به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، شعر کودک و نوجوان شعر خاصی است و سرودن آن از عهده هر شاعری بر نمیآید. علاوه بر ویژگیهای فنی مانند زبانی که برای این گروه سنی قابل فهم باشد و نیز تخیلی که کودکان را به سمت خود جلب کند، سوژه یابی نیز در این نوع ادبی بسیار مهم است.
ممکن است بگویید سوژه برای هر اثر هنری و ادبی، اهمیت دارد و این مسأله ویژه شعر یا ادبیات کودک و نوجوان نیست. این حرف درست است اما اهمیت سوژه یابی در شعر کودک و نوجوان بسیار بیشتر است. معمولاً کودکان به اتفاقات بسیار کوچک، جزئیات و اموری که در آن تخیل و واقعیت به هم گره خورده است، علاقه مندند. برای سرودن شعر برای این گروه سنی نیز نیاز به آن است که مانند کودکان به جهان نگریست. روابط علی و معلولی جهان را هم براساس نظام فکری این گروه سنی که هنوز به مانند بزرگسالان نظم منطقی نگرفته است، تحلیل کرد. به همین دلیل شاید خیلی از مسائل و پدیدههایی که برای بزرگسالان، دلیل و شکل خاصی دارد برای کودکان، به صورت دیگری قابل بررسی باشد. شاعر کودک و نوجوان باید این نظام تحلیلی و استدلالی خاص را بداند و مانند یک کودک جهان را تحلیل کند.
به همین دلیل سوژه یابی برای این گونه ادبی، ویژگیها و دشواریهای خاص خود را دارد. تجربه نشان داده است، تبدیل کردن آن به یک کار جمعی و فعالیت چند نویسنده و شاعر کودک و نوجوان در راستای پیدا کردن موضوعات و راههای جدید در این عرصه، به نتایج بهتری رسیده است و بخشی از بهترین آثار تولید شده در این حوزه در سالهای اخیر نتیجه نشستها و جلسات مشترک شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان بوده است.
سختیهای ویژه کار برای کودکان
از طرف دیگر باید به یاد داشت که نویسنده و شاعر کودک و نوجوان برخلاف نویسنده و شاعر بزرگسال نیاز به نو شدن پی در پی و تجربههای جدید به صورت مستمر دارد. این مسأله به دلیل تغییرات گستردهای است که در نگرش، سبک زندگی و تجربیات نسلهای جدید به وجود میآید. کودک و نوجوان امروز، با کودک و نوجوان یک نسل قبل از خود، تفاوتهای جدی و بنیادی دارد. میزان اطلاعات و بخصوص تأثیرگذاری و گره خوردگی فناوریهای جدید با نسل تازه ای که در راه است، آنها را با کودکان و نوجوانانی که اکنون به سن و سال جوانی و میان سالی رسیده اند، اساساً متفاوت کرده است. اگر فرض کنیم شاعر و نویسنده ای که برای نسل قبل شعر میسروده و برای آنان شعرهایش، مورد پذیرش بوده است؛ همچنان بخواهد با همان نگاه و با همان سبک برای کودکان نسل جدید هم شعر بگوید، به نظر میرسد در کارش توفیق چندانی نخواهد داشت.
به همین دلیل کار برای شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان بسیار سخت است. آنان اگر همچنان در بند کلیات و تجربیات صرفاً ادبی باشند و درباره نسل جدید، تجربیات و دانستههای خود را به اشتراک نگذارند و از تجربیات دیگر همکارانشان استفاده نکنند، کار بسیار سخت تری در برابر خود دارند.
مواظب «بادبادک» باشیم
نشستها و جلسات هم اندیشی و سوژه یابی شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان هرگاه شکل واقعی و مستمری گرفته است ،توانسته است در ایجاد موجی جدی و تازه در ادبیات این گروه سنی مؤثر باشد. نشستهای شاعران و نویسندگان در دفتر مجله کیهان بچهها در دوران سردبیری زنده یاد امیر حسین فردی نمونه روشنی از این تأثیرگذاری است. همچنین میتوان به جلسات هفتگی شاعران کودک و نوجوان در انجمن شاعران ایران با محوریت مصطفی رحماندوست و بیوک ملکی در سالهای اخیر اشاره کرد که گروه زیادی از شاعران این حوزه حتی شاعران شهرستانی را به خود جذب کرده بود و تأثیرات ملموسی در این حوزه داشت. اخیراً شاعران کودک و نوجوان در حوزه هنری، جلسه ای به نام «بادبادک» راه اندازی کرده اند که تاکنون چند نشست آن برگزار شده است. این نشستها که با حضور شاعران کودک و نوجوان و با پیگیری کمال شفیعی مدیر دفتر ادبیات کودک و نوجوان و با محوریت بابک نیک طلب شکل گرفته است، میتواند خلأ موجود در این حوزه را تا حد زیادی جبران کند. البته این بیم وجود دارد که با تغییرات مدیریتی در مرکز آفرینشهای ادبی حوزه هنری، این جلسه نوپا دچارمشکل شود و هنوز شکل نگرفته، در پیچ و خم تصمیمات اداری تعطیل شود. در این زمینه باید به مسؤولان حوزه هنری تأکید کرد که راه اندازی این نشستها، تصمیمیدرست و شناخت دقیقی برای راه گشایی در زمینه ادبیات کودک و نوجوان است و نه تنها نباید محدود یا تعطیل شود بلکه باید به دیگر حوزهها مانند ادبیات داستانی نیز تسری پیدا کند. البته لازم است دیگر نهادهای مؤثر در فرهنگ مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نهاد کتابخانههای عمومی و سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران هم در این زمینه اقدام کنند و راه را برای ادبیات کودکان و نوجوان بازتر کنند.
انتهای پیام/