به گزارش خبرگزاری تسنیم از قزوین، بنا به گفته بیشتر کارشناسان و هنرمندان عرصه تئاتر مهمترین تضمینکننده موفقیت یک اثر نمایشی وجود یک متن یا نمایشنامه قوی است. همچنین برخی از کارگردانان تئاتر معتقدند که ممکن است از یک نمایشنامه خوب، اجرای ضعیفی ارائه شود، اما امکان ندارد که از یک نمایشنامه ضعیف اجرای مناسب و شایستهای عرضه شود. در ضمن یکی از شاخصههای رشد هنر تئاتر در یک منطقه، تعدد، تنوع و کیفیت بالای نمایشنامههای بومی آن ناحیه است و با این وصف اگر به فهرست آثار نمایشی ای که در طول چند سال اخیر در استان به روی صحنه رفتهاند، نگاهی اجمالی بیاندازیم، متوجه خواهیم شد که عمده آنها از روی نمایشنامههای چاپی تألیف نمایشنامهنویسان غیربومی اجرا شدهاند و این مساله نشانگر کمبود شدید متون نمایشی بومی در فضای تئاتر قزوین است.
بیعلاقگی به نمایشنامهنویسی
یک کارشناس ارشد هنرهای نمایشی در گفتوگو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه بنمایه هر اثر نمایشی نمایشنامه آن است و اولین شرط اجرای خوب داشتن متن خوب است، اظهار داشت: در حالی که میتوان با توسل به برخی ترفندهای نمایشی عیبهای بازیگری را پوشش داد، اما در نمایشنامهنویسی نواقص و کمبودها به راحتی قابل پنهان کردن نیستند و به اصطلاح در ذوق تماشاچی میزنند. در ضمن وقتی تماشاگر با اثر نمایشی ارتباط برقرار نمیکنید، اولین متهم نمایشنامه ضعیف است.
کیوان حبیبی درباره علت تولید کم نمایشنامههای بومی در استان افزود: یکی از دلایل این مشکل این است که اکثر هنرجویان دوست دارند بازیگر شوند و کسی به نمایشنامهنویسی علاقه ندارد. چرا که بازیگر بیشتر دیده میشود و از سوی دیگر نمایشنامهنویسی کار بسیار سختی محسوب میشود.
وی ادامه داد: با اینکه نویسندههای بااستعدادی مانند «پویان اصغری»، «حامد مکملی»، «حمیده وحیدی» و «لیلا روغنگیر قزوینی» داریم، اما معدود نمایشنامههای بومی استان هم قابل مقایسه با آثار درجه یک تئاتر ایران نیستند.
دلایل ضعف نمایشنامههای بومی
رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان با اشاره به معیارهای یک نمایشنامه موفق گفت: یکی از شاخصههای نمایشنامه یا متن نمایشی خوب این است که بیش از یک بار و توسط کارگردانهای مختلف روی صحنه رود. به عنوان نمونه نمایشنامههای «اکبر رادی» در بیش از 50 شهر ایران و به وسیله کارگردان مختلف اجرا شده است، چرا که تاریخ مصرف ندارند.
حبیبی با ذکر اینکه اغلب نمایشنامههای بومی ما تاریخ مصرف دارند و پس از چند سال فراموش میشوند، اضافه کرد: یکی دیگر از مشکلات نمایشنامهنویسان قزوینی این است که نمایشنامهها را فقط برای اجرای یک گروه خاص مینویسند. بنابراین متن نوشتهشده توسط هیچ گروه و کارگردان دیگری قابل خوانش، فهم و استفاده نیست.
وی ادامه داد: یکی از مشکلات نمایشنامههای ما وجود حفرههای روایی در آنجاست. به این معنی که نمایشنامه آغاز خوب و جذابی دارد، اما ضرباهنگ اثر در میانههای راه افت میکند و با گسسته شدن زنجیره روایت به یکباره و با یک نتیجهگیری سریع و ناپخته به پایان میرسد. به همین خاطر شاید نمایشنامهنویس خوبی در کل استان نداشته باشیم.
بیارج بودن متون ارجینال
یک بازیگر باسابقه قزوینی هم در گفتوگو با خبرنگار تسنیم در مورد علت کمبود نمایشنامههای بومی بیان کرد: نمایشنامهنویسی مانند هر امر دیگری زمانی رونق پیدا میکند که به آن توجه شود. وقتی بود یا نبود نمایشنامه بومی برای مسئولان و گروههای نمایشی ما مهم نیست، چرا باید نویسندهای شب تا صبح بیدار بماند، اعصاب خود را خراب کند و یک متن ارجینال(اصیل) خلق کند؟
حامد شهرتی افزود: متأسفانه در حال حاضر هر کارگردانی میتواند، متون نمایشی دلخواه خود را مفت و مجای از استانهای دیگر تأمین کند و به همین خاطر انگیزهای برای آفریدن نمایشنامه بومی در وجود نویسنده باقی نمیماند. اگر واقعاً برای متنهای ارجینال و دست نویس ارزش قائل بودند، شاید حتی من هم ترغیب میشدم که نمایشنامهای بنویسم.
وی در جواب این سؤال که چرا نمایشهای اجتماعی و انتقادی به ندرت در فضای تئاتر استان دیده میشود، توضیح داد: متأسفانه نویسنده و نمایشنامهنویس مؤلفی که چنین نمایشنامههایی خلق کند، خیلیکم داریم. ضمن اینکه نویسندگان ما تمایل چندانی به نوشتن متونی با موضوع و محور نقد اجتماعی ندارد.
لزوم آموزش آکادمیک ادبیات نمایشی
از سوی دیگر، یک کارگردان و نمایشنامهنویس با بیان اینکه در سرتاسر ایران با فقر نویسنده تئاتر روبه رو هستیم، عنوان کرد: دلیل اصلی مهجور بودن نمایشنامهنویسی در تئاتر استان نبود دورههای آموزش این رشته است. همچنین در مؤسسههای آموزش عالی هنر و آموزشگاههای هنری قزوین اثری از کلاسهای نمایشنامهنویسی به چشم نمیخورد. معدود افرادی هم که نمایشنامهنویسی تدریس میکنند، از تخصص و مهارت بالایی بهرهمند نیستند.
بهنام علیبخشی با تأکید بر ضرورت آموزش دانشگاهی و اصولی نمایشنامهنویسان هم استانی گفت: راه حل مشکل نمایشنامهنویسی بومی راه انداختن دورههای آموزشی بلندمدت و حداقل 2 ساله است و با برگزار کردن ورکشاپها و کارگاههای تخصصی چند روزه این معضل به هیچ وجه رفع نخواهد شد.
وی با ذکر اینکه کمبود نمایشنامهنویس بومی تنها مشکل تئاتر استان نیست، اضافه کرد: در تئاتر قزوین متخصص طراحی صحنه، لباس و چهره هم نداریم و این کمبود از کیفیت دیداری و تصویری اجراهای نمایشی به شدت کاسته است و یکی از علل اصلی عقب ماندن تئاتر قزوین از سایر نقاط کشور است.
علیبخشی ادامه داد: در حال حاضر در میان فعالان تئاتر استان دانشآموخته و کارشناس طراحی صحنه نداریم و معمولاً طراحی صحنه نمایشهای بومی استان توسط کارگردانها یا دستیار آنها انجام میشود. بنابراین شرط اصلی پیشرفت تئاتر قزوین در چند سال آینده پرورش نیروهای توانمند و متخصص در همه زمینههاست.
انتهای پیام/ش