به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، اخیراً عربستان و کویت، قراردادی مشترک برای تولید روزانه 1 میلیارد فوتمکعب گاز و 84 هزار بشکه میعانات گازی از میدان مشترک دورا (آرش) به امضا رساندند و نکته این قرارداد در این است که اولاً عربستان سهمی در این میدان مشترک با ایران ندارد و ثانیاً، طبق قراردادی که سعودیها با کویت به امضا رساندهاند، تولید گاز از این میدان بهطور مساوی بین این دو کشور همسایه تقسیم شده است و اساساً سهم ایران را از این میدان مشترک گازی که برآورد شده است بیش از 70 درصد آن در آبهای ایران است، نادیده گرفتهاند.
این موضوع با واکنش مسئولان ایرانی مواجه شد بهطوری که سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، این قرارداد را غیرقانونی دانست و وزیر نفت ایران نیز از برنامه کشورمان برای استقرار دکل حفاری در میدان آرش در آیندهای نزدیک خبر داد.
اما این قرارداد، ابعادی فراتر از شبیخون سعودیها به منابع گازی ایران در میدان آرش دارد و پشتپرده آن بهمراتب بزرگتر از این است.
میدانی نفتی با ذخایر سبک و باکیفیت در سال 1960 در میانه خلیج فارس کشف شد که مشخص شد این ذخایر نفتی بین ایران و عربستان مشترک است. این میدان در آبهای ایران با نام "اسفندیار" و در آبهای عربستان با نام "لؤلؤ" شناخته میشود. مخزن میدان نفتی اسفندیار که دارای 534 میلیون و 200 هزار بشکه نفت خام شناسایی شده بود، نفتی سبک و باکیفیت دارد که API آن 30 است.
میدان اسفندیار/لؤلؤ در نزدیکی میدان آرش/دورا قرار دارد و در نزدیکی این دو میدان، میادین هوت و خفجی واقع شدهاند، این 4 میدان در منطقهای بهنام divided zone بهمعنی "منطقه تقسیمشده" قرار گرفتهاند.
«منطقه بیطرف/ تقسیمشده» بین کویت و عربستان بهعنوان یکی از مواریث حضور و عملکرد بریتانیا در مرزبندیهای خاورمیانه، از جمله پدیدههایی است که تأثیرات خاص خود را بر فرایند تحدید حدود مرزهای دریایی خلیج فارس داشته است. منطقه بیطرف طی توافقنامه 1965 و توافقنامه تکمیلی آن در 1969 بین عربستان و کویت تقسیم شده است.(1) در واقع مرزبندی دریایی با نام "منطقه بیطرف/ تقسیمشده" بین کویت و عربستان، مورد قبول ایران نیست و یک مرزبندی نادرست و زیادهخواهانه است. 4 میدان نفتی و گازی "اسفندیار/لؤلؤ"؛ "آرش/دورا"، "هوت" و "خفجی" در این منطقه قرار گرفتهاند و عربستان و کویت سالهاست که اقداماتی را برای تولید نفت و گاز و حتی صادرات آن در این 4 میدان انجام دادهاند.
اگر در قرارداد اخیر سعودیها با کویت، موضوع میدان آرش دیده شده و مورد واکنش مسئولان ایرانی قرار گرفته است، باید توجه داشت که میدان نفتی اسفندیار نیز با مقادیر نفت خام باکیفیت خود، در منطقه تقسیمشده بین دو کشور عربستان و کویت قرار دارد و توسط این دو کشور در حال برداشت است. منابع نفتی میدان اسفندیار نیز در توافقات این دو کشور عربی، بدون درنظر گرفتن سهم ایران، مورد بهرهبرداری قرار گرفته است.
منطقه بیطرف بین عربستان و کویت تنها جایی است که شرکتهای نفتی خارجی در میدانهای نفتی سهمی در اختیار دارند؛ در خاک دو کشور میدانهای نفتی در اختیار شرکتهای نفتی دولتی است و تولید نفت از این میدانها نیز بهطور برابر بین دو کشور مشترک است.
شرکت کیجیاو یک شرکت مشترک بین شرکت آرامکو گلف اوپریشن (یکی از شرکتهای تابعه سعودی آرامکو) و شرکت نفت کویت گلف (کیجیاوسی) است که کار برداشت نفت خام از میدان خفجی را بهعهده دارد.
شرکت آمریکایی شورون هم در بخش متعلق به عربستان سعودی فعالیت میکند، این شرکت با بهکارگیری فناوریهای نو سعی در افزایش تولید نفت خام سنگین منطقه را دارد. شرکت نفت کویت گلف در بخش کویتی این منطقه بیطرف مرزی فعالیت میکند.
عربستان و کویت دهم دسامبر 2021 در بیانیهای مشترک اعلام کردند که "هماکنون هماهنگی میان شرکتهای فعال در منطقه بیطرف و منطقه مجاور آن در جریان است."(2)
دستبرد کویت و عربستان به منابع نفتی و گازی ایران بهاینصورت است که این دو کشور عربی بهگونهای مرزبندی دریایی کردهاند که سعودیها سهم ایران از میدان مشترک نفتی اسفندیار را به کویت بخشیدهاند و کویتیها سهم ایران را از میدان مشترک گازی آرش به سعودیها دادهاند.
این دو کشور سالهاست درحال سندسازی جعلی در این زمینه هستند؛ بهعنوان نمونه در کتاب Kuwaiti Oil Fires که در سال 1995 نوشته شده است مرز مورد ادعای کویت برای شراکت در میادین مشترک خلیج فارس بهگونهای رسم شده است که بهرهبرداری از میدان لؤلؤ (مشترک با اسفندیار) و میدان دورا (مشترک با آرش) را حق کویت دانسته است.(3)
* محمدرضا کیاشمشکی
انتهای پیام/+