به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی، سید جواد موسوی اظهار داشت: تعزیهخوانی یا آنچه بیشتر در خراسان متداولتر است، شبیهخوانی از مهمترین اجزای عزاداری سنتی عاشورایی بخش قابل توجه ای از مناطق خراسان است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان خراسان رضوی ادامه داد: با وجود همه تغییرات اجتماعی و فرهنگی در بسیاری از نقاط استان این پیوند هنوز به صورت معناداری حفظ شده است.
وی تصریح کرد: اهمیت عنصر تعزیه در نظامِ آیینی عاشورایی مردم استان خراسان به حدی بوده است که حول برگزاری آن در روستاهای همجوار یک دیگر نوعی از شبکههای آیینی شکل میرفته، بدین ترتیب گروهی از روستاها که سنتِ شبیهخوانی در آنها وجود نداشته به نزدیکترین روستای در مجاورت خود که در این زمینه از جایگاه مطلوبی برخوردار بوده، مراجعه میکردند.
موسوی اظهار کرد: این شبکهها فارغ از کارکردهای آیینی و ارزشیشان کارکردهای قابل ملاحظهای در حوزه اجتماعی، اقتصادی و غیره در سطح مناطق استان دارد. به عبارتی دیگر این گروه از فعالیتهای مشترک آیینی میتواند در کاهش تعارضات و افزایش همگرایی محلی مؤثر باشد.
همچنین محمود طغرایی، مدیر ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی در این باره گفت: یکی از این سنتهای عزاداری شبکهای در شهرستان فیروزه در مناطق غربی آن در روستای مرزان تا امروز پایداری خود را حفظ کرده است.
مدیر ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی تصریح کرد: وجود برخی ویژگیهای کمتر شناخته شده در برخی از اجزای عزاداری در روستای مرزان شهرستان فیروزه به ویژه مرحله علم سلام آن را از سنتهای مشابه متمایز میسازد.
وی گفت: این آیین از پایداری مطلوبی برخوردار است و مردم محل در اجرای آن خود را مقید میدانند.
مدیر ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی یادآور شد: با این حال در معرض تحریف قرار داشتن، امکان کاسته شدن از اصالتهای فرهنگی آن وجود دارد، بهویژه که بخش مهمی از این مراسم مبتنی بر حرکات، الحان خاص و اشعار شفاهی است.
وی افزود: در روستای مرزان روز عاشورا به ترتیب زمانی آیینهای نخلآرایی، حسن حسین، علم خبری، نخلگردانی و تعزیهخوانی صورت میپذیرد. نخلآرایی به عنوان اولین عنصری آیینی در ساعات ابتدایی صبح عاشورا آغاز میشود.
طغرایی گفت: کار نخلآرایی در محلی در مجاورت میدان قتلگاه انجام میشود، امروز دو نخل در روستا آراسته میشود، البته دو نخله بودن روستا امر متأخری است و ریشه چندانی ندارد.
طغرایی اظهار کرد: با پایان یافتن کار نخلآرایی، آیین حسن حسین در محل مسجد روستا آغاز میشود، در مرزان نوع خاصی از حسن و حسین از حیث اجرا و اشعار وجود دارد که ارزش فرهنگی مراسم روز عاشورای آن را افزایش میدهد. چنان که پیش از این نیز اشاره شد، دستکم چهار روستا از خلال آیین علم خبری در مراسم روز عاشورای مرزان مشارکت میکنند. روستای رباطی، گرماب شازده، فهنه و کلات زینال از جمله این روستاها هستند.
مدیر ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی افزود: روستای مرزان دارای دو هیئت سینهزنی و هیئت زنجیرزنی است که کار علم خبری توسط این دو هیئت روستا انجام میپذیرد. بعد از حسن حسین هیئت سینهزنی به سمت ورودی غربی روستا جهت استقبال از عزاداران روستاهای رباطی، گرماب شازده حرکت میکند.
طغرایی ادامه داد: هیئت زنجیرزنی نیز به سمت ورودی شرقی روستا برای استقبال از عزاداران روستاهای فهنه، کلات زینال حرکت میکند، البته اینکه هیئت سینهزنی در ورودی غربی و هیئت زنجیرزنی در ورودی شرقی روستا مستقر شود، امری قطعی و همیشگی نیست و هر سال قابل تغییر است.
وی گفت: بعد از آنکه در ورودی روستا هیئت میزبان و میهمان با یکدیگر مواجه شدند، اشعار مختصری میان ایشان رد و بدل میشود. نکته بسیار جالب که کمتر در نقطهای از استان مشاهده شده است، تعویض علمها میان دو هیئت است. بعد از تعویض علم، عزاداران دو روستا به دیده بوسی و علم بوسی مشغول میشوند.
طغرای تصریح کرد: در نهایت هئیت مهمان به سوی محل استقرار نخل مرزان در مجاورت میدان قتلگاه حرکت میکند. هئیت مهمان پس از رسیدن به محل استقرار نخل یک بار به دور نخل میچرخند و در گوشهای از محل مذکور مستقر شده، منتظر هیئتهای دیگر و ادامه روند عزاداری میشوند.
وی تصریح کرد: هیئتهای میزبان با تمام هیئتهای مهمان اعمال استقبالی فوق را انجام میدهند، بعد از رسیدن تمام مهمانان و انجام تشریفات لازم هیئتهای دوگانه مرزان به سمت نخل حرکت می کنند، با رسیدن هیئتهای دوگانه روستا به محل استقرار نخل و یک دور چرخیدن دور آن نخل به سمت قتلگاه که مکان برگزاری تعزیه است، منتقل میشود. از گذشته تا امروز مدیریت حمل نخل و به عبارتی نخلگردانی با هیئت سینهزنی مرزان است. نخل سه مرتب دور میدان قتلگاه میچرخد و سینهزنان پشت سر آن با شور بسیار اشعاری را خوانده بر سینه و سر میزنند. سپس نخل و سینهزنان به گوشهای از میدان میروند و فرصت را یک به یک هیئتهای مهمان میدهند تا وارد قتلگاه شوند.
وی ادامه داد: هر یک از هیئتها در حدود پنچ الی 10 دقیقه در میدان قتلگاه به نوحهخوانی میپردازد و سپس به حاشیه میدان رفته و جای خود را به هیئت دیگر میدهد.
طغرایی گفت: آخرین گروه که وارد میدان میشود، هیئت زنجیرزنان مرزان است که برای دقایقی به زنجیرزنی و نوحهخوانی میپردازد، با این ترتیب چنانکه گذشت، اولین و آخر گروههایی که وارد میدان می شوند، مرزانیها هستند.
مدیر ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی تصریح کرد: این بخش از مراسمِ روز عاشورای مرزان یکی از نقاط اوج اجرایی و عاطفی آن است. انتقال نخل از محلی در مجاورت میدان ، مهم و نمادین به نظر میرسد. گویی با انتقال نخل توسط آحاد عزاداران به قتلگاه، میدان قتلگاه رسمیت خود بهدست میآورد و به مثابه صحنهای از مصائب امام حسین(ع) و یارانش در صحرای کربلا و میدان قتلگاه عاشورا برای مخاطبان به تصویر میکشد، بدین ترتیب کار تعزیهخوانی که به نظر میرسد رسالت مذکور را بر عهده دارد، آغاز میشود.
انتهای پیام/282/ح