به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، صنعت نشر در سالهای اخیر با موانع و مشکلات اقتصادی بسیاری روبرو بوده است با این حال فعالان این عرصه کوشیدهاند تا به حیات خود به هر نحو ممکن ادامه دهند، در این میان کتابفروشان که حلقه نهایی صنعت نشر به شمار میروند، با مشکلات بیشتری دست و پنجه نرم میکنند.
از یک سو کُمیت فرهنگ کتاب و کتابخوانی با وجود دو دهه تلاش همچنان میلنگد و از سوی دیگر شرایط اقتصادی حال حاضر دست خیلیها را از کتاب کوتاه کرده است. با این حال در سالهای اخیر اقبال جامعه ایرانی به کتاب و مطالعه بیشتر از گذشته شده است. اما طبق آمارهای رسمی همچنان دسترسی به کتاب در ایران با نواقصی همراه است، بنا به گفته معاون فرهنگی وزارت ارشاد بیش از نیمی از مردم کشور به کتابفروشیها دسترسی ندارند.
توسعه ویترین کتاب در سطح کشور یکی از خواستههای به حق فعالان نشر در سالهای گذشته بوده است.توسعه کتابفروشیها اگرچه در تهران و در شهرهای بزرگ با سرعت بیشتری حرکت کرده است، اما در شهرستانها و نقاط کمتر برخوردار موفقیتها ناچیز است. بسیاری از ناشران از جمله چشمه، ثالث، مجمع ناشران انقلاب اسلامی، هوپا و... کتابفروشیهای زنجیرهای در تهران و سایر شهرها راهاندازی کردهاند، اما این تلاشها محدود بوده است.
سرمایهگذاری برای تأسیس یک کتابفروشی به نظر میرسد که راهی پرخطر است، از همین روست که شاید عمده کتابفروشیهای تازه تأسیس تهران در سالهای اخیر در مالهای بزرگ و بالای شهر راهاندازی شدهاند. در مراکز شهر و حتی در مناطق پایین شهر کمتر شاهد راهاندازی یک کتابفروشی هستیم. البته مثال نقض برای این تفکر سرمایهگذاران را میتوان در تعطیلی سه کتابفروشی در یک ماه اخیر در منطقه مرفهنشین تجریش مشاهده کرد.
بنابراین باید گفت که با وجود رشد و گسترش کتابفروشیهای زنجیرهای در مناطق بالای شهر تهران، شاهد تعطیلی و تغییر کاربری کتابفروشیهای خرد و محلی نیز هستیم، در سه ماهه گذشته بیش از چهار کتابفروشی مطرح و با سابقه در تهران تعطیل شدهاند مشکلات اقتصادی و رقابت ناشران با کتابفروشان یکی از مهمترین دلایل مطرح شده از سوی صاحبان این مشاغل بوده است.
بسیاری از کتابفروشان به حضور پلتفرمهایی چون دیجیکالا در بازار فروش کتابسازان اشاره میکنند، غولهایی که در سایه اهمال سالهای اخیر وزارت ارشاد در صدور مجوزها سربرآوردهاند و حالا بازار صنعت نشر را بلعیدهاند.
از سوی دیگر برخی نیز به رقابت نابرابر باناشران مطرح و خوشنام حوزه کتاب که به دلیل مشکلات اقتصادی خود اقدام به فروش مستقیم آثارشان آنهم با تخفیف به مخاطبان میکنند، خرده میگیرند.
بنابراین به نظر میرسد عوامل مختلفی برای پاسخ به این پرسش که چرا کتابفروشیها در ایران جان نمیگیرند، وجود دارد، برای نمونه بریده شدن پای مخاطبان از کتابفروشیهای محلی یکی از این عوامل است، موضوعی که به گفته نائب رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان کرج به دنبال عدم توزیع کتابهای درسی در کتابفروشیها در سه سال اخیر ایجاد شده است.
روشن ماندن چراغ یک کتابفروشی به عشق شهید بهشتی
عباسعلی زارعی مدیر کتابفروشی «ندای اسلام» در کرج است که از اوضاع اقتصادی نامناسب این روزهای کتابفروشیهای استان البرز، فشاری که برای نگه داشتن کتابفروشی در سالهای اخیر متحمل شده و تلاشی که تنها به عشق شهید بهشتی برای روشن ماندن چراغ کتابفروشیاش داشته است، سخن میگوید.
