواره انجام شود.
یکی از راههای ایجاد تحول در بخش موسیقی پاپ، راهاندازی بخش رقابتی در این بخش است. در اینجا هم باید خوانندگانِ جوانِ موسیقی پاپ به رقابت بپردازند تا بهترین خوانندگانِ جوان و جویای نام در این عرصه بتوانند کارهای خود را به صورت زنده به نمایش بگذارند و برای تصاحبِ جایزه باربَد بهترین خواننده موسیقی پاپ تلاش کنند.
با این کار میتوان در جهت بالا بردنِ سطحِ کیفیِ شنیداریِ مخاطبان در بخش موسیقی پاپ هم گام بزرگی برداشت.
دبیر جشنواره و جایگاهی تشریفاتی
حسن ریاحی آهنگساز و پیشکسوت موسیقی کشورمان است. سالهای بسیاری دبیر جشنواره موسیقی فجر بوده و کارنامهی قابل قبولی هم در این بخش دارد. اما در سالهای گذشته حضور او در جشنواره موسیقی فجر چندان مفید نبوده است. وقتی از او به عنوان دبیر جشنواره درباره بخشهای مختلف جشنواره سوال میکنیم، در کمال تعجب ابراز بیاطلاعی میکند یا حتی اطلاعاتِ نادرستی ارائه میکند.
شاید بهتر است که جشنواره موسیقی فجر ضمن تقدیر و قدردانی از زحمات حسن ریاحی، دبیری جدید برای خود برگزیند. دبیری که میتواند از میان نیروهای جوانِ جشنواره انتخاب شود.
شاید زمان آن فرارسیده که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به سخنِ مقام معظم رهبری عمل کرده و سُکانِ دبیریِ جشنواره موسیقی فجر را به جوانترهایی که تازهنفس و با انگیزه هستند، بسپارد.
انتهای پیام/