به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مسجدها در هر محلهای ظرفیتی بسیار گرانبها برای نهادینهسازی فرهنگ اسلامی شناخته میشوند. این پایگاههای مقدس که ریشه در تاریخ انبیاء دارد، از زمان رسول الله صلی الله علیه و آله شکل کاربردیتری به خود گرفت و کارکردهای آن تا زمینههای سیاسی و اقتصادی و حتی نظامی را در بر گرفت. در فرآیند پیروزی انقلاب اسلامی و حماسه دفاع مقدس، مساجد نقش بسیار مهمی را در تقویت جبهه ما ایفا کردند؛ به این صورت که شبکهسازی و ساماندهی نیروهای حزباللهی از این مکان مقدس شکل میگرفت. از این جهت امام خمینی (ره) به عنوان بانی نهضت انقلاب اسلامی، از مساجد به عنوان سنگرهای نظام یاد میکردند؛ به عنوان نمونه در سخنانی در جمع دانشگاهیان فرمود «اینها (دشمنان) از مسجد میترسند، من تکلیفم را باید ادا کنم به شما بگویم، شما دانشگاهیها شما دانشجوها، همهتان مساجد را بروید پر کنید، سنگر هست اینجا، سنگرها را باید پر کرد.» (ج 12، ص 393) و در جایی دیگر میفرمایند: «مساجد و محافل دینیه را که سنگرهای اسلام در مقابل شیاطین است، هرچه بیشتر گرم و مجهز نگه دارید.» (همان، ج 2، ص 451)
متأسفانه در شرایط فعلی که فرهنگ کشور با آسیبهای متعددی مواجه شده است و به تعبیر مقام معظم رهبری دچار ولنگاری فرهنگی شدهایم، مساجد نقش خود را بهطور بایسته ایفا نمیکنند. عمده چالشهایی هم که در زمینه کاهش کاکردهای مساجد وجود دارد، موازیکاریهای نهادهای مرتبط با مسجد، عدم هماهنگی این نهادها و عدم تدوین سندی متقن است.
محمد گلریز، خواننده سرود مشهور «خجسته باد این پیروزی» در گفتوگو با تسنیم ضمن گلایه از وضعیت فعلی مساجد گفت: اکثر عزیزانی که در خدمت انقلاب بودند و مسئولیتی داشتند و نیز به عنوان نیرویی انقلابی و مسئولیتپذیر شناخته میشدند، کارشان را از مسجد آغاز کردند، اما کار به جایی رسیده که همین مساجد از سوی آنها خالی شده و تقریباً این سنگر مهم کاراییاش به حداقل رسیده است.
وی افزود: امام خمینی (ره) آن زمان میفرمود از دشمنان این مرز و بوم غافل نباشید و سنگرهای خود را حفظ کنید؛ این سنگرها در نگاه امام، همان مساجد بودند. ما دیدیم انقلاب با تمام محدودیتهایی که داشت با محوریت مساجد پیش میرفت. دشمنان هم هدفگذاریشان پس از ماجرای انقلاب و جنگ تحمیلی، نبرد نرم و رسانهای بود. اکنون برخی از چالشهای مساجد مثل کمی جمعیت و عدم حضور بایسته قشر جوان یا نوجوان به همین نبرد نرم در فضای مجازی و رسانهها باز میگردد. جالب است که پیشبینی و بصیرت امام بسیار بالا بود و از همان ابتدا خطر جنگ نرم دشمن را هرچند با بیان و زبانی دیگر مطرح میکردند.
این استاد موسیقی با تأکید بر اینکه بیشتر مسائل انقلاب ما از همین مساجد سرچشمه گرفت، گفت: بیشتر مبارزان ما از مسجد کارشان را آغاز کردند. وقتی دشمن قصد هجمه دارد، مهمترین مراکز را نشانه میگیرد، اما درباره مساجد، اکثراً خودمان کمکاری کردیم. در حال حاضر نهادهای مرتبط با مسجد مثل کانونهای فرهنگی و هنری فعالیتهایی دارند، اما با این حال به حد مطلوب نرسیدند؛ موفقیت مساجد مرهون تلاشهای جهادی خود اهالی مسجد محلات است. سوگوارانه از آن زمان که فضای مسجد را سیستمی و دولتی کردیم، چالشها آغاز شد. تجربه به اثبات رسانده در هر عرصهای که خود مردم ورود داشتند، کارهای بزرگی رقم خورده است، اما زمانی که فعالیتهای فرهنگی به دست دولتها سپرده میشود، فعالیتها به طرز عجیبی یا متوقف میشود و یا روندش کند پیش میرود؛ پس چون سیستم مساجد ما از دولتها سرچشمه میگیرد، کار لنگ میشود. تأکید میکنم اگر مساجد خودجوش فعالیت کنند و وابسته به ارگانی نباشند، نمیخواهم بگویم 100 در صد اما 80 درصد موفقاند. سرود «سلام فرمانده» نمونه بارز فعالیت یک گروه خودجوش مردمی است که اکنون مرزها را در نوردیده و وارد عرصه بینالملل شده است.
گلریز افزود: البته فعالیتهای خودجوش مردم در زمینه اداره مساجد را نباید به معنای شانه خالی کردن دولت از وظایفشان بدانیم بلکه دولتها باید با اعتباراتی که به این مراکز اختصاص میدهند، این اماکن مقدس را حمایت مالی و معنوی کنند.
وی درباره فعالیتهای هنری مساجد در پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: مساجد قبل از انقلاب هم پایگاهی برای فعالیتهای فرهنگی و هنری هم شناخته میشدند، منتها پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شایستگی بیشتری یافت و از جهت کمّی و کیفی رشد کرد. ما شاهد بودیم دستهجات مختلف نوجوانان در مسجد حضور مییافتند و سرود و تواشیح و همخوانیهای قرآنی اجرا میکردند؛ مساجد با همیاری مردم مسابقه میگذاشتند و بعد حالت کشوری به خود میگرفت. اگر مساجد بتوانند بر کمیت و کیفیت این موضوع سرمایهگذاری کنند، شاهد جذب زیادی از نوجوانان به این خانه مقدس خواهیم بود. والدین هم از این فضا استقبال میکنند؛ چرا که مسجد را محیطی امن میدانند.
گلریز افزود: ما خودمان در محلههای قدیمی مثل شهباز و کوچه آبشار و سه راه شکوفه حضور داشتیم. تمام فکر و ذکرمان حضور در مسجد بود و همان جا سرودهای آیینی میخواندیم. هر مناسبتی که رخ میداد، ما آنجا جمع میشدیم. البته معلمانی بودند که ما را تشویق و حمایت میکردند. در کنار این موضوع، در خود خانهها هیئت میگرفتند. ما از همان سنین کودکی در هیئتها حضور داشتیم. ما را تشویق میکردند تا شعر یا سرودی بخوانیم. همین فضا در مساجد شکل گرفت. علاقهمندی بنده به موسیقی ارزشی از همان محافل و مساجد شکل گرفت تا اینکه در ماجرای پیروزی انقلاب اسلامی به سرودهای انقلابی روی آوردیم.
وی با ابراز علاقهمندی به سرودن شعری در حوزه "مسجد" گفت: مایلم و اعلام آمادگی میکنم شعری با مضمون مسجد بخوانم به شرط اینکه ابعاد فرهنگی مساجد در آن دیده شود و مضمون آن آمیخته از معارف دینی باشد. معتقدم برکات این کار زیاد است، ضمن آنکه دیگر هنرمندان ارزشی تشویق به این دست فضاهای ارزشی میشوند.