به گزارش خبرنگار فرهنگی تسنیم، جشنواره بینالمللی شعر فجر مدتی است که دوره جدید خود را آغاز کرده است. این جشنواره که دوران پرفراز و نشیبی داشته است و در سالهای نخستین خود، هرسال به شکلی و شیوهای برگزار شد، از چند دوره قبل به سرو شکل مشخصی رسیده است و میتوان درباره روند اجرایی آن نظر داد. اما در این مطلب قصد داریم درباره مرحله بعد از برگزاری جشنواره صحبت کنیم.
جشنواره شعر فجر، به دلیل اینکه از سوی دولت و نهادهای رسمیحاکمیتی برگزار میشود، باید تفاوتی اساسی با جایزههای مرسوم انتخاب کتاب سال شعر داشته باشد. در حوزه شعر چندین جایزه کتاب سال در طول سال برگزار میشود، برای مثال جایزه ادبی انتخاب کتاب سال شعر به انتخاب خبرنگاران، جایزه ادبی الوند، جایزه قیصر امین پور ( که البته مشخص نیست این جایزه بعد از این برگزار خواهد شد یا نه) و ...
این جایزهها توسط بخش خصوصی برگزار میشود و کسی از آنها توقعی برای حمایت از برگزیدگان خود ندارد. همین که این جایزهها و جشنوارهها برگزار شوند و استمرار داشته باشند، کار مهمی کردهاند، ولی جایزههای بخش دولتی به دلیل امکاناتی که دولت برای حمایت و تبلیغ آثار ادبی منتخب خود دارد، قصه دیگری دارند. این توقع که برگزیدگان جشنوارهای مثل شعر فجر بعد از پایان جشنواره، مورد حمایت ارشاد باشند و این وزارتخانه تلاش خود را برای ایجاد ارزش افزوده برای آثار منتخب به کار بندد، توقع عجیب و بیجایی نیست. در دورههای قبل هروقت بودجه و امکانات کافی بود، وزارت ارشاد برخی حمایتها و تشویقها را برای برگزیدگان جشنواره انجام میداد، مثلاً آنها را به سفرهای خارجی اعزام میکرد یا حمایتهایی در حوزه خرید کتاب و ارسال به کتابخانههای عمومی سطح کشور انجام میداد اما به نظر میرسد این حمایتها بدون برنامهریزی دقیق و به صورت مقطعی بوده است.
بی توجهی به گلهای سرسبد
جشنواره شعر فجر مدعی است آثار شعری سروده شده در طول یک سال را بررسی و داوری میکند و بهترینهایش را به عنوان برگزیده معرفی میکند. اگر این ادعا را بپذیریم، کتابهای معرفی شده به عنوان برگزیده در جشنواره شعر فجر، گل سرسبد شعر ایران در یکسال است. حالا به برگزیدگان همین دوره اخیر جشنواره توجه کنیم تا ببینیم وزارت ارشاد توانسته است از گلهای سرسبد شعر حمایت کند یا نه؟
در سال گذشته در بخش شعر بزرگسال، جشنواره دو برگزیده و دو شایسته تقدیر معرفی کردند. هردو برگزیده از یک انتشارات بودند: سوره مهر و آثار شایسته تقدیر هم توسط دو انتشاراتی در استان گیلان منتشر شده بودند. به این ترتیب بسیاری از ناشرانی که به صورت حرفهای و جدی در این سالها شعر منتشر میکنند، از نظر داوران جشنواره، آثاری چشمگیر منتشر نکرده بودند تا انتخابها به همین محدود باشد.
در بخش شعر بزرگسال دو کتاب سوره مهر برگزیده شدند: «آنیماه» از عالیه مهرابی و «عید در تبعید» نوشته علیرضا رجبعلیزاده کاشانی. هر دو کتاب اکنون بعد از یکسال از انتشار، در همان چاپ اول ماندهاند. جالب است که ناشر این دو کتاب، در تارنمای خود و در صفحه مربوط به معرفی کتابها، اشارهای به اینکه این دو کتاب برگزیده جشنواره شعر فجر هستند، نکرده است. در این یک سال، هیچ نشست ویژهای برای معرفی و نقد کتابها یا برنامهای برای تبلیغاتشان در سطح کشور و از جمله در رسانه ملی، دیده نشده است. خود حوزه هنری پارسال و پیش از اعلام نتایج شعر فجر، در جلسهای به نقد کتاب «عید در تبعید» اقدام کرد، اما برنامه ویژه دیگری توسط حوزه هنری و سوره مهر برای معرفی این کتابها انجام نشد.
برگزیدگانی که موجود نیستند
در بخش شعر سپید و شعر محاوره وضعیت از این هم بغرنجتر است، چرا که پیدا کردن دو کتاب «سفر به خیر ناخدا» سروده رحمت حقیپور و «رد زنجیرهای باز شده» از مهدی نقبایی نه تنها در کتابفروشیها ممکن نیست، بلکه این کتابها در سایتهای اینترنتی فروش کتاب هم اغلب ناموجود است. آثار شایسته تقدیر در دو بخش شعر سپید و شعر محاوره در حالی در کتابفروشیهای کشور موجود نیستند که اتفاقاً کتابهای شعر سپید و ترانه بیشترین فروش کتابفروشیها را در بخش شعر شامل میشوند. رحمت حقیپور که در دهه هفتاد مدتی مشهور شد و در مطبوعات آثارش منتشر میشد، سالها است از فضای عمومی ادبی کشور دور شده است و شما بعد از اینهمه مدت یک گفتوگو یا اعلام حضور از او نمیبینید. به همین دلیل کتاب معرفی شده در بخش شعر سپید، حتی به واسطه حضور اجتماعی شاعر هم موضوع بحث قرار نگرفته است، برعکس مهدی نقبایی که خود پزشک و شاعری است که رابطه خوبی با رسانهها دارد، در زمان برگزیده شدن چندین مصاحبه با رسانهها داشت و بار کمکاری وزارت ارشاد در معرفی کتاب خود را به دوش کشید.
با این حساب این سؤال مطرح میشود که اصولاً شرکت در جشنواره شعر فجر و برگزیده شدن در آن جز همان جایزه مادی هیچ فایده دیگری برای شاعران ندارد؟ ارزش افزودهای که این جشنواره به آثار شاعران برگزیده میافزاید، کجاست؟ به نظر میرسد در این زمینه برنامهریزی مناسبی صورت نگرفته است.
انتهای پیام/