به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، چند سالی است که مسئله کتابسازی، قاچاق کتاب و نمایشگاههای فیزیکی و مجازی کتاب با تخفیفهای بالا به معضلی برای صنعت نشر و اهالی آن تبدیل شده است، موضوعی که هم ریشه در بازارهای خیابانی و فیزیکی دارد و هم ریشه در بازاری که پلتفرمهای مجازی دانسته یا نادانسته برای این گروه از فعالان نشر که در سالهای اخیر قانونی نیز شدهاند، دارد. خبرگزاری تسنیم در ادامه سوژه خبری خود با عنوان کتابسازی، هفته گذشته و همزمان با آغاز به کار نمایشگاه کتاب تهران آن هم پس از دو سال وقفه در گزارشی به نمایشگاهی موازی که از سوی پلتفرم دیجی کالا برای فروش کتاب در حال برگزاری بود و اعتراض ناشران و بسیاری از کتابفروشان را در شبکههای اجتماعی در پی داشت، پرداخت.
تسنیم در این گزارش که با تیتر «نمایشگاه مجازی دیجی کالا داد ناشران را در آورد» منتشر شد، به سابقه اعتراضهای ناشران و اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به نمایشگاههای پیشین دیجی کالا اشاره کرد. اعتراضاتی که نسب به فروش نسخههای کتابهای قاچاق و کتابسازی شده و در مجموع عرضه کتاب با تخفیفهای نامتعارف بالای 30 تا 40 درصد اشاره داشتند. مقصود از کتاب سازی فعالیت آن دست از افراد یا ناشران عموماً گمنامی است که بعضاً آثار مشهور و پر فروش بازار نشر را با تغییراتی جزئی در نسخه های مشهور بازار با صفحه آرایی و طراحی مجدد جلد و با قیمت های پایین یا با تخفیف های سنگین روانه بازار می کنندو اتفاقی که موجب می شود تا بسیاری از مترجمان حرفه ای که زمان زیادی برای ترجمه آثار گذاشته یا ناشرانی که با زحمت و پیگیری فراوان به تفاهم با نویسنده یا ناشر خارجی رسیده و نسخه اصلی را از او خریداری کردند و سپس به زبان فارسی بگرداندند، دچار مشکل شده و به دلیل رواج نسخه های کپی با تغییرات جزئی از روی اثر اولیه خود، به شدت متضرر شوند.
پلتفرم دیجیکالا حالا، پس از انتشار این گزارش توضیحاتی را درباره نمایشگاه کتاب خود ارائه کرده است، این توضیحات به شرح ذیل است:
« در تیتر این مطلب عنوان شده «نمایشگاه مجازی دیجیکالا داد ناشران را درآورده است» اما با خواندن مطلب تا انتها مشخص میشود متن و انتقادهای مطرح شده به طور کلی نسبت به فروش آنلاین کتاب و تخفیفها عنوان شده است و صرفا درباره دیجیکالا نیست. این تیتر که به نظر میرسد با جهتگیری علیه دیجیکالا انتخاب شده است، با واقعیت منطبق نیست زیرا تمام ناشران معتبر حوزه کتاب و فرهنگ در نمایشگاه دیجیکالا حضور دارند. ناشران برتر صنعت نشر در سالهای گذشته نقش پر رنگی در دیجیکالا داشتهاند و بخش زیادی از این ناشران در طول سال هم از ظرفیت دیجیکالا برای فروش کتاب استفاده میکنند.
در ادامه این متن ذکر شده است «بررسیها نشان میدهد، در این نمایشگاه در کنار کتابهای قاچاق تقریبا هر کتابی که مجوز نشر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را دارد، عرضه شده است». پیش از هر چیز لازم میدانیم تاکید کنیم هیچ کتاب قاچاقی در دیجیکالا به فروش نمیرسد و این موضوع را تکذیب میکنیم. همه کتابهای عرضه شده در دیجیکالا مجوز نشر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را دارد و فروش آنها کاملا قانونی است. اگر انتقاداتی در زمینه فروش برخی کتابها وجود دارد متوجه سطح قانونگذاری است. انتظار از دیجیکالا برای قانونگذاری و ممنوعیت فروش کتابهایی که دارای مجوز قانونی هستند و منعی برای فروش ندارند، انتظار نادرست و غیر منصفانهای است. از طرف دیگر تخفیف کتابها توسط کتابفروشان لحاظ میشود و هیچ قانون مصوبی برای ایجاد سقف تخفیف در بازار نشر وجود ندارد. دیجیکالا هم هیچگونه نقشی، از جمله نقش تشویقی در میزان تخفیفی که کتابفروشان اعمال میکنند، ندارد.
