به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند ، اگر به محله قدیمی "چهار درخت" بیرجند رفتید، حتما به خانه فروتنی بیرجند (موزه عروسک) سر بزنید. در جاهای مختلف این محله تابلوی موزه عروسک را می توانید دید.
خانه فروتنی بنایی از دوره قاجار است که به موزه تبدیل شد. در این خانه تاریخی و زیبا موزهای به نام موزه عروسک بنا شده که عروسکهای محلی و قدیمی در آن به نمایش گذاشته میشود.
این اثر در تاریخ 25 اسفند سال 1380 با شماره ثبت 5051 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. در حال حاضر، خانه تاریخی فروتنی با افتتاح مجموعه موزههای تاریخی طبیعی و موزه خصوصی فسیل احیا شده و اتاقهای مرمت شده هم در اختیار بخش خصوصی و موزه قرار میگیرد. شما میتوانید در این موزه از تمامی عروسکهای محلی و قدیمی کشور بازدید کنید.
این عروسکها میراث معنوی کشورمان هستند. عروسکهای بومی به نوعی بیانگر باورهای بومی و فرهنگ یک منطقه هستند. نوع پوشش آنها، ابزاری که در دست دارند و قصههایی که در مورد آنها گفته میشود، همگی ریشه در اعتقادات مردم بومی دارند.
یکی از عروسکهای معروف بیرجند که در این موزه به نمایش گذاشته شده مربوط به روستای تاجمیر است. نام این عروسک "دوتوک" است. جالب است بدانید که عروسکهای دوتوک را با مواد قابل بازیافتی که از طبیعت به دست آوردهاند میسازند.
مواد اولیهای همچون چوب، پارچههای محلی، موی بز و حتی گیاهان معطر دارویی کالبد این عروسکها را تشکیل میدهند. هر کدام از عروسکهای دوتوک روایتگر یک داستان هستند، که به سینه آنها سنجاق میشود. نام دوتوک را روی این عروسکها گذاشتهاند، چون جامعه محلی این منطقه به عروسک، "دوتوک" میگویند.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید شما میتوانید با خرید عروسکهای محلی به حفظ منابع طبیعی کمک شایانی نمایید چرا که مردم بومی میتوانند از طریق این عروسکها ارتزاق کنند و از این رو بهرهبرداری از منابع طبیعی در این منطقه کاهش پیدا میکند. همچنین تا حد زیادی از مهاجرت مردم روستایی به شهرها نیز جلوگیری میشود. ضمن اینکه خودتان نیز سوغاتی ارزشمند از سفر خود به این منطقه تهیه کردهاید.
دوتوک ثبت در میراث ناملموس
نخستین عروسک بومی با نام دوتوک از روستاهای تاجمیر و کسراب در خراسان جنوبی مهر 93 در فهرست میراث ناملموس به شماره 1063 ثبت ملی شد.
عروسکهای بومی پروژه بینالمللی ترسیب کربن محدوده سربیشه نمونهای از عروسکهای دستساز است که یادآور لالاییها، شعرهای قدیمی و خاطرات زندگی روستایی و عشایری است.
عروسک دست ساز بومی دوتوک "جانبیبی تاجمیر" توسط "گل بیبی" یکی از زنان توانمند روستای تاجمیر ساخته شده است.
گل بیبی با عروسکهایش داستانها دارد. عروسکها دهها قصه از تاجمیر در دل دارند و یادآور لالاییها، شعرهای قدیمی و خاطرات زندگی روستایی عشایری هستند.
این عروسکها در واقع فریادی هستند که سالها خاموش شده بود، فریادی از هنر دستان زنان توانمند روستایی و فریاد فرهنگهای این منطقه کویری خراسان جنوبی.
هر کودک و زن این روستاها عروسکی میسازد و داستان زندگیاش را در قالب این عروسک روایت میکند. یکی از اهداف پروژه ترسیب کربن که با همکاری سازمان ملل و اداره کل منابع طبیعی استان شکل گرفت، ایجاد شغل و توانمندسازی مردم روستاست که عروسکسازی یکی از راهکارهای درآمدزایی در روستاست.
پروژه ایجاد شغل در روستا که یکی از بخشهای آن عروسک سازی بود، با همکاری اداره کل منابع طبیعی خراسان جنوبی، پروژه ترسیب کربن و جامعه محلی خراسان جنوبی در استان اجرا شد.
عروسک "گل بیبی" از روستای تاجمیر با شاخصه یک چشم ثبت میراث معنوی کشور شد و این قدمی بود که برای نخستین بار در کشور انجام و نخستین بار عروسک خراسان جنوبی در کشور دیده شد.
عروسکهای بومی خاوران در چمدان خارجیها
عروسکهای بومی خراسان جنوبی که در موزه عروسک بیرجند به نمایش گذاشته شدهاند، مشتریان زیادی از کشورهای خارجی دارند. زیباییشان در صفا و سادگیشان نهفته شده و دامنهای چین دار و لباسهای پر نقش و نگارشان یادآور فرهنگ غنی و گذشته کمرنگ شده استانمان است.
عروسکهایی که مادرها و مادربزرگهای روستایی با عشق برای فرزندان و نوههایشان میساختند تا هم بازیشان شوند. حالا این عروسکها سفیر آداب و رسوم مردمان خراسان جنوبی به اقصی نقاط دنیا شدهاند.
سری به قلب بافت تاریخی شهر بیرجند و خانه فروتنی زدیم خانهای که اکنون خانه عروسکها است، خانهای که با حفظ اصالت به مکانی برای بازدید گردشگران و علاقهمندان به فرهنگ و هنر تبدیل شده است.
سیاری، مدیر موزه عروسک، فرهنگ و هنر خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به اینکه بیشتر بازدیدکنندگان موزه عروسکهای بیرجند کودکان و دانش آموزان هستند گفت: به دلیل تعطیلی دو ساله مدارس و اماکن گردشگری (ناشی از شیوع کرونا)، میزان بازدید از موزه عروسکها نیز بسیار کاهش پیدا کرده بود.
وی با بیان اینکه در این موزه 300 عروسک موجود است، عنوان کرد: از شاخصترین عروسکهای این مجموعه میتوان به دوتوک و گل بی بی اشاره کرد که به همت دستان توانمند 70 بانو از روستاهای تاجمیر، حجت آباد، ناز دشت، کسراب، حاشیه تالاب کجی نمکزار، چنشت و تعدادی از بانوان شهرستان بیرجند ساخته میشوند.
مدیر موزه عروسک، فرهنگ و هنر خراسان جنوبی تصریح کرد: بر اساس شاخص فعالیت موزه عروسکهای بیرجند در حوزه کودکان و نوجوانان (عملکرد 1400) موفق به کسب رتبه اول کشوری شده است.
انتهای پیام/ 257/.