به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، غیبت یکی از گناهانی است که هم برای گوینده حرام است و هم برای شنونده. درباره مفهوم غیبت هم گفته شده که اگر صفت نادرستی در شخصی باشد یا عملی را انجام داده باشد که گناه محسوب میشود و دیگران از آن بیخبر هستند و دوست ندارد کسی آن را برای دیگران مطرح کند، بازگو کردن آن در غیاب او برای دیگران غیبت محسوب میشود. در عین حال غیبت احکامی دارد که برای دانستن آن باید به مراجع تقلید مراجعه کنیم.
درد دل درباره آزار همسر
پرسش: در قرآن آمده است: «لَايُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ؛ خدا افشای بدیهای دیگران را دوست ندارد، جز برای کسی که مورد ستم قرار گرفته است.» اگر شخصی در مورد خصوصیات ناپسند همسرش (مانند بداخلاقی) با خواهر یا برادر خود درد دل کند، آیا غیبت محسوب میشود؟ یا به عنوان تظلم و دادخواهی اشکال ندارد؟
آیتالله بهجت(ره)، نوری همدانی، فاضل لنکرانی: گفتن ظلم ظالم را در نزد کسی که قدرت بر دفع ظلم دارد، جایز است.
آیتالله خامنهای: اگر به شخصی ظلمی شده است آن شخص میتواند نزد دیگران شکایت و تظلم کند و آن ظلمی را که به او شده نقل کند؛ البته مقصود آنجایی است که ظلم صورت گرفته در خفا انجام گرفته باشد. زیرا چنانچه این ظلم آشکارا انجام شده باشد به سبب تجاهر، غیبت جایز است.
آیتالله سیستانی: اگر مظلوم باشد یعنی حق واجب او تضییع شده، غیبت جایز است؛ ولی احتیاط واجب این است اگر به قصد کمکخواهی باشد غیبت کند و در غیر اینصورت غیبت نکند.
آیتالله سبحانی: چون اثرگذار نیست، تظلم حساب نمیشود مگر نزد کسانی که بتوانند در همسرش اثرگذار باشند.
آیتالله صافی: به طور کلی در مواردی که مصلحت غیبت اهم از مفسده آن باشد، غیبت آن حرام نیست.
آیتالله مکارم شیرازی: در صورتی که تنها راه نهی از منکر باشد یا به عنوان تظلم و دادخواهی صورت بگیرد و اثری داشته باشد، مانعی ندارد.
آیتالله وحید خراسانی: گناه کبیره غیبت آن است که ذکر شود عیب مستور و پوشیده مؤمن در غیاب او، چه آن عیب را به گفتار بیان کند یا به رفتار بفهماند، هر چند در اظهار عیب مؤمن قصد اهانت و هتک حیثیت نداشته باشد و اگر به قصد اهانت، عیب مؤمن را اظهار کند، دو گناه مرتکب شده است.
ملاک شناخت فرد در غیبت
پرسش: الف) آیا صحبت کردن درباره خصوصیت منفی یک شخص نزد دیگری، در صورتی که شنونده او را ندیده است، غیبت محسوب میشود؟
ب) منظور از شناختن چیست؟ اینکه «اگر شنونده شخص را نشناسد غیبت محسوب نمیشود» دیدن چهره اوست یا خیر؟
امام خمینی(ره): الف) اگر شنونده نمیشناسد غیبت محسوب نمیشود. ب) دیدن شرط نیست شناخت او به هر عنوان باشد و عیب پنهان او باشد غیبت است.
آیتالله خامنهای: الف) اگر نمیشناسد، غیبت محسوب نمیشود. ب) موکول به نظر عرف است.
آیتالله بهجت(ره): الف و ب) شناخت معنای عرفی دارد.
آیتالله مکارم شیرازی: الف و ب) منظور از شناختن تنها دیدن چهره نیست بلکه آگاهی از وضع اوست.
آیتالله وحید خراسانی: الف) ملاک شناختن است. ب) ملاک شناختن، عرف است و دیدنِ چهره، ملاک نیست.
آیتالله سیستانی: الف) اگر نشناسد غیبت نیست. ب) یعنی تعیین شخص و شناخت او به هر عنوان.
آیتالله سبحانی: آیتالله صافی: الف) بلی غیبت و حرام است؛ ولی برای شنونده اگر او را نمیشناسد گناهی نیست. ب) شناختن به این است که شنونده بفهمد که عیب زید بن عمرو را میگوید به طوری که اگر او را ببیند بشناسد و بعید نیست اگر عیب کسی را که عنوان معروفی دارد مثلاً وزیر یا رئیس است ولی اگر شخص او را ببیند نشناسد نیز غیبت باشد.
آیتالله نوری همدانی: الف) اگر او را بشناسد غیبت به حساب میآید. ب) دیدن چهره یکی از مصادیق شناخت است، از راههای دیگری نیز مانند اوصاف طرف از مسئولیت او نیز راه شناخت حاصل میشود.
آیتالله فاضل لنکرانی(ره): الف و ب) اگر تطبیق نکند مانعی ندارد ولی اگر تطبیق کند غیبت محسوب میشود، و لو او را ندیده باشد.
انتقاد از مسئولین
پرسش: صحبت کردن و نظر دادن در مورد مسئولین نظام جمهوری اسلامی، درست یا نادرست، به عنوان اینکه او در صحنه بوده و ما مسائل و جریانات مملکتی را بدانیم، مثلاً فلان وزیر کارهای اشتباهی انجام میدهد یا فلان وکیل مجلس کار خطایی کرد، رئیس اداره مردم را بدبین و ناراضی میکند؛ گفتن این گونه مطالب در مجالس خصوصی در صورتی که شخص مورد نظر نباشد جایز است یا خیر؟
آیتالله خامنهای: در حدّ تذکر و نصیحت برادرانه و امر به معروف و نهی از منکر برخورد کنند.
آیتالله سبحانی: حفظ نظام اسلامی، واجب است و نباید با رفتار و گفتار موجب تضعیف نظام اسلامی شد، باید هر فردی در حدّ خودش در این راه کوشش کنند و اگر برای شخصی، وقوع منکری در ادارهای محرز شد به نحو شایسته و با رعایت مراتب، نهی از منکر کند.
آیتالله مکارم شیرازی: بررسی مسائل اجتماعی و انتقادهای سازنده و مثبت غیبت محسوب نمیشود.
آیتالله صافی (ره): در صورتی که در مقام تظلم و یا مشورت باشد و فقط نقاط ضعفی که مربوط به حوزه فعالیت او است بیان کنند اشکال ندارد اما توهین، تحقیر، مذمت و تهمت نسبت به مؤمن حرام است.
انتهای پیام/