سرنوشت پروژه موزه نسخ خطی فردوس در هاله‌ای از ابهام
موزه نسخ خطی فردوس که طرح مطالعاتی آن در سال ۹۹ تکمیل و قرار بود در مدرسه علیا راه‌اندازی شود، برای تأمین اعتبار به پایتخت ارسال شده بود امسال توسط اداره اوقاف به عنوان مالک مدرسه، این پروژه متوقف شد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از فردوس، مدرسه علیا یکی از مدارس تاریخی خراسان جنوبی محسوب می‌شود که توسط میرعلی بیک در اواخر دوره صفویه در شهر تاریخی تون و در محله میدان بنا شد و جزو مدارس چهار ایوانی است.
فضای مسجد این مدرسه علمیه دارای تزئینات زیبای مقرنس است و همه این جذابیت‌ها موقعیت گردشگری را برای علاقه‌مندان به میراث فرهنگی ایران زمین فراهم کرده و در صورت کاربری مناسب از این فضا بر جذابیت آن افزوده می‌شود.
سال 1397 بود که با حضور مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی مقرر شد موزه نسخ خطی در این مجموعه زیبا راه‌اندازی شود، اما با گذشت 5 سال به دلیل ممانعت اداره اوقاف، این موزه به ثمر نرسید و در ایستگاه اول متوقف شد.
بـه گفـته رمـضـانی، مدیـرکـل سابق مـیراث فـرهنـگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی به دلیل سابقه آموزشی و علمی این مدرسه که محل آموزش و فعالیت فرهنگی بوده، تصمیم گرفته شده بود که تبدیل به موزه نسخ شود.
در حالی که این اثر ثبت ملی است و می‌تواند از اعتبارات ملی برخوردار شود، ایجاد نخستین موزه نسخ خطی استان فرصتی برای مرمت، احیا و معرفی این مدرسه تاریخی و جذب گردشگر به شمار می‌رود.
رئیس سابق میراث فرهنگی شهرستان فردوس نیز در سال 99 اظهار کرده بود: مدرسه علیا به دلیل آن که یک ملک وقفی است در اختیار اداره اوقاف و امور خیریه قرار دارد و ما آن را 10 ساله اجاره کرده‌ایم.
روح‌الـه صـداقت طـالبـی افــزود: مرمـت این مـدرسه با شاخص‌های تاریخی و معماری که دارد، سال 91 آغاز و درهای آن نیز نصب شد، اما به دلیل نبود اعتبار تا سال 97 اتفاق خاصی برای آن نیفتاد.
وی با بیان اینکه سال 97 زیرساخت برق تامین شد و مقداری از ضلع شرقی بنا با اعتبار 250 میلیون تومان مرمت و بازسازی شد گفته بود: علاوه بر راسته بازار که قسمت اقتصادی این مجموعه را پوشش خواهد داد کاروانسرای جوادی به عنوان زائرسرا و خانه رسایی و حمام جهانیار هم برای قهوه‌خانه و سفره‌خانه در نظر گرفته شده که حمام جهانیار برای بازسازی به سرمایه‌گذار واگذار شده است.
متأسفانه با گذشت چندین سال اکنون اداره اوقاف با هدف ورود سرمایه‌گذار غیردولتی از موزه شدن این مدرسه ممانعت کرده است.
اقدس کرم‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: طبق وقف نامه مدرسه علیا، مدرسه طلاب و علوم دینی است و باید در حوزه آموزش مورد بهره‌برداری قرار بگیرد.
مدیر پایگاه میراث جهانی قنات بلده و شهر تاریخی تون بیان کرد: عملیات مرمت و بازسازی این مدرسه در سال 1383 که نمایندگی میراث فرهنگی در شهرستان فردوس افتتاح شد با اعتبار 5 میلیون تومان آغاز شد.
وی افزود: پس از زلزله سال 47، اداره حفاظت باستانی مرمت آن را آغاز کرده بود و تاکنون میلیاردها تومان در این بنا هزینه شده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی قنات بلده و شهر تاریخی تون گفت: زمانی که این مدرسه تحویل میراث فرهنگی شد، سقف نداشت و مخروبه بود که میراث فرهنگی آن را به شکلی که اکنون مشاهده می‌شود، مرمت و بازسازی کرده است.
کرم‌پور با بیان اینکه مدرسه علیا در مجموعه‌های تاریخی شأن خاصی داشته و دارای وقف نامه مشخصی است، افزود: این بنا از آثار ملی است و طبق قانون هر اقدام و بهره‌برداری از این بنا باید طبق نظر شورای فنی میراث فرهنگی صورت گیرد.
