به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ملی گرایی ترکی در ترکیه، تاریخی دور و دراز دارد، اما ملی گرایی ترکی در دهه های اخیر در این کشور، سمت و سوهای سیاسی و اجتماعی نوینی پیدا کرده و چنین به نظر می رسد که شاهد عمیق تر شدن این گرایش سیاسی و اجتماعی در ترکیه هستیم.
با آن که حزب عدالت و توسعه، 21 سال پیش تلاش کرد تا با ترکیبی از اندیشه اسلام سیاسی – اعتدال گرا و توسعه اقتصادی مبتنی بر بازار آزاد به میدان بیاید، اما چند سالی است که رجب طیب اردوغان رهبر این حزب نیز تسلیم تفکرات ملی گرایانه شده است.
در نتیجه، این وضعیت نه تنها موجب عمیق تر شدن بسیاری از اشکال و صورت های دوقطبی اجتماعی شده، بلکه بر معادلات سیاسی و رقابت های حزبی نیز تاثیر می گذارد.
به تازگی، نظرسنجی یک موسسه معتبر درباره میزان گرایش مردم ترکیه نسبت به باورهای ملی گرایانه، نتایج تکان دهنده ای به دست داده است. چرا که مشخص شده، باور عمیق به ملی گرایی و ناسیونالیسم در ترکیه به حد فزاینده ای رسیده است.
این تحقیق توسط موسسه نظرسنجی و تحقیقاتی PANORAMATR بین 30 مارس تا 3 آوریل 2022 انجام شده است. این موسسه، از دو گروه دیگر از محققان در گروه پژوهشی اجتماعی آنکارا و مرکز سیاستگذاری دانشگاه سابانجی استانبول نیز کمک گرفته است.
حجم نمونه پژوهش 1255 نفر است که در 81 استان ترکیه و با توجه به تقسیمات جنس، سن، تحصیلات، قومیت، گرایش سیاسی و گروه اقتصادی به دقت انجام شده اند. حاشیه خطای این گزارش بین 3 تا 5 درصد و صحت اطمینان آن در سطح 95 درصد محاسبه شده است.
موسسه مزبور، سوالاتی را طرح کرده که به طور مستقیم و روشن، به دنبال رصد و تحلیل نوع و میزان گرایش مردم ترکیه به پدیده و رفتار ملی گرایی سیاسی و اجتماعی است.
شما تا چه اندازه ملی گرا هستید؟
یکی از سوالات مهم این نظرسنجی، سوال از مردم درباره میزان ملی گرا بودن آنها است. از شرکت کنندگان خواسته شده تا به میزان ملی گرا بودن خود از 0 تا 10 نمره بدهند و خود را رتبه بندی کنند. نتیجه، تکان دهنده است. 48 درصد از شرکت کنندگان به ملی گرایی خود نمره 10 دادند و اظهار داشتند که به شدت ملی گرا هستند و 23 درصد نیز، اعلام کردند که ملی گرا هستند.
میانگین نمره پاسخ دهندگان به میزان نمره ملی گرایی خودشان، 7.5 است. به عبارتی روشن، ملی گرایی تنها برای 25 درصد از جامعه به یک عنصر هویتی قوی تبدیل نشده و در اولویت نیست.
برای کشورم می جنگم و جان می دهم
در نظرسنجی موسسه پانوراما تی.آر، از پاسخ دهندگان خواسته شده موافقت یا مخالفت خود را با این جمله، اعلام کنند: من برای کشورم می جنگم و جان می دهم.
تحلیل آمارها نشان می دهد که 61 درصد از پاسخ دهندگان با جمله مزبور، به شدت موافق هستند. 23 درصد نیز گفته اند که با این جمله موافق هستند. اگر هر دو گروه را روی هم حساب کنیم، به عدد 84 درصد دست پیدا می کنیم. تنها 7 درصد از پاسخ دهندگان، با عبارت مزبور مخالف هستند.
جالب اینجاست که اعلام آمادگی برای جنگیدن و جان دادن در راه ترکیه، نزد ترک ها و کردها برابر نیست. نتایج نشان داد که مجموعاً 20 درصد از کردها با عبارت فوق، مخالف هستند.
هر کسی دوست ندارد، جمع کند برود
جمله بعدی که در اختیار پاسخ دهندگان گذاشته شده این است: هر کسی که ترکیه را دوست ندارد، می تواند جمع کند برود.
مشخص شده که 57 درصد از شرکت کنندگان با این جمله موافق هستند و گفته اند: بله. قطعاً! کسانی که کشور و میهن خود را دوست ندارند، باید ترکیه را ترک کنند. اما 30 درصد با این عبارت، موافق نیستند. نکته مهم این است که با افزایش سطح تحصیلات، میزان موافقت با این جمله کمتر و کمتر می شود.
در مجموع 84 درصد از پاسخ دهندگان، با این جمله موافق هستند: از این که شهروند جمهوری ترکیه هستم، احساس غرور می کنم.
امکان انتخاب تابعیت
در چند سال گذشته، بحث های سیاسی – اجتماعی فراوانی بر سر حق تابعیت ترکیه در گرفته است. دولت اردوغان به صدها هزار نفر از آوارگان سوری، اویغورها و برخی از افغان ها تابعیت داده و ملی گرایان با این اقدام مخالفند. در همین حال، برخی از جوانان و نخبگان نیز به دنبال مهاجرت دائمی از ترکیه هستند.
ذکر این نکته نیز ضروری است که در تاریخ چند دهه گذشته، بارها برخی از مخالفین سیاسی، از سوی دولت خلع تابعیت و از کشور اخراج شده اند.
