خبرگزاری تسنیم: احسان صادقی -کارشناس مسائل چین و شرق آسیا
پایان سفر اخیر «امانوئل ماکرون»، رییس جمهور فرانسه به چین که در آن با مقامات عالی این کشور از جمله «شی جین پینگ»، رییس جمهور چین ملاقات و بر سر طیف گستردهای از مسایل گفتگو و مذاکره صورت گرفت، همانند آغاز سفر او با برخی حواشی و صحبتهای جنجالی همراه بود.
با آغاز این سفر عدهای از کارشناسان در غرب اعتقاد داشتند مادامی که پاریس علاقه و تمایلی به استفاده از اهرمهای فشار علیه پکن برای وادار کردن آن به همراهی غرب در بحران اوکراین و فشار بر روسیه نداشته باشد، رویکرد فرانسه به چین آن هم در متن برخی تحولات حال حاضر در سطح منطقهای و بینالمللی رویکرد کارساز و عاقلانهای نیست و در نتیجه سفر مکرون با شکست همراه خواهد بود.
با این حال پایان این سفر و صحبتهای ماکرون در گفتگو با «پولیتیکو» مبنی بر اینکه اروپا باید در مقابل فشارها برای دنبالهروی از آمریکا مقاومت کند و وابستگی به واشنگتن را کاهش دهند، چند نکته مهم را میتواند از زاویه دید فرانسه در قبال کنشگری مانند چین به ما یادآوری کند؛
- اول اینکه اهمیت حفظ روابط میان پاریس و پکن در حوزه سیاسی و رایزنیهای میان دو طرف و البته روابط اقتصادی و سرمایهگذاری با دومین اقتصاد بزرگ جهان آن هم در اوج روابط تنشآلود میان غرب به رهبری آمریکا و چین.
- دوم اهمیت حفظ راهبرد خودمختاری و استقلال استراتژیک اروپا با هدف نجات روابط با چین در میانه افزایش تنشها با غرب و رساندن این سیگنال به چین که روابط میان اروپا و چین تحت تاثیر مداخله و نفوذ آمریکا نیست.
- و نکته سوم و در ادامه خودمختاری استراتژیک اروپا، اهمیت حفظ کنشگری منطقهای و بینالمللی دو قدرت اروپایی فرانسه و آلمان (همسو با سفر شولتز صدراعظم آلمان به چین در اواخر 2022) در مقابل بلوک کشورهای طرفدار دنبالهروی از آمریکا که پس از بحران اوکراین اختلافات میان آنها بر سر چگونگی مدیریت این بحران به اوج خود رسیده و فرانسه با این کنشگری خود در قبال چین و دفاع از تعامل با پکن، به دنبال یک مانور قدرت در ابعاد دیپلماتیک در مقابل بلوک موردنظر است.
باید گفت این اظهارنظر و نکات مطرح شده میتواند بر روابط فراآتلانتیکی و سمت و سوی آن و البته بالا رفتن نقش چین در روابط میان روسیه و کشورهای اروپایی تعیین کننده باشد. در عین حال برای چین و تحلیلگران روابط بینالملل که این روابط را زیرنظر دارند، کنشگری فرانسه در میانه بحران اوکراین و بن بست در حل و فصل آن و تلاش برای نزدیکی این کشور به چین موضوعی حایز اهمیت است.
بهعنوان مثال «مو یانگزی» دانشیار محقق در موسسه روابط بینالملل معاصر چین اعتقاد دارد در جهان هرج و مرج آمیز امروز، کشور فرانسه تلاش دارد تا از طریق ساخت یک هویت سهگانه همچنان خود را بهعنوان یک قدرت بزرگ به دنیا نشان دهد و کنشگری خود را بر اساس همین هویت، انجام میدهد. از نگاه او این سه هویت عبارتند از؛
1.تلاش برای میانجیگری در منازعه روسیه – اوکراین
موضع فرانسه از ابتدای بحران اوکراین تاکنون تا حدی متفاوت از مواضع افراطی طرفداران اوکراین درغرب بوده است و ماکرون همواره بر این مساله تاکید داشته که روسیه همواره بخشی از جغرافیا و خاک اروپا بوده است.