وی عنوان کرد: با توجه به قدمت و موقوفات بسیار شهر فردوس و مدارس علمیه که نقش ترویج علوم دینی را داشته‌اند، بیشترین نسخ خطی استان در فردوس داریم که متأسفانه به صورت مطلوب از آنها نگهداری نمی‌شود.
مدیر پایگاه میراث جهانی قنات بلده و شهر تاریخی تون اذعان داشت: بسیاری از این نسخ خطی به صورت قانونی به مرکز اسناد شهرهای دیگر منتقل شده و یا برخی به صورت غیرقانونی به دست دلال‌های این حوزه افتاده که معضل بزرگی به شمار می‌رود.
کرم‌پور اضافه کرد: این نسخ نیازمند شرایط نگهداری ویژه‌ای است که اوقاف و سایر مکان‌های دارای این نسخ در فردوس شرایط مطلوب نگهداری را ندارند.
وی تاکید کرد: این نسخ باید در جایی مدون و مشخص نگهداری شود که میراث فرهنگی در نظر دارد با راه‌اندازی موزه، بخشی از فضا به عنوان مرکز اسناد و پژوهش‌ها استفاده شود و با تهیه نسخه دیجیتال امکان بهره‌برداری و حفظ این آثار فراهم شود.
مدیر پایگاه میراث جهانی قنات بلده و شهر تاریخی تون تصریح کرد: طبق وقف‌نامه کسانی که باعث خرابی مدرسه شوند، متولی نسبت به خروج آنها می‌تواند اقدام کند.
کرم‌پور اضافه کرد: مدرسه علیا در حال حاضر متولی مشخص و واحدی ندارد و تغییر کاربری آن به غیر از فضای آموزشی و فرهنگی در شأن این بنا نیست.
وی گفت: مدرسه حبیبیه نیز به مسافران و گردشگران جهت اقامت به اجاره واگذار می‌شود نیز شرایط مطلوبی ندارد و این اقدام ضربه بزرگی به میراث فرهنگی شهر خواهد زد.
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان فردوس نیز از ورود سرمایه‌گذار بخش خصوصی به این حوزه خبر داد و گفت: یکی از طلبه‌های حوزه علمیه با ارائه طرحی خواستار سرمایه‌گذاری در این مدرسه شده که هم موضوع فرهنگی در آن لحاظ شده و هم بحث مادی آن به نفع طلبه‌ها و حوزه علمیه در نظر گرفته شده است.
قیصری با تأکید بر اینکه این طرح نیز باید به تأیید میراث فرهنگی برسد بیان کرد: وقتی می‌شود از ظرفیت بخش خصوصی در راستای اهداف موقوفه که بحث فرهنگی است استفاده شود و هم مباحثی همچون اشتغال‌زایی و درآمدزایی به نفع موقوفه و طلبه‌ها را در بر بگیرد، چرا بخش دولتی به این امر ورود کند.
وی تصریح کرد: ما با ایجاد موزه نسخ خطی در این مدرسه مخالفتی نداریم، اما هم مدت اجاره میراث فرهنگی به اتمام رسیده و هم میزان اجاره بها پرداختی به اوقاف بسیار کم است.
رئیس اوقاف و امور خیریه شهرستان فردوس با مطرح کردن این سوال که چرا میراث فرهنگی موزه نسخ خطی را در بخشی از موزه مردم‌شناسی راه‌اندازی نمی‌کند، اضافه کرد: می‌توان راه‌اندازی موزه نسخ خطی را نیز به بخش خصوصی واگذار کنیم.
قیصری تصریح کرد: مدرسه علیا مکانی تاریخی و فرهنگی و حیف است بدون برنامه مورد استفاده قرار گیرد، لذا باید با هم فکری، بهترین استفاده را از این بنا داشته باشیم و در کنار آن از ظرفیت بخش خصوصی نیز استفاده کنیم.
به گزارش تسنیم، آنچه که باید در نظر داشت، اختلاف نظر بین این دو دستگاه اجرایی عاقبت خوبی برای میراث فرهنگی و تاریخی شهر به دنبال نخواهد داشت. راه‌اندازی موزه که می‌توانست به عنوان نخستین موزه نسخ خطی استان شناخته شود و سبب حضور گردشگران و مسافران زیادی برای بازدید از این مکان تاریخی را فراهم کند، با اختلافات درب‌های این مدرسه به روی موزه شدن بسته شده و عاقبت این بنا در ابهام است.
این مدرسه با شماره 1321 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و تکمیل مرمت، احیا و معرفی آن نیازمند توجه ویژه مسئولان شهرستان و استان است.
انتهای پیام/ 251/
