زارعی: "خانواده پایدار" را در بیشتر فیلم‌ها نمی‌بینید / جباری: "بارداری پرخطر" استناد پزشکی ندارد

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست علمی با موضوع «واکاوی نسبت رسانه با جوانی جمعیت» با حضور صابر جباری فاروجی، سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، آسیه زارعی مدیرکل مهندسی و مدیریت پیام سازمان صدا و سیما و پدرام کاویان مدیر اندیشکده پدیدار در مؤسسه تبیان برگزار شد. مشروح این میزگرد را در ادامه می‌خوانید.

جباری: خطر سیاه‌چاله جمعیتی

جباری در این نشست با تصریح بر اینکه به سرعت به‌سمت سالخوردگی جمعیت پیش می‌رویم، گفت: 10 درصد جمعیت سالخورده‌اند و شتابمان به سمت سالخوردگی قابل مقایسه با دیگر کشورها نیست. اگر در فرصت باقیمانده از حیث زاد و ولد تدبیری نکنیم و نتوانیم نرخ رشد جمعیت را کنترل کنیم، در سیاه چالۀ جمعیتی قرار می گیریم و جبران آن طولانی و یا غیر قابل جبران. آخرین آمار میزان موالید نسبت به سال 1400 و 1401 نشان می‌دهد 3 و هفت دهم درصد کاهش میزان موالید داریم و با افزایش سن ازدواج مواجهیم. ثبت میزان ازدواج در 1401 نسبت به سال قبل آن، کاهش چهار درصدی داشت. بر اساس آمار، الگوی فرزندآوری در کشور به سمت مثبت می‌رود. میزان الگوی فرزندآوری به سمت مثبت است. همه اعم از دولتمردان و نهادهای مربوطه و رسانه‌ها باید تلاش کنیم تا در سیاه چالۀ جمعیتی گیر نکنیم.

سیاست وزارت بهداشت شیرینی دوران بارداری است

وی افزود: در وزارت بهداشت، از حیث ابلاغ قانون، حدود 60 درصد تکالیف مندرج در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به صورت مستقیم و غیر مستقیم عهده وزارت بهداشت است. این قوانین شامل تکالیف عمومی مثل مرخصی زایمان و ... است؛ بخش عمده وظایف ما اختصاصی و در حوزه ازدواج، باوروی سالمان، ترویج زایمان طبیعی و پیشگیری و درمان ناباروری، پیشگیری و مقابله با سقط عمدی جنین است. رویکردمان این است که بحث ازدواج و باروری و خدمات درمانی ناباروری را آسان کنیم. باید طوری برنامه‌ریزی کنیم تا هر زنی در ایران باردار می‌شود، دغدغه اقتصادی و نیز فشار روحی و روانی را در این دوره نداشته باشد. در نهایت دورۀ بارداری برای بانوان شیرین باشد.

جباری با طرح این سؤال که اولویت‌های رسانه‌ای جمعیت چیست، گفت: آیا رسانه‌های جمعی توانستند در راستای تقابل با سیاست فرزند کمتر، به سیاست‌ جوان‌گرایی جمعیت بپردازند؟

زارعی: رسانه‌ها از سیاست‌های جمعیتی عقب ماندند

آسیه زارعی در ادامه این نشست با طرح این بحث که سیاست‌های کاهش جمعیت تقریباً از دهه 60 و 70 به صورت جدی مطرح بود و در دهه 80 تداوم داشت، گفت: تشکیک این مسئله از سال 89 به طور جدی مطرح شد و بحث رهبر معظم انقلاب در راستای تنظیم جمعیت از سال 93 شکل گرفت. رسانه‌ها از سال 93 تا سال‌های اخیر از سیاست‌های جمعیتی عقب ماندند. سیاست‌های ما نزدیک به سیاست‌های وزارت بهداشت است. محور اصلی در رسانه، بحث جایگاه مادری، داشتن تعداد فرزندان، ازدواج آسان و بهنگام و پایدار و همچنین مقابله با سقط جنین و پیشگیری از سقط جنین و ناباروری است. فضاسازی جزو وظایف ذاتی ما است.

