توسعه روابط فرهنگی ایران و چین از منظر فرصت‌ها و چالش‌ها

توسعه روابط فرهنگی ایران و چین از منظر فرصت‌ها و چالش‌ها

با توجه به سابقه دوستی تاریخی و روابط دیرینه فرهنگی میان دو کشور ایران و چین، توسعه مناسبات و همکاری‌های فرهنگی نیز امری لازم و ضروری است.

خبرگزاری تسنیم- گروه فرهنگی

سال 2021، پنجاهمین سالگرد برقراری روابط ایران و چین بود. اکنون 4 دهه از روابط سیاسی ایران و چین می‌گذرد و هر دو کشور نگاهی راهبردی و بلندمدت نسبت به تحولات منطقه­‌ای و جهانی دارند. در‌حالی­‌که بسیاری از کارشناسان، آینده روابط اقتصادی‌ دو کشور در حوزه‌­های تجاری و انرژی را مستحکم و چندلایه ارزیابی می‌کنند، ضرورت تقویت روابط فرهنگی رسانه‌­ای بین این دو کشور و توجه بیش از پیش به این مهم نیز احساس می­‌شود. ارتقای سطح روابط جمهوری اسلامی ایران با جمهوری خلق چین تا «مشارکت جامع راهبردی» و به تبع آن، برقراری مذاکرات دوجانبه بین دو کشور بر سر اجرای برنامه همکاری­‌های راهبردی 25‌ ساله، فرصت حائز اهمیتی را برای ارتقای مبادلات فرهنگی رسانه­‌ای دو کشور فراهم می‌آورد. اما در کنار بهره­‌برداری از فرصت­‌های پیش ‌رو در مشارکت راهبردی با چین، تصمیم­‌گیران کشور باید پیامدهای منفی احتمالی آن را نیز در نظر داشته باشند.

فرصت­‌های موجود در توسعه روابط فرهنگی-رسانه­‌ای دو کشور

در راستای گسترش همکاری­‌های فرهنگی دوجانبه بین ایران و چین، فرصت‌­های پراهمیتی وجود دارند که توجه به آنها در طراحی سیاست­‌های مختلف مهم و ضروری است. مهم­‌ترین این فرصت­‌ها عبارت‌اند از:

1) احیای جاده ابریشم توسط چین از طریق ابتکار «یک کمربند، یک جاده» که یک برنامه سرمایه‌گذاری و سیاستی بلندمدت فراقاره‌ای است و هدف توسعه زیرساخت‌ها و تسریع یکپارچگی کشورها را در امتداد مسیر راه ابریشم تاریخی دنبال می‌کند. همچنین می‌­تواند فرصت مناسبی را برای پیوند فرهنگی جوامعی که در مسیر این طرح قرار دارند، به وجود آورد. چین برای مقابله با تصویرسازی‌های منفی کشورهای غربی علیه این پروژه تلاش کرده است در کشورهای مسیر، تبادلات فرهنگی انجام دهد. از جمله این تبادلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:  1.جشنواره‌های هنری 2. جشنواره فیلم 3. جشنواره موسیقی 4. نمایشگاه کتاب 5. ترجمه برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی. این کشور همچنین موزه‌‌ جاده ابریشم را تأسیس کرده ‌و سالانه نیز به‌طور اختصاصی برای هر یک از کشورها جشنواره برگزار می‌کند.

2) تحریم‌­های تبعیض‌آمیز غرب علیه ایران‌، فرصت نگاه به شرق در سیاست خارجی ایران و در نتیجه آن گسترش تبادلات فرهنگی بین ایران و چین را به وجود می‌­آورد.

3) توسعه مناسبات اقتصادی و سیاسی دو کشور در قالب «قرارداد 25‌ ساله ایران و چین»، توسعه همه‌جانبه مناسبات و همکاری­‌ها به‌خصوص در زمینه فرهنگی را ضروری و اجتناب‌ناپذیر می­‌کند. اما باید توجه داشت که صرفاً انعقاد این قرارداد موجب توسعه روابط نمی‌­شود؛ زیرا چین مانند این قرارداد 25‌ ساله را با 65 کشور دیگر هم منعقد کرده است. لذا بهره­‌گیری از فرصت­‌های ایجاد‌شده بر اثر انعقاد این قرارداد با طرف ایرانی و برنامه‌هایی که برای  انتفاع  از ظرفیت‌های  چینی دارد، وابسته است.

4) رواج زبان یک کشور در کشور دیگر از جمله نیازهای توسعه روابط فرهنگی میان دو کشور است. در حال حاضر در دانشگاه­ پکن و سایر دانشگاه­‌های مطرح چین کرسی زبان فارسی دایر است و ده‌­ها دانشجوی چینی در مقطع لیسانس، فوق‌لیسانس و دکتری به تحصیل در رشته ادبیات فارسی اشتغال دارند. در ایران نیز آثار علمی متعددی از چینی به فارسی ترجمه شده است.

5) مبادلات فرهنگی فرصت بدیعی را برای گسترش صنعت گردشگری در ایران و جذب گردشگر از چین به عنوان بزرگ‌ترین کشور گردشگر‌فِرِست آسیا و چهارمین کشور از این منظر در دنیا، فراهم می‌آورد.

