سیدپویا رسولی نژاد دانشآموخته جامعهشناسی سیاسی و پژوهشگر مسائل اجتماعی در گفتوگو با خبرگزاری تسنیم درباره اهمیت مواکب اربعین به عنوان الگویی برای سازمانهای اجتماعی گفت: یکی از مسائل مورد توجه به ویژه در مسئله جامعهشناسی سازمانها، موضوع سازمان اجتماعی است. وقتی از سازمان صحبت میکنیم، به ویژه در دوره مدرن، سازمان بوروکراتیک و رسمی مدنظرمان است. سازمانی که اهدافی از پیش تعیینشده را در یک بازه زمانی مشخص و با یکسری مأموریتهای محوله به پیش میبرد و گام به گام و مرحله به مرحله فعالیتهای خود را انجام میدهد.
وی افزود: سازمان رسمی با چند شاخص و معیار شناخته میشود؛ برای مثال، این سازمان به دنبال تحقق بهینهی اهداف خود و به دنبال این است که کارایی و بهرهوریاش را بهخوبی محقق کند. در کنار این ویژگیهای مثبتی که این نوع سازمان دارد، اما به یک دلیل خیلی مهم، واجد یکسری ناکارآمدیهایی هم است؛ به این صورت که این سازمان، مناسبات، تعاملات و روابط انسانی و اجتماعی را کاملاً حذف میکند و نادیده میگیرد؛ یعنی در یک فضای کاملاً سلسله مراتبی، خشک و سرد، مسائل خود را پیش میبرد و از نظم زندگی روزمره فاصله زیادی میگیرد؛ در واقع ما میتوانیم از دو نوع نظم صحبت کنیم؛ نظم سازمانی و نظم زندگی روزمره. نظم زندگی روزمره یک هدف از پیشتعیینشدهای را دنبال نمیکند و آدمها زندگی روزمره خود را پیش میبرند؛ اما در یکسری مناسبات خاصی، فراتر از نظم زندگی روزمره، نیاز به سازمانهایی داریم که این سازمان مقابل سازمان رسمی قرار میگیرد؛ چرا که تعاملات انسانی را در عین توجه به بحث عقلانیت و کارایی و بهرهوری، مدنظر قرار میدهد. این نوع سازمان را ما در قالب مواکب و هیئات پیادهروی در رویداد عظیم اربعین شاهدیم به شکلی که شبیه سازمان بروکراتیک، مسائل انسانی را در خود هضم نمیکنند؛ در عین اینکه اهدافی دارند و در یک بازه زمانی به دنبال تحقق آن اهداف هستند، اما به موازات آن، به دنبال حفظ مناسبات انسانی هستند. این امر یک الگوی بومی و دینی و اسلامی است که کمتر به آن توجه شده و لازم است مورد بحث علوم اجتماعی قرار گیرد.
این پژوهشگر حوزه مسائل اجتماعی ادامه داد: ما این مسئله را در پیشینهی تاریخی و تمدنی خود داشتیم؛ هیئات مذهبی و دستهجات عزاداری را داشتیم، اما به دو دلیل عمده، به اندازه رویداد اربعین برجسته نشدند؛ یک دلیل اینکه در سطح زندگی روزمره باقی ماندند. به این معنی که اهداف پیشبینی شده خاصی و برنامهریزی منسجمی در حد اربعین نداشتند. دلیل دوم این است که این هیئات بیشتر در سطح محلی و شهرستانی بودند، در حالی که رویداد اربعین فراتر از اینهاست و ما میتوانیم در سطح ملی و بینالمللی از آن صحبت کنیم. این رویداد عظیم در عین اینکه ویژگیهای مثبت سازمان رسمی را حفظ میکند، مناسبات و تعاملات انسانی را در پیش روی خود دارد.
انتهایپیام/