مهدی زارع خورمیزی کارشناس حیات وحش و تنوع زیستی در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم در رابطه با تعداد گونههای مختلف مار در کشور اظهار کرد: جدای از 15 درصد مناطق حفاظت شده محیط زیست 98 درصد کشور ما زیستگاه طبیعی است که خزندگان در این زیستگاهها حضور دارند و از حدود 4 هزار گونه ماری که در جهان شناسایی شدهاند, حدود 85 گونه از آنها در ایران زیست میکنند.
وی در رابطه با اهمیت مارها در اکوسیستم و تأکیدی که بر حفظ آنها وجود دارد, گفت: مارها کنترل کننده جمعیت جوندگان در اکوسیستم هستند و با شکار و تغذیه آنها, جمعیت جوندگان در اکوسیستم را کنترل میکنند. به عنوان مثال گاهاً کشاورزان در مزرعه خود مارها را میکشند و اطلاعی ندارند که کشتن این مارها منجر به طغیان جمعیت موش در مزرعهشان خواهد شد. همچنین مارها در کنترل جمعیت پرندگان نیز نقش دارند و غذای خوبی برای شکارچیان بزرگتر محسوب میشوند.
این متخصصص اکولوژی ادامه داد: استفاده از زهر مارهای سمی نیز دیگر دلیل اهمیت آنهاست و در آینده ممکن است انسان به تکنولوژی استفاده از سم مارها دست پیدا کند و از آن برای درمان بیماریها استفاده کند. این گونه از خزندگان گنجینه ژنتیکی ما محسوب میشود و گونههای بومی ما مانند افعی دم عنکبوتی یکی از زیباترین و نایابترین مارها در جهان هستند.
زارع با ذکر اینکه 70 درصد مارها غیرسمی هستند گفت: متأسفانه در مورد مارها ترسی در وجود انسانها نهادینه شده که ریشه این ترس به گذشتههای دور بازمیگردد. در آن زمان اگر مار کسی را نیش میزد, داروی خاصی وجود نداشت و افراد جان خود را از دست میدادند به همین دلیل ترس از مارها وجود دارد و این نگرانی شامل 70 درصد مارهای غیرسمی نیز میشود.
وی تأکید کرد: این ترسها دلیل نمیشود که مارها را بکشیم و این کار نه از نظر اخلاقی و نه از نظر دینی درست نیست. همچنین کشتن مارها, نگهداری آنها و خرید و فروش آنها جرم محسوب میشود.
کارشناس حیات وحش در رابطه با اصول محافظتی در مواجه با مارها توضیح داد: به مردم و به ویژه طبیعتگردها تذکر میدهم در صورت مشاهده هر گونه ماری از برداشتن, جا به جا کردن و عکس گرفتن با آنها خودداری کنند چرا که بیشتر مارگزیدگیها به علت بیاحتیاطی است و گاهاً دیده شده که افرادی که حتی اصول اولیه گرفتن مار را هم نمیدانند اقدام به این کار میکنند که بسیار خطرناک است.
زارع افزود: طبیعتگردها باید لباس و کفش مناسب بپوشند, هنگام استراحت زیر سایه درختان که احتمال حضور مار بیشتر است, احتیاط بیشتری به خرج دهند, در کنار آبشخورها و لا به لای بوتهها ندوند و در صورت مشاهده هر گونه ماری از آن دوری کنند. باید دقت کنیم که طبیعت خانه آن مار است و در واقع ما هستیم که به زیستگاه آن وارد شدهایم بنابریان نباید مارها را بکشیم و به آنها آسیبی وارد کنیم.
وی با اشاره به نقش خرافات در تهدید مارها گفت: متأسفانه خرافات نقش زیادی در آسیب به جمعیت مارها داشته است؛ به عنوان مثال موضوع اعتقاد عدهای از افراد به مهره مار و روغن مار بهانهای برای کشتن مارها شده است. این موضوعات که از نظر علمی هیچ پشتوانهای ندارد بازار خوبی را برای سودجویان مهیا کرده تا از ناآگاهی مردم استفاده کنند. در این موضوع نقش رسانهها بسیار مهم است تا شفافسازی کرده و مردم را آگاه کنند.
این کارشناس تنوع زیستی با بیان اینکه تخریب زیستگاه اصلیترین تهدید مارها محسوب میشود, اظهار کرد: در کنار تخریب زیستگاه و خرافات, کشته شدن توسط انسانها, نگهداری به عنوان حیوان خانگی و گونههای غیربومی که به زیستگاه آنها وارد میشوند از دیگر تهدیدات مارها هستند. همچنین افزایش جمعیت سگهای ولگرد نیز به تازگی به تهدید خزندگان تبدیل شده و مشاهده میشود که خزندگان توسط سگها خورده میشوند.
زارع خاطرنشان کرد: مردم نباید در صورت مشاهده مار در خانه, مزرعه, کارگاه و ..., خودسرانه عمل کنند و حتماً باید در اولین فرصت با شمارههای سازمان محیط زیست یا آتشنشانی تماس بگیرند چرا که رهاسازی مارها فقط و فقط کار متخصصین است و آنها باید در زیستگاه خود رهاسازی شوند.