به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نماز یکی از عبادتهای مهمی است که ریشه در تمام شریعتهای ابراهیمی دارد. خداوند در قرآن از نماز برخی از انبیای الهی از جمله حضرات ابراهیم، موسی، شعیب، عیسی و زکریا علیهم السلام سخن میگوید. این عبادت در دین اسلام در پنج نوبت و در 17 رکعت و بهشکل منظمی خوانده میشود و در سایر ادیان با تفاوتهایی ادا میشود. «صابئیان» و «مندائیان» از ادیانی بودند که عبادتشان نزدیک به نماز مسلمانان بود. این ادیان از جمله اقوام پارتها و ساسانیان بودند. صابئیان کسانیاند که در زبان عربی به آنها «مغتسلة» میگفتند، آنها قبل از نماز، وضو گرفتن را هم لازم میدانستند. رشامه یکی از آداب واجب آنها بود که قبل از ادای نماز انجام میدادند که ما به آن وضو میگوییم. برای هر مندائی واجب بود سه بار در روز، صبح، ظهر و عصر عمل رشامه (وضو) را انجام دهد، برای این کار باید نیت کند و ذهن خود را از هرگونه آلودگی پاک کند و خود را از افکار مادی برهاند تا به این ترتیب خالصانه کنار آب رود و پس از خواندن دعا، اقدام به رشامه کند. (اصل و نسب و دینهاى ایرانیان باستان/451)
ویل دورانت در تاریخ تمدن خود در مورد عبادت یونان باستان مینویسد «مؤمنان در جریان عبادت، خود را به مذبح که جلوی معبد قرار داشت، میرساندند و بهوسیله قربانی و نماز از خشم خدا ایمنی مییافتند و یاری او را جلب میکردند.» (تاریخ تمدّن، ج1، ص228) و نیز طبق آماری که «جان ناس» در کتاب تاریخ ادیان خود میآورد، معابد مذهبی شینتو (مذهب وطنپرستی ژاپن) تعدادشان در سال 1945 به یکصد هزار میرسید. این معابد عموماً دارای حصار مقدّس و دروازههایی موسوم به «توری» بودند که شهرت جهانی دارد و نیز منارهای بهسبک گلدستههای مساجد اسلامی داشتند، پیش از آغاز پرستش، زائر باید تطهیر میکرد و دست و دهان خود را میشست و در وضوخانه معبد وضویی میگرفت و با بر هم نهادن دو کف دست بهمحازات سینه که شیوه مخصوص پرستش ژاپنی است، تعظیم میکرد و بعد با به صدا در آوردن زنگ، انجام نماز و نیایش و تعظیم محدود، مشغول عبادت میشد. (تاریخ جامع ادیان جان ناس، ص427)
در مورد مانی و آئین او گفته شده است که در شبانهروز چهار نماز را واجب میدانستند و نمازگزار باید با آب روان یا راکد مسح کند و روبهروی آفتاب بایستد و به سجده رود و بگوید: «مبارک است راهنمای ما، فارقلیط، پیامبر ما و مبارک است فرشتگان نگهبان او و مسبّحان، لشکریان پرتوافشان او»، پس از گفتن این کلمات برخیزد و راست بایستد و بعد به سجده دوم رود، بگوید: «به پاکی یاد شدهای تو ای مانی پرتوافشان و راهنمای ما، که ریشه روشنایی و نهال زندگی و شجره بزرگی هستی که تمامش بهبودیبخش است»، باز بلند شود و بایستد و به سجده سوم رود و دعاهایی بگوید و این کار را تا سجده دوازدهم ادامه دهد.