پدرام کاویان در ادامه این برنامه گفت: سؤالی که تقریباً از سال 93 در دستگاه مجموعه‌های مختلف اجرایی سیاستگذاری و سیاستگذاری مطرح بوده است و اکنون روی میز رسانه خیلی پررنگ است، تمرکز روی این موضوع است که اقتصاد بر سیاست افزایش جمعیت تأثیر دارد یا فرهنگ؟ باید عرض کنم بستگی به نگاه ما به مفهوم جمعیت دارد. جمعیتی که حاصل رفتار باروری انسان است، خودش تقریباً یک عدد است؛ یعنی علاوه بر اینکه شمار جمعیت یک عدد است و ساختارش به ترجیحات سیاستی کیفیت جمعیت باز می‌گردد، اینها مانند یک صفحه نمایشی است که خروجی خیلی از عوامل که در جمعیت مؤثرند، بازتاب می‌دهد؛ یعنی صرف اینکه بگوییم مسائل اقتصادی، فرهنگی و یا سیاسی در آن دخیل‌ هستند، نمی‌تواند دقیق باشد.

وی افزود: اگر اقتصادی نگاه کنیم و بگوییم عامل درآمد و عضویت در طبقه اقتصادی می‌تواند در رفتار باروری تأثیرگذار باشد، می‌بینیم بخشی از دهک‌های جامعه که در دهک‌های بالا هستند با مسئله عدم تمایل به فرزندآوری مواجهند. بنابراین در اقشار مختلف معنی متفاوتی می‌دهند؛ لذا سیاستگذاری جمعیت جزو پیچیده‌ترین عرصه‌های سیاست‌گذاری است که شما باید انواع مسائل را در انواع اقشار را متفاوت ببینید و به این ترتیب، در بسترهای مختلف پاسخ‌های متفاوت دارد. اگر بخواهیم ترازویی بگذاریم تا عوامل مؤثر را بسنجیم، باز هم بحث زمان دخیل است؛ به عنوان نمونه در سال 93 که سیاست‌های تنظیم جمعیت ابلاغ شد، فرهنگ خیلی مهم بود، اما اکنون نمی‌توان از نقش اقتصاد چشم پوشاند. بیماران نابارور کسانی هستند که از جهت فرهنگی تمایل دارند، اما مشکل‌شان تأمین مالی است.

جباری: سیاست تنظیم خانواده به قشری از جامعه ظلم کرد

صابر جباری با ابراز تأسف درباره عدم اهتمام لازم درباره سیاست جمعیت گفت: در دورۀ تنظیم خانواده، وزارت بهداشت مردانه وارد میدان شد و محکم اجرا کرد. برای اینکه این سیاست جا بیفتد، تمام توان ملی، دولتی و سازمانی در اختیار این سیاست بود. باید بپذیریم به بخشی از اقشار جامعه ظلم کردیم، از جمله آنکه فرزند سوم به بعد بیمه نمی‌شد یا با مشکل تأمین شناسنامه مواجه می‌شدند. علاوه بر اینکه از جهت فرهنگی و زخم زبانها آسیب‌پذیر بودند.

بارداری پرخطر استناد پزشکی ندارد

سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با ابراز این نکته که به سمت اصلاح برخی رویه‌های غلط پیش رفتیم، گفت: یکی بحث سن بارداری بود. مطرح بود بارداری زیر 18 سال و بالای 35 سال پر خطر است. در حوزۀ پزشکی، بارداری منع پزشکی ندارد، منتها در برخی شرایط سنی مادر، او نیاز به مراقبت بیشتر در حین بادراری و حتی پس از بارداری دارد. مسئله بعدی این است که می‌گفتیم بارداری حتماً باید با برنامه‌ریزی باشد، در حالی که 33 درصد بدون برنامه‌ریزی اتفاق می‌افتد. ما در مقابل آن گفتیم اگر هم بدون برنامه‌ریزی یا به اصطلاح، بارداری ناخواسته باشد، آن مادر نه مجرم است و نه باید فشار روانی به او وارد کنیم. یا اینکه بین موالید باید بین 3 تا 5 سال فاصله باشد. توصیه ما این است که سه سال فاصله منطقی است، اما اگر به هر دلیلی در خانواده‌ای زیر 3 سال بارداری اتفاق افتاد، جنین فعلی او را خطری تهدید نمی‌کند.

