به گزارش خبرگزاری تسنیم، با خشک شدن جریان آب از افغانستان به سیستان در سالهای اخیر حیات انسانی و طبیعی در سیستان بهطور کامل رو به زوال است، با این حال تاکنون اقدام مؤثری برای پیگیری حقآبه هیرمند انجام نشده است. بهرغم میزبانی سالیان متمادی از میلیونها مهاجر افغانستانی اکنون شاهد آن هستیم که هیئت حاکمه افغانستان نهتنها اقدامی برای رهاسازی حقآبه هیرمند ننموده بلکه با شگفتی در اقدامی، با انحراف مسیر هیرمند مانع از رسیدن آب به ایران شده است.
در همین خصوص «حسین دلیریان»، سخنگوی سازمان فضایی ایران، در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: سازمان فضایی ایران با استفاده از ماهواره خیام، رودخانه هیرمند را پایش کرده است. تصاویر ماهوارهای نشان میدهد که حکومت افغانستان در برخی نقاط با انحراف مسیر آب و ایجاد بندهای متعدد، مانع رسیدن آب به ایران شده است.
قرار است تصاویر مربوط به رصد وضعیت آب هیرمند در روزهای آینده منتشر شود.
سخنگوی سازمان فضایی ایران همچنین عنوان کرد که سازمان فضایی آمادگی کامل در جهت قرار دادن دادههای مربوطه در اختیار وزارت امور خارجه را دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، دیماه 1400 انتشار تصاویر باز شدن دریچههای سد کمالخان و ورود آب رودخانه هیرمند بهسمت دشت هامون در استان سیستان و بلوچستان بهشدت در فضای مجازی دست به دست شد، اتفاقی که برخی آن را نشانه تعامل و بهبود روابط طالبان با ایران در دوره جدید و اعطای حقآبه ایران از هیرمند تعبیر میکردند اما این اتفاق بیشتر از یک ماه دوام نیاورد. با کاهش بارندگی و نزولی شدن حجم ورودی آب به پشت بند کمالخان دریچههای سد بسته شد و هامون دوباره تشنه شد. گروهی از کارشناسان معتقد بودند که رهاسازی آب ارتباطی با تحویل حقآبه ایران ندارد و تنها جریانی است که بهدلیل افزایش بارندگی در ماههای پیش از آن و برای تأمین امنیت سد و جلوگیری از وقوع سیل در افغانستان رها شده است.
موضوع حقآبه هیرمند از زمان جدایی هرات از خاک ایران در سال 1857 میلادی جدی شد. سال 1351 قراردادی موسوم به کمیسیون دلتا افغانستان را ملزم کرد که از جریان هیرمند ثانیهای 26 مترمکعب یعنی سالانه 850 میلیون مترمکعب آب در اختیار ایران قرار بدهد تا اینکه سال 1396 هنگام آغاز به کار ساخت سد کمالخان؛ مسئولان دولت غنی ارتفاع تاج سد را از آنچه مورد نظر بود بالاتر بردند و این اتفاق بر خشکی هامون اثر زیادی گذاشت. اشرف غنی در روز افتتاح سد کمالخان گفته بود: «آب را به کسی مفت نمیدهیم و فرآوردههای خودمان را به همسایهها میفروشیم.»
سال 1400 عمر حکمرانی اشرف غنی به پایان رسید و نیروهای طالبان بعد از استقرار، وعدههایی درباره اعطای حقآبه را بر زبان آوردهاند اما همچنان در این رابطه اقدام درخورتوجهی صورت نگرفته است، این اتفاق با اعتراض رسمی مقامات ایرانی در دستگاه دیپلماسی و وزارت نیرو نیز همراه بوده است؛ چرا که بهسبب ساختار ایجادشده بر رود هیرمند بخش زیادی از آب پشت سد بهجای آزادسازی بهسمت ایران به شورهزار گودزره هدایت میشود.
در سفر سال پیش وزیر نیرو به افغانستان، وزیر آب و انرژی هیئت حاکمه افغانستان در مصاحبهای عنوان کرد "ما به جمهوری اسلامی ایران اطمینان دادیم حتی یک قطره از آب سد کمالخان به شورهزار گودزره نرود."، اما چگونه میتوان بدون در نظر داشتن ماهیت اصلی این سازه آبی و بدون ارائه طرحی اصلاحی بر این سامانه آبی بزرگ که هدف نهایی آن انحراف آب از مسیر اصلی رودخانه هیرمند آن هم در 85کیلومتری مرز سیستان و بلوچستان است، ضمانت دهند حتی یک قطره آب بهسمت گودزره نرود؟
علیرضا سرورینژاد کارشناس آبخیزداری و آبخوانداری در این رابطه در گفتوگو با خبرنگار تسنیم گفته بود: وزارت آب و انرژی هیئت حاکمه افغانستان حتی اگر ارادهای برای انحراف آب رودخانه هیرمند بهسمت گودزره نداشته باشد، اساساً بدون تغییر در ماهیت سیستم طراحی و اصلاح اصولی بند انحرافی کمالخان نمیتواند به گفته خویش جامه عمل بپوشاند؛ مگر اینکه از ابتدا قصد و نیت آنها با کلامشان متفاوت باشد! زیرا بند انحرافی کمالخان که دارای طولی حدود دو کیلومتر و ارتفاعی معادل 20 متر است، در ساحل سمت چپ آن، سد کنترلی دیگری بهطول 540 متر احداث شده است که اختلاف ارتفاع آن نسبت به تاج سد 10 متر پایینتر است که در عمل این سازه نقش انحراف آب از مسیر رودخانه هیرمند را دارد و بخش قابلتوجهی از سیلابهای رودخانه «هلمند» یا «هیرمند» از طریق این گیت بزرگ سمت چپ رود به «بیابان» گسیل میشود، که متأسفانه پس از طی مسیری بالغ بر 10 کیلومتر، مجدداً روی رود بیابان، سدی بهنام «قلعه افضل» احداث شده که دارای سرریزی است که سیلابها را نهایتاً به دشت «رامرود» هدایت میکند.
گزارش کامل تسنیم در این زمینه را بخوانید:
انتهای پیام/+