به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ترکیه و قطر در یک سال گذشته، برای دستیابی به نفوذ بیشتر در افغانستان تلاش بسیاری کردند، اما ظاهراً امارات متحده عربی، این دو کشور را به حاشیه رانده و در حال کسب امتیاز است.
دولت ترکیه تلاش کرد با ارسال چندین کاروان کمک های بشردوستانه به افغانستان، دل سران طالبان را به دست بیاورد و کنترل فرودگاه کابل را دردست بگیرد. اما شواهد نشان می دهد که طالبان به این پیشنهاد آنکارا روی خوش نشان نداده و حالا این امارات متحده عربی است که به شکلی زیرکانه وارد میدان شده و مقدمات توافق با طالبان را فراهم کرده است.
یک ماه پیش، پنجمین قطار حامل کمک های ترکیه عازم افغانستان شد. حمزه تاشدلن، معاون رئیس سازمان مقابله با حوادث غیرمترقبه در ترکیه اعلام کرد که در مجموع 4170 تن کمکهای بشردوستانه با 4 قطار به افغانستان ارسال شده است. پنجمین قطار نیز با بار 1400 تنی پس از طی یک مسیر 12 روزه به افغانستان رسید.
پیشدستی امارات در افغانستان
مذاکرات بین سران طالبان و امارات متحده عربی، رفته رفته به مراحل پایان رسید. حالا گفته شده که امارات در آستانه دستیابی به یک توافق مهم برای راه اندازی مجدد و مدیریت فرودگاه کابل و مدیریت چندین فرودگاه دیگر در افغانستان است.
برخی از جزئیات این توافق نیاز به رایزنی دارد و چنین پیش بینی شده که اقدامات فنی و عمرانی اولیه به زودی آغاز شود.
اگر چه حکومت طالبان به طور رسمی توسط جامعه جهانی به رسمیت شناخته نشده اما در حال مذاکره با قدرت های منطقه ای برای بهره برداری از خطوط هوایی از جمله فرودگاه کابل و سایر فرودگاه هاست. در این میان، شرط و شروط اعلام شده توسط مقامات ترکیه به مذاق طالبان خوش نیامده و آنان به این جمع بندی رسیده اند که با اماراتی ها، راحت تر می توانند کار کنند.
گفته می شود که توافق اولیه بین طالبان و امارات، فراتر از مسائل فرودگاهی است و در حال آماده شدن برای واگذاری کل تجارت افغانستان، به امارات متحده عربی است. چنین چیزی به معنی خروج طالبان از انزوا و البته افزایش نفوذ امارات و امتیازگیری در رقابت های منطقه ای در برابر قطر و ترکیه است.
یکی دیگر از دستاوردهای توافق مزبور برای طالبان این است که اماراتی ها متعهد شده اند برای پست های امنیتی، انتظامی و امور خدماتی از نیروهای طالبان استفاده کنند و چنین چیزی به معنی اخذ برخی امتیازات داخلی برای حکومتی است که هنوز هم نتوانسته بر بسیاری از مشکلات داخلی فائق آید.
کنسرسیوم اماراتی مشهوری به نام گاک (GAAC) متن اولیه توافق را با حضور عبدالغنی برادر معاون نخستوزیر حکومت طالبان و رزاق اسلم امضا کرده است.
این قرارداد برای راه اندازی و مدیریت سه فرودگاه کابل، هرات و قندهار است و فرودگاه مولانا جلالالدین محمد بلخی در شهر مزار شریف به یک شرکت داخلی سپرده شده است.
البته مقامات طالبان از طرح این موضوع که امور امنیتی را به اماراتی ها داده اند ابا دارند. به همین خاطر انعامالله سمنگانی از مقامات حکومت طالبان اعلام کرده که همکاری با امارات صرفاً جنبه عملیاتی و خدماتی دارد و امنیتی نیست.
نکته مهم اینجاست که امضای قرارداد مزبور در همان زمانی بوده که طالبان در حال مذاکره با فرستادگان ترکیه و قطر بود، اما به این جمع بندی رسیده بود که در نهایت، کار با ترکیه ناممکن است و مسئولین ترکیه قصد ندارند جایگاه خاصی برای نظارت طالبان قائل شوند.
خطای محاسباتی تیم اردوغان در افغانستان
افزایش میزان نفوذ در افغانستان برای ترکیه به یک اولویت و هدف مهم تبدیل شد. اردوغان و شریک او دولت باغچلی امیدوار بودند که در افغانستان با استفاده از کارت هایی همچون عبدالرشید دوستم و ظرفیت ازبک ها، ترکمان ها و ایرماق ها جای پایی برای نفوذ تفکرات موسوم به «جهان ترک» باز کنند.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه پس از اعلام تصمیم جو بایدن مبنی بر خروج از افغانستان رسماً اعلام کرد که نیروهای ترکیه تمایل ندارند مانند دیگر اعضای ناتو خاک افغانستان را ترک کنند. بلکه دلشان می خواهد در افغانستان بمانند و به تامین امنیت مردم این کشور کمک کنند.
اردوغان در آن دوران دو پیشنهاد مهم مطرح کرد:
1.انتقال مذاکرات نفسگیر صلح بین دولت وقت افغانستان و سران طالبان از دوحه قطر به استانبول ترکیه.
2.در اختیار گرفتن کل سیستم دفاعی، امنیتی و اجرایی فرودگاه بین المللی کابل افغانستان با شراکت دولت قطر.
یکی از گاف های مهم اردوغان در آن مقطع این بود که به جای آن که در مورد مدیریت فرودگاه کابل با خود افغان ها وارد مذاکره شود، با جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در این مورد مذاکره کرد. اما به مرور زمان خطاهای محاسباتی تیم رئیس جمهور ترکیه آشکار شد. نه طالبان راضی شدند به جای دوحه به استانبول بروند و نه پس از رسیدن به قدرت، رضایت دادند که نیروهای ترکیه در خاک افغانستان بمانند.
حالا در شرایطی که اردوغان حمایت های رفیق موثر و قدرتمندی همچون عمران خان را از دست داده، شرکای قطری اش نیز در برابر امارات کم آورده اند.
دولت ترکیه در چند سال گذشته امیدوار بود که با حمایت مداوم از عبدالرشید دوستم، مارشال ازبک و چند تن از روحانیون سیاسی نزدیک به خط فکری اخوان المسلمین، در افغانستان صاحب قدرت و نفوذ شود و بسیاری از ترک زبانان افغانستان را به قدرت برساند و آنان را در مسیر اهداف منطقه ای خود به کار بگیرد.
در همین راستا هنوز هم جلسات و هماهنگی های دوستم و پسران او در استانبول و آنکارا ادامه دارد، اما واقعیت این است که این افراد، اگر چه در گذشته در افغانستان اقداماتی انجام داده و اثرگذار بوده اند، اما در شرایط فعلی، ظرفیت و توان قابل توجهی ندارند و تیم اردوغان ناچار است برای توسعه روابط خود با افغانستان و استفاده از زمینه های تجاری و عمرانی، با طالبان کار کند.
انتهای پیام/