وی که 45 سال پیش کتابفروشیاش را با نام پیشنهادی شهید بهشتی افتتاح کرده است، حالا از فشار اقتصادی و کملطفی نهادها و دستگاهها به این صنف گلایه دارد و میگوید: تا دو سه سال پیش که کتابهای درسی در کتابفروشیها توزیع میشد، مردم با کتابفروشیهای محلی بیشتر آشنا بودند، خانوادهها به بهانه خرید کتابهای درسی به کتابفروشیها میآمدند و در کنار آن از کتابهای دیگر نیز خرید میکردند. به نوعی ریسمان اتصال کتابفروشیها با خانوادهها همین توزیع کتابهای درسی بود.
زارعی ادامه میدهد: از زمان انقلاب علاقه بسیاری به شهید بهشتی داشتم، همیشه در سخنرانیهایش حضور پیدا میکردم، یک روز به ایشان گفتم میخواهم یک کتابفروشی تاسیس کنم اسمش را چه بگذارم، شهید بهشتی فکری کرد و «ندای اسلام» را پیشنهاد داد. حالا نیز به دلیل علاقه به شهید بهشتی دلم نمیآید که کتابفروشی را تعطیل کنم، از طرف دیگر خانوادهام میگویند که اگر هر شغل دیگری داشتم و یا مغازه را اجاره داده بودم، دهها برابر برایم سود داشت.
نائب رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان البرز از زیانی که کتابفروشیها در سالهای اخیر داشتند خبر داده و میگوید،: این زیان به ویژه در دروه کرونا به اندازهای بود که من مجبور شدم، ماشینم را بفروشم تا بخشی از آن را جبران کنم. ما از ابتدای کرونا تاکنون تنها دو ماه بازگشایی مدارس که آن هم فروش لوازمالتحریر داشتیم، فروشمان قانعکننده بود. مابقی ایام سال به گونهای بود که مجبور به فروش ماشین برای گذراندن امورات شدم.
تغییر کاربری و تعطیلی 50 کتابفروشی در کرج
وی همچنین از تغییر کاربری وسیع کتابفروشیها در کرج طی دو سال اخیر خبر داده و ادامه میدهد: حداقل در این یکی دو سال، شاید بالای 50 کتابفروشی تغییر کاربری داده یا تعطیل کردهاند. من نیز از سوی خانواده تحت فشار هستم که تغییر کاربری دهم اما به عشق شهید بهشتی فروشگاه را سرپا نگه داشتهام. اکنون شاید تنها روزی 5 یا 6 نفر به کتابفروشی برای خرید کتاب سربزنند، مابقی مشتریان برای خرید نوشتافزار یا استفاده از دستگاه کپی مراجعه میکنند.
دیجیکالا و کتابسازها از مهمترین دلایل ورشکستگی کتابفروشان هستند
زارعی حضور پلتفرمهای فروش مجازی کتاب به خصوص دیجیکالا و فعالیت پرشور کتابسازان در آنها که با ارائه کتابهای پرتخفیف صورت میگیرد را یکی از مهمترین دلایل ورشکستگی اقتصادی کتابفروشان عنوان کرد و گفت: تخفیف 80 درصد روی قیمت بالای کتاب کتابسازها در حقیقت فریب مخاطب است، کتاب را ناشر اصلی 40 هزار تومان میفروشد، ناشر تقلبی آن را با 90 هزار تومان قیمت پشت جلد عرضه میکند، بعد با 80 درصد تخفیف بالاتر از قیمت اصلی میفروشد. این جز فریب مخاطب نیست.
نائب رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان البرز ادامه میدهد: اگر به همین منوال پیش رویم در آینده نزدیک کتابفروشیها رو به نابودی میروند، یک نمونهاش شخص بنده، نهایت تلاشم این است که تا زمانی که زندهام کتابفروشی را سرپا نگه دارم، بعد از مرگم قطعا کتابفروشی تعطیل میشود. نه تنها خانواده من بلکه بسیاری دیگر از کتابفروشان که با عشق این کار را دنبال میکنند، ناچار خواهند بود که کار را تعطیل کنند.
خبرنگار: سمیرا شاهقلی
انتهای پیام/