فرانسه علیرغم اینکه در تحریمها علیه روسیه مشارکت داشته و البته کمکهای نظامی نیز به اوکراین انجام داده با اینحال ارتباطات دیپلماتیک خود را نیز با رهبران روسیه حفظ کرده است و همزمان روابط دیپلماتیک خود را با قدرتهای نوظهور و در حال توسعه مانند چین، هندوستان، کشورهای خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین حفظ کرده است.
تمامی این تلاشها از طرف فرانسه بهنوعی با تلاشهای چین و تاکید پکن بر بازگرداندن روسیه و اوکراین به میز مذاکره همپوشانی دارد و طرفین در این زمینه اشتراک منافع دارند.
2.نقش موازنه دهنده در بازی میان قدرتهای بزرگ
فرانسه در عرصه سیاست خارجی همانند دوران جنگ سرد، میخواهد همان نقش نیروی سوم در مقابل دو قطب اصلی را بازی کند. فرانسه اعتقاد دارد چین و آمریکا در حال شکل دادن به یک سیستم دو قطبی در نظام بینالمللی هستند و بحران روسیه و اوکراین روند انتخاب برای برخی کشورها میان جانبداری از چین و یا آمریکا را تشدید کرده است. در این چارچوب ماکرون امیدوار است که اروپا و فرانسه در بازی میان چین و آمریکا نقشی مستقل داشته باشند و از تبدیل شدن این کشور به ابزار سیاسی آمریکا علیه چین اجتناب کند.
در جریان اجلاس سال 2022 مجمع همکاریهای آسیا-اقیانوس آرام ماکرون منطقه هند-اقیانوس آرام را به جنگلی تشبیه کرد که در آن چین و آمریکا مانند دو فیل با یکدیگر در حال مبارزه هستند. در این جنگل فرانسه و بقیه کشورها باید نقش خود را بازی کرده و محرکی موازنه دهنده به درون نظام بینالملل تزریق کنند.
3. دفاع فرانسه از چندجانبهگرایی
با توجه به عضویت فرانسه در سازمانهای بینالمللی و چندجانبه این مساله میتواند تبدیل به نقطه شروع مناسب برای اعمال نفوذ پاریس به عنوان یک قدرت مهم باشد. این کشور نه تنها عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد است، بلکه از پایه گذاران یا عضو رسمی سازمان تجارت جهانی، بانک جهانی، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، جامعه اقتصادی اروپا و جامعه انرژی اتمی اروپایی است.
دستورکارهای مهم مانند سلامت و بهداشت، امنیت غذایی و توسعه آفریقا نشان دهنده نفوذ قدرتهای مهم است. در مقابل بحرانهای جهانی مانند اپیدمی کرونا، منازعه میان روسیه و اوکراین، و تورم در حوزه اقتصاد، ماکرون اعتقاد دارد اینها نتیجه شکست چندجانبهگرایی موجود و نهادهای فعلی است. این نیاز اکنون به فوریت احساس میشود تا چندجانبهگرایی موثر بازسازی شده و اصلاح نهادهای بینالمللی مانند سازمان ملل متحد ترویج شود.
بهطور کلی میتوان گفت مسائل طرح شده در قالب هویت سهگانه فرانسه و کنشگری این کشور بر اساس سه مورد ذکر شده، محورهایی است که چین خود در عرصه سیاست خارجی و در قالب کنشگری در یک نظم چندقطبی و چندجانبه آن را با جدیت دنبال میکند.
از نگاه چین همراهی و دیپلماسی فعال با کشور فرانسه و کشورهایی مانند آن که دستورکارهایی مانند میانجیگری در حل و فصل منازعات بینالمللی و یا عدم جانبداری صرف از یک کشور خاص دارند، و یا تمایلی به تبدیل شدن به ابزار آمریکا برای مهار و محاصره چین ندارند و این کشورها چه در غرب قرار گرفته باشند و چه در شرق، فرصتی است که باید آن را در جهت مقابله با یکجانبهگرایی و هژمونی آمریکا مغتنم شمرد و باید در این زمینه مسیری را به سوی ایجاد یک نظم چندقطبی عادلانه برای حل و فصل سیاسی منازعات و بحرانهای بینالمللی ایجاد کرد.
انتهای پیام/