6) استفاده از فرصت اشتیاق چینی‌­ها برای سرمایه­‌گذاری در توسعه فرهنگی با ایران، که این مهم از اهتمام چین به بخش دیپلماسی عمومی و متعاقب آن دیپلماسی فرهنگی استنباط می‌شود. در این راستا، سینمای چین به‌شدت به تولید مشترک با دیگر کشورها از جمله ایران علاقه نشان می­‌دهد و از سال ‌2016 سرمایه­‌گذاری زیادی ‌روی ساخت پلتفرم‌­های فیلمبرداری انجام داده است. به‌دست آوردن حتی سهم کوچکی از سینمای چین می‌تواند به‌طور کلی گردش مالی صنعت سینما و تصویر ایران را متحول کند و حجم آن چندین برابر گردش مالی صنعت سینمای ایران خواهد بود.

7) چین حدود 50 میلیون نفر جمعیت مسلمان دارد که می‌توان از ظرفیت آنها برای تبادل فرهنگ اسلامی بین دو کشور بهره برد.

چالش‌­های موجود در توسعه روابط فرهنگی- رسانه­‌ای دو کشور

در کنار فرصت­‌های قابل‌توجه توسعه روابط فرهنگی با چین، چالش‌های قابل ملاحظه­‌ای هم وجود دارند که عبارت‌اند از:

1) از لحاظ جامعه‌شناختی، ایرانیان در ادوار گذشته همواره به پیشرفت و دانش غرب توجه داشتند. امروزه نیز در برخی ‌جریان‌های سیاسی درون حاکمیت ایران، همیشه تمایل بیشتری به غرب وجود دارد. این امر موجب شده ‌که ایرانیان اشتیاق و رغبت کمتری نسبت به شرق داشته باشند. این کم‌رغبتی اغلب ناشی از عدم شناخت ایرانیان از واقعیت­‌های فرهنگ چینی و نبود‌ یا کمبود بسترهای شناخت فرهنگی از چین در کشور است.

2) هنوز هم کمبود منابع مکتوب از قبیل کتاب­‌هایی که به شناخت واقعی از جامعه چین بینجامد، احساس می‌شود. در این راستا کمبود مترجمان زبان چینی برای ارتباط با جامعه چین و توانایی آنها در ترجمه آثار مکتوب، یکی از چالش‌های توسعه روابط است.

3) مقوله زبان و نبود یک وسیله ارتباطی مستقیم میان ایران و چین، یکی از موانع در برخورد فرهنگی دو کشور و ارتباطات میان آنها است. با وجود ترجمه حجم انبوهی از کتاب‌ها به زبان فارسی و بالعکس از زبان فارسی به زبان‌­های غربی، توجه به این مسئله که همواره زبان سومی در ارتباطات میان ایران و چین نقش داشته و دو ملت همواره از دریچه غرب به یکدیگر نگریسته‌­اند، حائز اهمیت است.

4) وجود تصویر منفی از ایران در کشورهای اصلی گردشگر‌فرست دنیا و مشکلات تبادل مالی بین ایران و سایر کشورها که منجر به ایجاد چالش­ برای گردشگران در زمینه جابه­‌جایی پول می‌شود، از عوامل مهم بازدارنده گسترش صنعت توریسم ایران است.‌

5) سیاست‌های سرکوبگرانه دولت چین علیه مسلمانان ساکن در این کشور، موجب واکنش منفی افکار عمومی در این خصوص و واکنش مقامات این کشور شده است. این امر می‌تواند به طور ویژه روابط فرهنگی دو کشور ایران و چین را تحت تأثیر قرار دهد.

6) نبود موسسات و اندیشکده­‌های مستقل چین‌شناسی در ایران که به طور ادواری از وضعیت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی چین خروجی­‌هایی را در قالب کتاب، مقاله و مواردی از این دست ارائه دهند.

7) کمبود استادان چین‌شناسی و عدم درک درست از واقعیت‌های چین در میان سیاست‌گذاران که منجر به اجرای سیاست‌­های بی‌نتیجه و ابتدایی در روابط با چین می­‌شود.

8) ضعف سیستم فیلم‌سازی داخلی از لحاظ امکانات و فناوری در مقایسه با استودیوهای فیلم‌سازی چینی که ممکن است عدم رغبت آنها به فیلم‌سازی مشترک با ایران را به همراه داشته باشد.

جمع‌بندی

با توجه به سابقه دوستی تاریخی و روابط دیرینه فرهنگی میان دو کشور ایران و چین در گذشته و توسعه مناسبات در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی، توسعه مناسبات و همکاری‌های فرهنگی نیز امری لازم و ضروری است. برای تحقق چنین امری می­‌بایست در کنار شناخت دقیق فرهنگ و جامعه چین، سیاست­‌هایی هم تدوین و اجرا شود. از این منظر طراحی سیاست‌هایی که در راستای توسعه فرصت­‌ها و کاستن از موانع و چالش­‌های داخلی، منطقه­‌ای و بین­‌المللی روابط عمل کند، ضروری است.

نویسنده: مه‌سیما عبداللهیان

انتهای پیام/

واژه های کاربردی مرتبط
واژه های کاربردی مرتبط
پربیننده‌ترین اخبار فرهنگی
اخبار روز فرهنگی
آخرین خبرهای روز
فلای تو دی
تبلیغات
همراه اول
رازی
شهر خبر
فونیکس
میهن
طبیعت
triboon
گوشتیران
رایتل
مادیران