جباری افزود: ما نظام مراقبتی بهداشتی را باید تقویت کنیم؛ بنابراین سن خیلی پررنگ نیست. در تمام دنیا، سن ازدواج بالا رفته است. بین 11 تا 13 میلیون نفر به سن ازدواج رسیدند، اما ازدواج نکردند. اگر ما به دختری بگوییم بالای 35 سال بارداری ممکن نیست، چه انگیزه‌ای برای ازدواج خواهد داشت؟ پدیده‌های جمعیت‌شناسی را نباید از یک زاویه نگاه کنیم بلکه باید سیاستهای جمعیت شناسی، پزشکی و ... را با هم در نظر بگیریم. طبق تحقیقات آمریکایی‌ها، بارداری زیر 18 و بالای 42 را «نوزاد طلایی» می‌نامند. اگر خطر سالخوردگی جمعیت را نداشتیم، برخی از این گزاره‌ها غلط بوده است که ما بر آن تکیه کرده‌ایم. هزینه‌های بارداری و ... را هم اگر بتوانیم حل کنیم، بخش عمده‌ای از مشکلات حل می‌شود.

زایمان طبیعی طبیعت خلقت است

جباری درباره وظیفه دستگاه رسانه در حوزه «جمعیت» گفت: رسانه‌ها حرف راست را به مردم برسانند. ما یک امر غریزی و فطری و یک امر تجربی و علمی داریم. زایمان طبیعی برتر است. سزارین عوارض پزشکی دارد. یکی از چالش‌های ما در این زمینه این است که زایمان طبیعی، درد دارد. ما نباید خلاف فطرت و طبیعت کاری را انجام دهیم. یک جایی مثل خطر جانی است که کار را به سزارین می‌کشاند، اما وقتی یک فرع را اصل می‌کنیم، با چالش مواجه می‌شویم. ما گفتیم زیر 18 سال کودک‌همسری است که نسخه غربی است. در مدارس آلمان مهدکودک زدند و گفتند اگر زن 17 و 18 ساله بچه‌دار شود، امکان نگهداری کودک فراهم است، اما برای ما بد است. مجرای طبیعی را سخت می‌کنیم و امکان ازدواج را فراهم نمی‌کنیم و به این ترتیب بستر روابط نامشروع فراهم می‌شود؛ بعد می‌آییم برنامه‌های آموزشی پیشگیرانه در حوزه مسائل جنسی می‌گذاریم تا بهداشت جنسی داشته باشند!

زارعی: خانواده پایدار را در بیشتر فیلم‌ها نمی‌بینید

زارعی مدیرکل مهندسی و مدیریت پیام سازمان صدا و سیما در بخش دیگری از این نشست گفت: علاوه بر بحث کاهش جمعیت، افزایش سرعت در مدرن شدن زندگی را داشتیم. این سرعت در هنرمندان ما مضاعف بود. وقتی از جمعیت حرف می‌زنیم از آینده ایران سخن می‌گوییم. وقتی هنرمندان ما ضد این مسئله در رسانه‌ها پیش می‌روند، مسئله‌ای است که باید پیگیری شود. در مجموع فیلم، خانواده را به مثابه خانواده نمی‌بینید. خانواده پایدار را در بیشتر فیلم‌ها نمی‌بینید. این مطالبۀ عمومی از انواع رسانه‌هایی است که قصد دارند تولید محتوا برای چشم‌انداز آینده داشته باشند. نیاز به فضاسازی است برای اینکه مثلاً 4 فرزند را عادی نشان دهیم. قبلاً اگر مادری دو بچه را بیرون می‌برد، می‌گفتند چشم می‌خوری. تعداد کودکان در فیلمها کم است.

رسانه باید مفهوم برنامه‌ریزی در بارداری را معنادار کند

وی افزود: در موضوع جمعیتی، بدنه مدیریت سازمان از جامعه مذهبی که هستند، همراه و هماهنگند. در بدنه هنرمندان، بحث‌های میدانی پاسخ می‌دهد. باید به راهکارهای هنری برسیم. در خیلی موارد در این موضوعات مشکلات داریم. ما نمی‌توانیم تمام مشکلات تبلیغات و مسابقات را حل کنیم. اکنون تبلیغاتی می‌بینیم که کارآفرینی‌های خانگی و ... را نشان می‌دهد. در بحث جمعیت، یک همت نیاز دارد. نتیجۀ بحث مثبت است. هر کسی دستش به هر جایی می‌رسد باید تأثیرگذار باشد. هر کدام از کسانی که در بحث جمعیت در دستگاه‌ها مسئولیت دارند، علاوه بر وظیفه عمومی، باید به وظایف سازمانی خود تلاش کنند؛ در برنامه‌ریزی بارداری، آمار داریم که به دلیل فاصله سنی بارداری، سقط کردند. رسانه باید مفهوم برنامه‌ریزی در بارداری را معنادار کند.

انتهای‌پیام/