زرتشتیان نمازشان بسیار شبیه نماز مسلمانان است و همان طور در پنج وقت باید نماز و دعاهای مخصوص را بخوانند و نیز مقدّماتی برای انجام مراسم عبادی دارند که بیشباهت به مقدّمات نماز در اسلام نیست؛ در کتاب «دیانت زرتشتی» آمده است، زرتشتیها هر 24 ساعت را به 5 دوره یا گاه تقسیم میکنند و آداب مذهبی تابع این پنجگانه است. بر هر زرتشتی مؤمن فرض است که در هر یک از پنج دوره، ادعیه و مناجاتهای خاصّ بخواند. این ادعیه و نیایشها با ستایش و تمجید «اورمزد» همراه است و از اصول و واجبات ضروری زندگانی روزانه زرتشتیان محسوب میشود. اکثر زرتشتیان به خواندن ادعیه در صبحگاه و شامگاه اکتفا میکنند. جهت نیایش زرتشتیان، بهسوی منبع نور (آفتاب، ماه و چراغ) است و اکثر با خم شدن و سجده بر روی زمین و نشان دادن عبودیّت و بندگی خود به اورمزد، دعای خود را پایان میدهند، فرضیات بهزبان اوستایی تلاوت میشود، مؤمنین زرتشتی اغلب همراه آن، ادعیهای نیز به فارسی یا گجراتی میخوانند. برخی از بهدینان نهتنها فرضیات را حفظ هستند بلکه بعضی از یشتها و یا قسمتی از آنها ــ از جمله بهرام یشت ــ را حفظ میکنند. (مری بویس، دیانت زرتشتی، ص155)
درباره حضرت مسیح علیه السلام، آیاتی در سوره مریم، نشانگر انجام این عبادت الهی، توسّط آن حضرت است، همچنان که خداوند از زبان این رسول بزرگوار در سوره مریم میفرماید «وَ أَوْصانی بِالصَّلاةِ وَ الزَّکاةِ ما دُمْتُ حَیًّا»؛ یعنی تا آن زمان که زندهام، به نماز و زکات توصیه شدم. دکتر احمد شلبی متفکر اسلامی و پژوهشگر ادیان میگوید: «مهمترین عبادات نزد مسیحیان روزه و نماز است، ولی محدوده آنها متفّقعلیه نیست، بسیاری از مسیحیان معتقدند که انتظامات و قانون در روزه و نماز اختیاری است نه اجباری. مسیحیان هفت نماز در روز و شب دارند که عبارتند از: نماز صبحگاهان (بکور) و نماز ساعت سوم و ششم و نهم و یازدهم و دوازدهم و نیمه شب، و اهتمام و توجه آنها به نماز، بیشتر از روزه است و نماز، ترتیبی خاص ندارد.»، نماز متفّقعلیه نمازی است که مسیح علیه السلام آن را تعلیم داده و در انجیل متی آمده است: «پس اینطور دعا کنید؛ ای پدر ما که در آسمانی، نام تو مقدّس باد، ملکوت تو بیاید، اراده تو چنانکه در آسمان است بر زمین نیز کرده شود، نان کفاف ما را امروز به ما بده و قرضهای ما را ببخش چنانکه ما نیز قرضداران خود را میبخشیم، و ما را در آزمایش نیاور بلکه از شریر ما را رهایی ده زیرا ملکوت و قوّت و جلال تا ابد الآباد از آن تو است، آمین.»
اما نماز، آثار فردی و اجتماعی متعددی را در بر دارد که قرآن به بخشهایی از آن اشاره میکند. آنچه در آموزههای قرآنی درباره فوائد معنوی نماز آمده است، منحصر در دین اسلام نیست بلکه میتوان گفت هر نمازی فوائد مشترکی هم دارد؛ از جمله آنکه خداوند میفرماید نماز، انسان را از فحشاء و منکرات بازمیدارد؛ «وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ» (عنکبوت:45) یا نماز را برای رسیدن به یاد و محضریت خویش معرفی میکند؛ «وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری» (طه:14)، جالب است که خطاب خداوند در این آیه به موسی علیه السلام است. در «قاموس کتاب مقدس» در مورد فایده نماز آمده است: «فایده دعا و نماز متنّبه ساختن قوی و منوّر کردن قلوب و ضمایر و سبب ترغیب و استحکام اعتماد و توکّل بر حضرت خالق و قادر کلّ است، بهطوری که از آن پس امکان دارد استدعاها و درخواستها و تضرعات ما را مرحمت فرماید، اما نماز خانگی که عبارت از نماز جماعتی اهل خانه باشد، سبب استحکام و تقویت و تسلّط والدین و حفظ نظامات خانوادگی شده حقایق دینی را در قلوب اطفال غرس میکند.» (کتاب مقدّس (عهد جدید) 385)
انتهای پیام/+