ناظم حکمت، شاعر مشهور ترکیه یکی از افرادی است که تابعیت او از سوی دولت، پس گرفته شد! بعدها پس از چند دهه از درگذشت ناظم، با تلاش عبدالله گل رئیس جمهور وقت، به شکل نمادین، اعاده حیثیت شد و تابعیت ناظم به او بازگردانده شد.
اما چه فایده؟ ناظم در غربت جان سپرد و از آن زمان تاکنون، خیلی ها درباره این موضوع بحث می کنند: آیا تلاش برای کسب تابعیت از یک کشور دیگر، روا و اخلاقی است است یا نه؟
موسسه PANORAMATR از مردم خواسته، موافقت یا مخالفت خود را با این جمله بیان کنند: اگر شانس و امکان انتخاب داشتم، شهروند کشور دیگری می شدم. در مجموع 69 درصد از افراد، با این عبارت مخالفت کرده اند. اما 31 درصد دیگر گفته اند که با چنین چیزی موافقند و اگر برایشان میسر بود، تابعیت کشور دیگری را کسب می کردند.
رابطه ملی گرایی و دولت
در زبان ترکی استانبولی، واژگانی همچون کشور، میهن، ملت، دولت و حکومت، به شکل دیگری استفاده می شوند و از این حیث، با زبان فارسی بسیار متفاوت است. به عنوان مثال، منظور از «حکومت» در زبان ترکی، خود کابینه است و نه حاکمیت! واژه دولت (DEVLET) در زبان ترکی، غالباً به معنی حاکمیت و نظام به کار می رود و گاهی نیز مُبین ذات و اراده ملی کشور ترکیه است.
در نظرسنجی از مردم پرسیدند: نظرتان را درباره این عبارت بگویید: من از دولت خود دفاع خواهم کرد حتی اگر خطا کند. در حالی که 41 درصد از شرکت کنندگان با این جمله موافق هستند، به میزان 47 درصد مخالف هستند.
در نظریه تفسیری موسسه مزبور آمده که این مساله به بحث اختلاف حزبی ارتباط دارد. به عنوان مثال، اکثر هواداران حزب عدالت و توسعه و MHP (یعنی طرفداران اردوغان و باغچلی) کاملاً با این عبارت موافق هستند
عبارت همراستای بعدی این است: من به هر کاری که کشورم انجام داده، افتخار نمی کنم. 52 درصد از شرکت کنندگان با این جمله موافق هستند اما 35 درصد مخالفند و می گویند که باید با کلیه کارهای کشور موافق بود. در هین راستا، این جمله پیش روی پاسخ دهندگان قرار داده شد: انتقاد از دولت خیانت نیست و برای رسیدن به جامعهای سالمتر، ضروری است. مجموع پاسخهای «به شدت موافقم» و «موافقم» 73 درصد است.
73 درصد برای چنین سوالی، عدد بالا و امیدوار کننده ای است. چرا که بر اساس یک سنت قدیمی ملی گرایانه، اساساً انتقاد از کشور و حاکمیت در فرهنگ سیاسی و اجتماعی ترکیه قابل قبول نیست و شواهد نشان می دهد که در این حوزه یک تحول نسبی روی داده است.
ملی گرا یا وطن دوست؟
از پاسخ دهندگان خواسته شد بین ملی گرایی و وطن دوستی یکی را انتخاب کنند. 77 درصد مفهوم وطن دوستی را ترجیح دادند. این یافته نشان می دهد که خود شرکت کنندگان در نظرسنجی، صفت ناسیونالیسمی که برای توصیف آنها به کار می رود را نمی پسندند و اندیشه آنها، مبتنی بر وطن دوستی است. البته در اینجا یک تفاوت سیاسی مهم وجود دارد. هواداران حزب راست افراطی حرکت ملی، معتقدند که ملی گرایی بسیار مهم تر و ارجح بر وطن دوستی است. اما هوداران حزب جمهوری خلق (کمالیست، لاییست و چپ) و هواداران ه.د.پ (اقماری پ.ک.ک)، به شکل قاطعانه خود را وطن دوست می نامند.
موسسه مزبور به این اشاره کرده که با توجه به تحولاتی که در جهان روی داده، نوعی از عدم قطعیت بر تمام حوزه ها حاکم است. این دوره حالت بی اعتمادی و درونگرایی را در بین مردم سراسر جهان ایجاد می کند.
چنین وضعیتی باعث شده که تفکرات، دیدگاه ها و انتظارات مردم ترکیه نیز در مورد حکمرانی و دولت ملی تا حدودی تغییر کند.
پانوراما.تی.آر در تفسیر گزارش خود، بر این تاکید می کند که در برخی نسخه های اروپایی، تفکر ملی گرایانه یک ایدئولوژی مترقی و پیشرو است که مدعی پیشرفت جامعه و مردم آن است. اما در کشورهایی که توسعه نیافته اند، این دیدگاه موجب رفتاری بسیار تدافعی و گوشه گیرانه شده است.
در حالی که در برخی کشورها، ملیگرایی بهعنوان نوعی سرمایه فرهنگی عمل میکند، در کشورهای دیگر، به ناامنی و دوقطبی دامن می زند. به ویژه برای کسانی که سرمایه فرهنگی ضعیف، تحصیلات و درآمد پایین دارند.
در بخش بعدی این گزارش، پاسخ مشارکت کنندگان در نظرسنجی موسسه پانوراما.تی.آر به موضوعاتی همچون حدود و ثغور تعریف ترک بودن، ترجیح مردم ترکیه در مورد مسیر سیاست خارجی دولت و ارتباط دین و ملی گرایی پرداخته می وشد.
ادامه دارد...
انتهای پیام/