عزیز نادر سرپرست اداره کل فناوری اطلاعات سازمان امور مالیاتی، در نشست جایگاه عوامل انسانی و سامانهها در تشخیص فرار مالیاتی گفت: در حوزه فناوری برای تولید سامانهها یک فرآیندی وجود دارد. در راهاندازی سامانه یکپارچه مالیاتی که از آن تحت عنوان طرح جامع مالیاتی از آن یاد میشود ولی در واقع بزرگترین و محوری ترین پروژه طرح جامع مالیاتی است نیز خبرگان مالیاتی نقش داشتند و به طور خاص از شرکت بول نیز در این زمینه کمک گرفته شد.
وی ادامه داد: اما اینکه بعد از گذشت ده سال میگوییم طرح جامع یا سامانه یکپارچه مالیاتی کارکرد لازم را نداشته است، دلیل آن این است که اجرایی شدن آن نیاز به تغییر ساختاری در سازمان امور مالیاتی داشت ولی این تغییر ساختاری در زمان لازم اجرایی نشد. در واقع از آنجا که سامانه ها با مشارکت خبرگان تهیه میشوند، عموما مشکلات به سامانهها برنمیگردد و مشکل از شیوه تعامل ساختارها با این سامانههاست.
افزایش تمکین و کاهش فرار مالیاتی هدف اداره کل فناوری اطلاعات سازمان مالیاتی
نادر افزود: همواره تلاش ما در اداره کل فناوری اطلاعات سازمان امور مالیاتی این بوده است که حضور مودیان به سازمان کاهش یابد. هدف بعدی تسهیل و تسریع در فرآیندهای مالیاتی برای مامورین مالیاتی بوده است. همواره تلاش کردیم همکاران ما در اخذ مالیات ابزارهایی در حسابرسی و رسیدگی در اختیار داشته باشند که با زحمت کمتر و سرعت بیشتر وظایفشان را انجام دهند و فاصله بین تشخیص و وصول مالیات به حداقل برسد. من معتقدم در این زمینه در سالهای اخیر موفقیتهایی حاصل شده است. هدف سوم نیز افزایش میزان تمکین مودیان و کاهش فرار مالیاتی بوده است. اساسا تمامی فعالیتهای ما ذیل این سه هدف برنامه ریزی و دنبال شده است.
سرپرست اداره کل فناوری اطلاعات سازمان امور مالیاتی اظهار داشت: از نظر ما فرار مالیاتی سه شکل دارد؛ شکل اول اینکه مودی فعالیت اقتصادی دارد ولی اثری از این مودی در نظام مالیاتی کشور وجود ندارد. شکل دوم به این نحو است که مودی در سازمان امور مالیاتی پرونده دارد ولی اظهارنامه خود را مطابق با واقع پر نمیکند و کتمان درآمد مالیاتی دارد. شکل سوم فرار مالیاتی نیز مربوط به مودیانی است که با وجود تعیین میزان مالیات، از پرداخت آن اجتناب میکند. بخش فناوری اطلاعات سازمان امور مالیاتی برای این سه مورد فرار مالیاتی برنامه دارد.
چالشهای استفاده از فناوری اطلاعات در مقابله با فرار مالیاتی
وی افزود: اما در شناسایی و جلوگیری از فرار مالیاتی چالشهایی وجود دارد که اولین آن عدم همکاری دستگاهها در تامین اطلاعات لازم برای سازمان امور مالیاتی است. این یک چالش بزرگ سازمان امور مالیاتی است و بدون همکاری اطلاعاتی دیگر نهادها امکان جلوگیری از فرار مالیاتی فراهم نخواهد بود. نبود فرآیند مناسب برای پالایش و پاکسازی اطلاعات نیز چالش دوم پیش روی شناسایی و جلوگیری از فرار مالیاتی است که مانع استفاده بهینه از اطلاعات موجود بوده است.
نادر اضافه کرد: چالش سوم ساختار سازمان امور مالیاتی است که موانعی را ایجاد کرده است و متناسب با کارکردهای لازم نیست. چالش چهارم اینکه در سازمان امور مالیاتی یک مقاومت در برابر تغییر وجود دارد و این مسئله کارکرد سامانهها و هرنوع تغییر را با مخاطره مواجه میکند. چالش بعدی ما عدم آگاهی مودیان از تکالیفشان است و برای رفع این نقیصه لازم است آموزش و اطلاع رسانی کافی به مودیان ارائه شود.
