سید مهدی مصطفوی در گفتوگو با خبرنگار محیط زیست خبرگزاری تسنیم در رابطه با گونه مهاجم توضیح داد: گونههای غیربومی که معمولا توسط انسان به زیستگاه جدید معرفی میشوند و به صورت موفقی با زیستگاه جدید سازگاری پیدا میکنند و باعث آسیب محیط زیست، اقتصاد, سلامتی انسان و سایر موجودات شده, به عنوان گونه مهاجم شناخته میشوند. عوامل موثر در موفقیت گونه های مهاجم شامل مقاومت به شرایط محیطی، قدرت گسترش و پراکنش زیاد، فاصله نسل کوتاه و همه چیز خواری هستند.
وی در رابطه با چگونگی ورود گونه مهاجم به زیستگاه جدید گفت: جابهجایی گونهها هم توسط عوامل طبیعی و هم به وسیله انسان انجام میشود؛ جابهجایی طبیعی سهم بسیار ناچیزی از جابهجاییها را شامل میشود و اکثر مواقع این شکل از انتقال منجر به مهاجم بودن گونه نمیشود اما جابهجایی توسط انسانها 50 هزار برابر بیشتر از انتقال طبیعی است و در بیشتر موارد منجر به مهاجم شدن گونهها میشود.
رئیس گروه جانوری دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط زیست اظهار کرد: الزاما هر گونه غیربومی مهاجم نیست اما پتانسیل مهاجم شدن را دارد و معرفی گونه غیربومی به زیستگاه جدید میتواند سبب آسیب به اقتصاد, سلامت انسان و محیط زیست شود. یک قانون در این مورد میگوید از همه گونههای غیر بومی که در اکوسیستمهای جدید رها میشوند، تقریباً 10 درصد زنده میمانند و از این بازماندگان، حدود 10 درصد مهاجم میشوند. مطالعات اخیر نشان میدهد که برای بسیاری از گونههای جانوری، درصد گونههای معرفی شده که تثبیت شدهاند, میتواند از 50 درصد فراتر رود.
مصطفوی ادامه داد: در صورت مهاجم شدن این گونهها کنترل و مقابله با آن بسیار دشوار و در مواردی غیرممکن خواهد بود. به ویژه در محیطهای آبی اگر گونه مهاجمی وارد شود کنترل آن بسیار دشوار خواهد بود.
وی در رابطه با اقدامات لازم برای کنترل و مهار گونههای مهاجم بیان کرد: برای انجام هر اقدام مطلوبی, ابتدا لازم است فهرستی از گونههای مهاجم در کشور تهیه شود که در حال حاضر این فهرست در کشور ما تهیه نشده است. البته تعدادی از گونههای مهاجم مانند میمون رزوس, راکون, ماهی آمور, نوتریا, سنبل آبی و ..., در کشور شناسایی شدهاند اما هنوز فهرست جامعی از این گونهها وجود ندارد.
رئیس گروه جانوری دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط زیست یکی از ضعفهای دستگاههای مسئول در مقابله با گونه مهاجم را ضعف در تحقیقات و پژوهش در زمینه شناسایی این گونهها عنوان کرد و گفت: در کشور ما مقابله با گونه مهاجم هنوز به عنوان یک اولویت زیست محیطی شناخته نشده است و مقابله با آن علاوه بر سازمان محیط زیست, نیاز به همکاری سایر دستگاههای مسئول دارد.
مصطفوی بیان کرد: برای مقابله با گونه مهاجم ابتدا باید پایش و تحقیقات جامع توسط مراکز تحقیقاتی انجام شود, در مرحله بعد راهکارها ارائه شود و سپس اقدامات لازم بر اساس این تحقیقات ارائه و به ترتیب اولویت انجام شود.
وی در رابطه با برنامه جامع مقابله با گونه مهاجم گفت: در این زمینه به پیشنهاد سازمان محیط زیست کارگروهی با حضور دستگاههای مسئول از جمله سازمان محیط زیست, وزارت جهاد کشاورزی, وزارت بهداشت, وزارت علوم و پدافند غیرعامل پیشبینی شده است تا با افزایش همافزایی بین دستگاهها و جلوگیری از موازیکاری بتوان اقدامات موثری را در این موضوع انجام داد.
رئیس گروه جانوری دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط زیست, ضمن اشاره به لزوم همکاریهای بینالمللی برای کنترل گونه مهاجم, تصریح کرد: یکی از موارد مهم در مسئله گونه مهاجم نحوه ورود آنهاست که در این زمینه مسیرهای ورود در مرز کشورها و سابقه واردات و صادرات کشورها باید بررسی شود که این مهم نیازمند همکاریهای منطقهای و بینالمللی است.
مصطفوی ادامه داد: به اشتراک گذاشتن مداوم اطلاعات بهروز, یکسانسازی سیاستهای محیط زیست و مشخص کردن روشها و تبیین قوانین میتواند در همکاری بین کشورها موثر باشد.
وی با بیان اینکه تاکنون در کشور ما قانون مشخصی برای مقابله با گونه مهاجم وجود ندارد, گفت: پرداختن به این مسئله در برنامههای سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد و در بند "ه" ماده "8" قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون تنوع زیستی و در بندهایی از آیین نامه اجرایی دسترسی و بهرهبرداری از ذخایر ژنتیکی, به مسئله گونه مهاجم اشاره شده است اما لازم است تا قوانین دقیق و شفافی در رابطه با این موضوع تبیین شود.
رئیس گروه جانوری دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط زیست تصریح کرد: باید ساختار دقیقی و کارشناسی شدهای برای این موضوع ایجاد شود و بودجه مناسبی نیز برای این کار در نظر گرفته شود و پس از این اقدامات, راهکارهای فیزیکی, شیمیایی, بیولوژیکی و ..., برای مهار گونه مهاجم ارائه شود.
مصطفوی اظهار کرد: در حال حاضر نیز اقداماتی برای مقابله با گونه مهاجم توسط سازمان محیط زیست انجام میشود که برنامه پاکسازی تالاب انزلی از سنبل آبی و زندهگیری میمون رزوس در جنگلهای شمال کشور از جمله این موارد هستند اما باید به جای پراکنده کاری یک اقدام جامع و منسجم انجام شود.
وی با تاکید بر اینکه گونه مهاجم از خطرات جدی حیات وحش محسوب میشود, گفت: بر اساس آمارها عامل 40 درصد انقراض گونههای حیات وحش, گونه مهاجم بوده است که به شکل مستقیم و یا غیرمستقیم منجر به نابودی گونهها شدهاند. گونه مهاجم به واسطه رشد سریع و سازگاری زیادی که با محیط دارد, شرایط زیستگاه را به نفع خود تغییر میدهد و شرایط را برای بقا سایر گونهها دشوار میکند.
رئیس گروه جانوری دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط زیست خاطرنشان کرد: خطر گونه مهاجم در کشورهای در حال توسعه بیشتر است چرا که در این کشورها اقتصاد در اولویت اصلی قرار دارد و محیط زیست در اولویتهای بعدی این کشورها قرار میگیرد.
انتهای پیام/