دیجیکالا به عنوان پلتفرم دو سویه میان ناشرها و کتابفروشان و خریداران کتاب، تابع قوانین کشور است و با اتحادیه ناشران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارتباط مستمری دارد. همچنین بر اساس مسئولیت اجتماعی و فرهنگی، وظیفه خود میداند در حد توان، علاقهمندان کتاب را برای خریدن آگاهانه کتاب راهنمایی کند و تا امروز در این زمینه آموزشهایی داشته است. در این راستا در صفحه اختصاصی نمایشگاه کتاب دیجیکالا، کتابهای ناشران برتر به طور ویژه و برای دسترسی آسانتر مخاطبان نمایش داده میشود و همچنین برای نحوه خرید حرفهای کتاب، مطلبی آموزشی ارائه شده است.
در جای دیگری از این گزارش گفته شده «در این رویداد عناوین زیادی وجود دارد که به جز چند نسخه اصلی، مابقی کتابسازی شدهاند و با طرح جلدهای مختلف اما با نام یک مترجم از سوی چند ناشر منتشر شدهاند». در توضیح این موضوع تأکید میکنیم که عدم وجود قانون کپی رایت به نشر یک عنوان کتاب خارجی توسط چندین ناشر و مترجم منجر میشود. این موضوعی نیست که تازگی داشته باشد و مدیریت و کنترل آن در حیطه اختیارات دیجیکالا نیست. این انتقاد به بازار آفلاین هم وجود دارد. اگر قانون الزامآوری از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ابلاغ شود، دیجیکالا هم خود را موظف به رعایت آن میداند.
فروش آنلاین کتاب، فرایند تأمین و توزیع کتاب در سطح کشور را تسهیل میکند و نتیجه نهایی آن افزایش سرانه مطالعه است. همه مردم ایران در هر نقطه از کشور به کتاب و کتابفروشیهای کوچک و بزرگ به بازاری به وسعت ایران برای فروش و عرضه کتابها دسترسی دارند. در هشتمین نمایشگاه آنلاین کتاب دیجیکالا، کتابفروشیهای محلی هم، با داشتن فروشگاه آنلاین خود حضور دارند. بنابراین هر کتابی که فروخته میشود، سودی برای یک کتابفروشی محلی در هر نقطه از ایران فراهم میکند.
در دیجیکالا تنها ناشران دارای مجوز و کتابفروشیهای محلی امکان فروش کتاب را دارند. امیدواریم با حضور همه آنها هر ساله بتوانیم نمایشگاه آنلاین کتاب را به بهترین شکل و با بالاترین کیفیت برگزار کنیم و به عنوان پلتفرم دوسویه پلی میان کتابفروشها و ناشران و دوستداران کتاب در سراسر ایران باشیم. تعهد و رسالت ما توانمندتر کردن کسبوکارهای بزرگ و کوچکی است که زنجیره ارزش تجارت الکترونیک را در ایران تشکیل میدهند. کتابفروشیهای محلی و ناشران معتبر سرمایه فرهنگی ایران هستند و دیجیکالا به همراهی آنها افتخار میکند.»
