به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ سالهاست با توسعه ارتباطات و به دنبال آن گسترش و تنوع شبکههای ارتباطی مجازی به منظور سهولت در انتشار محتوا موضوعی تحت عنوان سواد رسانهای در دنیا مطرح شده است. اندیشمندان و صاحبنظران این حوزه تعاریف متعددی را برای این موضوع ارائه کردهاند اما مفهومی که در تمامی آنها اشتراک دارد توانایی در زمینههای دسترسی، تحلیل، ارزیابی، برقراری ارتباط با پیامهای رسانهای در اشکال مختلف است.
در واقع میتوان گفت سواد رسانهای شرایطی را فراهم میکند که مردم جامعه اهمیت و نقش رسانه را درک کنند و این برای شهروندان امروزی امری ضروری و اجتنابناپذیر است. در قرن حاضر به هیچ عنوان نمیتوان از قدرت رسانه غافل شد چرا که با توجه به نقش آنها در ایجاد ارتباط بین فرهنگها و تفکرات مختلف اگر فردی درک ناصحیحی از نحوه استفاده از رسانه داشته باشد، در زندگی اجتماعی دچار اختلال و در نتیجه عدم فعالیت یعنی انتقال پیام به محیط پیرامون میشود.
از آنجا که پیامهای رسانهها دارای ساختار هستند و با بهرهگیری از قوانین خاص ساخته میشوند, افراد مختلف میتوانند از یک پیام رسانهای برداشتهای متفاوتی داشته باشند و اینجاست که هنر صاحبان رسانه برای ایجاد معنی مشترک در جوامع حائز اهمیت شده و پررنگ میشود. در چنین شرایطی ضروری است مخاطبان هم در جریان آموزش سواد رسانهای قرار بگیرند تا از اهداف و مقاصد رسانه مطلع بشوند و به طور آگاهانه از آن بهره گیرند و هر پیامی را به صورت دربست نپذیرد و راجع به آن نقد و واکاوی داشته باشد.
مخاطب باید بداند در دنیای امروز اخبار به سرعت مخابره میشود و مرزهای جغرافیایی را در هم شکسته و این یعنی عصر زمان در برخورد با رسانه معنای خود را از دست داده است. در جهان امروز رسانه جزئی از وجود کاربران محسوب میشود و دیگر تنها رسانه در حوزه تولید محتوا حرف اول و آخر را نمیزند چرا که مخاطب فعلی خود به عنوان تولیدکننده و یا بارز نشر دهنده تبدیل شده است.
آخرین مطالعات و بررسیها در دنیا نشان میدهد که آخرین نسخه سواد رسانهای پی بردن انسان به آگاهی است یعنی انسان چنان به خویشتن خود و صلاح و مصلحت خود اشراف داشته باشد که بتواند خود را از آماج افکار و اندیشههای نابخردانه که رسانهها به آن سو سوق میدهند مصون بدارد اما متأسفانه مسئلهای که اخیراً هم بحرانی شده این است که اصحاب و صاحب نظران حوزه رسانه دچار ضعف در فراگیری و به کارگیری سواد رسانهای هستند که آسیبهایی را نیز به دنبال داشته و خواهد داشت.
عدم دانش نسبت به سواد رسانهای در میان نخبگان رسانه موجب شده تا مخاطب نتواند هویت ارسالکنندگان پیام، محتوای پیام، تاکتیکها و اهداف پیام را درک کند, بدیهی است در چنین شرایطی مخاطبی هم که نسبت به سواد رسانه آگاه نیست و پیام دریافتی را با عقل خود معنی میکند با نظر مرجع و فرستنده تقابل داشته باشد.
معتقدم این عدم انتقال معنی ریشه در ناکافی بودن سواد رسانهای اصحاب و نخبگان رسانه دارد چرا که برای توسعه این دانش از ابزار و امکاناتی که در اختیار و دسترسشان قرار دارد به خوبی استفاده نمیکنند، سعی در شناخت رقبا و دشمنان ندارند و همین امر موجب میشود مخاطب عام هم درک درستی از سواد رسانه نداشته باشد و مجموع اینها نوعی بحران را تحت عنوان ضعف سواد رسانه درمیان اصحاب رسانه ایجاد کرده است که اگر با آن به طور جد و فعال مقابله نشود میتواند اثرگذاری رسانه های معاند را کاریتر و عمیقتر کند.
دکتر محمود کبیری یگانه؛ پژوهشگر و مدرس دانشگاه
انتهای پیام/