سرپرست اداره کل فناوری اطلاعات سازمان امور مالیاتی افزود: چالش بعدی ما قدیمی بودن برخی قوانین است؛ قانون مالیاتهای مستقیم مربوط به سال 1342 است و در آن نگاهی به بسترهای فناوری نشده است و این مسئله شناسایی و مقابله با فرار مالیاتی با استفاده از سامانهها را با چالش مواجه کرده است. چالش بعدی این است که ما به تعداد ماموران مالیاتی مجتهد مالیاتی داریم و همه قوانین را تفسیر میکنند و تفاسیر مختلف یکی از چالشهای جدی ما است.
تحقق اهداف فناوری اطلاعات در نظام مالیاتی نیازمند زمان و همکاری دستگاههاست
وی در هفتمین نشست تخصصی از نهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی خاطرنشان کرد: من معتقدم استفاده از سامانههای مالیاتی میتواند نقشی اساسی در رفع مشکلات فعلی سازمان امور مالیاتی در مقابله با فرار مالیاتی داشته باشد. هرچند نباید انتظار داشت رفع این مشکلات در زمانی کوتاه محقق شود؛ بلکه اجرایی شدن کامل قانون سامانه مودیان و پایانههای فروشگاهی به زمان نیاز دارد و لازم است برای تحقق اهداف آن نهادهایی همچون بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت همکاری لازم را با سازمان امور مالیاتی داشته باشند.
نادر در پایان تاکید کرد: در بخش فناوری اطلاعات سازمان امور مالیاتی، از اطلاعات جدیدی که در اختیار سازمان قرار گرفته است برای اموری همچون تشخیص مودیان جدید، رتبهبندی مودیان بر اساس ریسک و همچنین تشخیص دقیقتر میزان مالیات مودیان بهره بردهایم. برای کاهش فرار مالیاتی در کشور حتما لازم است در کنار سامانهها از هوش انسانی نیز استفاده شود.
تجمیع اطلاعات کلیدیترین اقدام در مقابله با فرار مالیاتی است
بهرام مردان مدیر کل دفتر بازرسی سازمان امور مالیاتی، در این نشست گفت: در حال حاضر وضعیت فرار مالیاتی در کشور نابسامان است. از دهه 1360 طرحهای زیادی در حوزه مالیاتی اجرایی شده است اما مسئله تجمیع اطلاعات آن طور که باید مورد توجه قرار نگرفته است. تجمیع اطلاعات مالیاتی یکی از کلیدی ترین اقدامات برای مقابله با تخلفات و فرارهای مالیاتی است. اما تجمیع اطلاعات و مقابله با تخلفات مالیاتی و غیره، ذی نفعان جدی دارد که در گاهی اوقات در دولتها نیز وارد شدهاند و تلاش کردهاند برای نفع شخصی خودشان از تجمیع اطلاعات جلوگیری کنند.
وی ادامه داد: مسئله دیگر بحث معافیتهای مالیاتی گسترده است که حتی به دغدغه مراجع تقلید نیز تبدیل شده است. دولت و مجلس نباید معافیتهای گسترده و بی قید و شرط به هیچ بخش اقتصادی کشور اعطا کنند و این معافیتها باید کاملا موردی و مبتنی بر شرایط خاص و مقطعی اعطا شود. حتی سیره عملی امیرمومنان (ع) در چهار سال حکومتشان هم اینگونه بوده است.
مدیر کل دفتر بازرسی سازمان امور مالیاتی افزود: یکی دیگر از نقاط ضعف دیگر نظام مالیاتی ما عدم محاسبه مواردی همچون میزان فرار مالیاتی و شکاف مالیاتی است. کشورهای پیشرفته همچون بریتانیا علاوه بر برنامهریزی برای مقابله با فرار مالیاتی، میزان آن را محاسبه میکنند و برای برنامهریزیها نیز هدفگذاری دقیقی تعیین میکنند. در حالیکه در ایران اینطور نیست و ما در برنامه ریزی و محاسبه و هدفگذاری نیز کاستیهای جدی داریم.
انتهای پیام/