خبرگزاری تسنیم بر خود لازم میداند در راستای وظیفه اطلاعرسانی که بر عهده دارد چند نکته را در این زمینه متذکر شود:
مسئله کتابسازی امروز به مسئله لاینحل نشر تبدیل شده است، مسئلهای که مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد نیز به آن واقف شده و تلاش دارند با نظاممند کردن سیستم صدور پروانه نشر و بررسی محتوایی آثار با آن مقابله کنند. امروز ناشرانی که از غلفت سالهای گذشته در زمینه صدور پروانه نشر بهره بردهاند، با انتشار کتابهای پرفروش ناشران که نسخههای فیک (کپی برداری شده) از ترجمه اصلی اثر به شمار میرود، میتوانند در زمانهای که قیمت کاغذ به بحرانی برای ناشران تبدیل شده است، کتابها را با تخفیفهای گزاف 50، 80 و حتی 90 درصد بفروش برسانند. بنابراین این عده اگرچه به ظاهر از بدنه نشر محسوب می شوند اما با تغذیه از بدنه اصلی نشر موجبات ورشکستگی اقتصادی ناشران را فراهم کردهاند و برخلاف این توجیه که فراهم کردن بستر برای نشر آثار عرضه شده به این شکل سرانه مطالعه کشور را افزایش می دهد یا شانه خالی کردن از بار مسئولیت آن چیزی که در حال اتفاق افتادن است با این توجیه که وزارت ارشاد می بایست در این باره اقدامی بکند و مادامی که اقدامی نکرده اعتراضی متوجه اقدام بسترسازان نیست اگر به سبب نقص قانون یا بی تعهدی برخی مسئولان غیرقانونی نباشد، لااقل توجیه اخلاقی مناسبی هم ندارد چرا که این بسترسازی به نوعی تیشه بر ریشه نشر حرفه ای کشور می زند و بسیاری از فعالان نشر، مترجمان و اهالی فضل متضرر می شوند و در مقابل کپی برداران و سودجویان بهره مند می گردند.
در این زمینه اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در سالهای گذشته با همراهی وزارت ارشاد به مقابله با نمایشگاههای کتاب با تخفیف بالا پرداخته است، یکی از این نمایشگاهها توسط پلتفرمها از جمله پلتفرم دیجیکالا در سالهای اخیر برگزار شده است، مسئولان اتحادیه ناشران بارها در رسانهها اذعان کردهاند که مذاکراتی را با این پلتفرمها و به طور مشخص دیجیکالا در رابطه با عدم برگزای نمایشگاه کتاب با تخفیفهای نامتعارف، چرایی این موضوع و ضرر و زیانی که به چشم ناشران اصلی کتابهاپ پرفروش میرود،داشتهاند و این توضیح که ناشران نام آشنا از این موضوع استقبال می کنند، به نظر نمی رسد چندان واقعی باشد و هواداران چندان متکثر یا فراگیری میان ناشران و فعالان حرفه ای نشر داشته باشد.
با این حال در آستانه برگزاری نمایشگاه کتاب تهران و نمایشگاه مجازی، ناشران بسیاری که ایجاد یک بازار موازی در پلتفرم های مجازی را به جهت ارائه تخفیفهای نامتعارف به زیان فعالیت اقتصادی خود و همکارانشان میدیدند نسبت به آن انتقاد دارند و ایجاد بستری برای فعالیت این بازار را حمایت از نشر و کتابفروشی ها نمیدانند.
پلتفرم دیجیکالا اگرچه اذعان کرده است که نقشی در میزان تخفیفی که فروشندگان این کتابها ارائه میکنند، ندارد اما به نوعی بستر لازم را برای آنها فراهم کرده است، از دیگر سو همانطور که دیجیکالا صحت و سلامت دیگر کالاهایی که در پلتفرم خود به فروش میرساند را تضمین میکند، با توجه به اینکه در مذاکرات پیشین با ناشران و اتحادیههای صنفی در جریان چرایی مقابله با تخفیفهای نامتعارف در حوزه کتاب قرار گرفته است اگر بر نقص قانون و نظارت در این باره تأکید دارد، لااقل مناسبات اخلاق و مدعیات حرفه ای و فرهنگی ضرورت ممانعت از ارائه بستر به فروشندگان این کتابها که شکلی از نسخههای کپی در بازار هستند را ضروری می سازد. در این صورت است که همه ناشران قاعدتا از برگزاری نمایشگاهی با استانداردهای لازم و مناسب وضعیت اقتصادی این روزهای نشر استقبال خواهند کرد. باشد که ویترین دیجی کالا ویترین عرضه کتاب باقی بماند، کتاب هایی از ناشران و تهیه کنندگان حرفه ای آثار. با روشن شدن ماجرا، حضانت از صنعت نشر، کتابفروشان و ناشران حرفه ای و جلوگیری از صدمه پذیری آن ها در برابر کتاب سازها یک رسالت ماندگار و اخلاقی برای دیجی کالا به حساب می آید؛ هر چند که گفته شود اقدام این پلتفرم با هر توجیهی یا خلأ قانونی یا نظارتی، غیرقانونی نیست.
انتهای پیام/