به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، روز دهم ذیالحجه از مهمترین اعیاد مسلمانان در کنار عید فطر و غدیر شمرده میشود. این عید از آن جهت که روز قرب بیشتر بندگان به خداوند متعال است، «قربان» و از آن جهت که حیوانات حلالگوشت (شتر، گاو، بز، گوسفندی و ...) به خاطر حفظ شعائر الله ذبح میشوند، «یوم النحر» و از آن رو که سراسر نور و رحمت است، «عید الأضحی» اطلاق میشود.
«نحر» در لغت عربی به بالای سینه و زیر گلو را گویند و به همان معنای مصطلح ما «ذبح» است؛ در قرآن یک بار از این واژه استفاده شده که آن هم در سورۀ کوثر است، آنجا که میفرماید «إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ؛ فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ»؛ یعنی خداوند در عوضِ عطای کوثر به رسول الله صلی الله علیه و آله که مصداق أتمّ آن، عطای حضرت فاطمه سلام الله علیها است، میفرماید دو کار انجام بده: برای پروردگارت نماز بخوان و بعد قربانی کن.
«قربان» نیز از «قُرب» میآید؛ در فرهنگ اسلامی به هر چیزی که سبب «قُرب» و نزدیکی انسان به خدا شود واژۀ «قربان» اطلاق میشود. به عنوان نمونه در روایتی از امام رضا علیهالسلام میخوانیم: «الصَّلَاةُ قُرْبَانُ کُلِّ تَقِی؛ نماز نزدیک کننده متقیان به خداوند متعال است.» این واژه در سه جای قرآن و به همان معنای «تقرب» آمده است:
1. در آیۀ183 آلعمران: «الَّذینَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ عَهِدَ إِلَیْنا أَلاَّ نُؤْمِنَ لِرَسُولٍ حَتَّى یَأْتِیَنا بِقُرْبانٍ تَأْکُلُهُ النَّارُ قُلْ قَدْ جاءَکُمْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلی بِالْبَیِّناتِ وَ بِالَّذی قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ»؛ یعنی «کسانى که گفتند: خدا به ما سفارش کرده است که به هیچ پیامبرى ایمان نیاوریم تا براى ما [ به نشانه صدق نبوتش ] یک قربانى بیاورد که آن را آتش [ غیبى ] بسوزاند، بگو : پیش از من رسولانی دلایل روشن و آنچه گفتید براى شما آوردند؛ اگر صادقید پس چرا آنان را کشتید؟»
2. در آیۀ27 سورۀ مائده که دربارۀ ماجرای هابیل و قابیل است که خداوند عمل یکی را پذیرفت و دیگری را نپذیرفت: «وَ اتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ ابْنَیْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبا قُرْباناً فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِما وَ لَمْ یُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قالَ لَأَقْتُلَنَّکَ قالَ إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقینَ»؛ یعنی «وداستان دو پسر آدم را [ که سراسر پند و عبرت است ] به درستى بر آنان بخوان، هنگامى که هر دو نفر با انجام کار نیکى به پروردگار تقرّب جستند، از یکى پذیرفته شد و از دیگرى قبول نشد. [برادرى که عملش پذیرفته نشد از روى حسد و خودخواهى به برادرش ] گفت : بىتردید تو را مىکشم . [ او ] گفت : خدا فقط از پرهیزکاران میپذیرد.»
3. در آیۀ28 احقاف: «فَلَوْ لا نَصَرَهُمُ الَّذینَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ قُرْباناً آلِهَةً بَلْ ضَلُّوا عَنْهُمْ وَ ذلِکَ إِفْکُهُمْ وَ ما کانُوا یَفْتَرُون»؛ پس چرا معبودانى که به جاى خدا انتخاب کردند به گمان اینکه آنان را به خدا نزدیک کند، آنان را [هنگام نزول عذاب ] یارى نکردند بلکه [گم شدند و ] از دستشان رفتند، این بود [ سرانجام ] دروغشان و آنچه را همواره افترا میزدند.»
بنابراین استعمال دو مفهوم «نحر» و «قربان» برای روز دهم ذیالحجه دو معنای متفاوت را شامل میشود، منتها چون ذبح در روز عید آن چیزی است که به واسطهاش و با استفاده از او، انسان خود را به خدا نزدیک میکند، «قربانی» نیز اطلاق میشود، منتها طبق آیات قرآن، قربانی از اهل تقوا پذیرفته میشود و سبب قرب عبد به معبود میشود و اساساً انجام هر عملی باید موجبات قرب را فراهم آورد.
انتهایپیام/