به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سیب سیاست در ترکیه تا بر زمین بیفتد هزار چرخ می خورد و متفقین و رفقای قدیمی به رقیب و حتی دشمن تبدیل می شوند. رابطه احمد داود اوغلو و رجب طیب اردوغان نیز از این قاعده خارج نیست.
داود اوغلو در آخرین دهه قرن بیستم میلادی در دانشگاه مالزی، مشغول یادگیری زبان مالایی و تدریس علوم سیاسی و روابط بین الملل بود که تحلیل های سیاسی و مقالات او توجه برخی از مشاورین و شاگردان مرحوم نجم الدین ار بکان را جلب کرد.
در نتیجه بعدها، پس از به قدرت رسیدن اردوغان و حزب عدالت و توسعه، به ترکیه بازگشت و به عنوان مشاور نخست وزیر در حوزه سیاست خارجی، به دولت راه پیدا کرد. اما در مدتی کوتاه، ره صد ساله را یک شبه پیمود و با کسب عنوان سفیر کبیر، تبدیل به معمار سیاست خارجی دولت شد. سپس وزیر امور خارجه شد، از حوزه انتخابیه قونیه به پارلمان رفت و نهایتاً نخست وزیر و رهبر حزب شد.
داود اوغلو که با سیاست مشهور به «تنش صفر با همسایگان» در منطقه و جهان مشهور شده بود، بر سر موضوع مهمی به نام تغییر نظام سیاسی و اجرایی کشور از پارلمانی به ریاستی، با اردوغان دچار اختلاف نظر شد و از پست خود استعفا داد. اما خیلی زود از چشم رفقای قبلی اش افتاد و رسماً از حزب عدالت و توسعه اخراج شد.
او با تاسیس حزبی به نام «آینده» رسماً به یکی از مخالفین اردوغان تبدیل شد و در انتخابات اخیر نیز یکی از 6 رهبر ائتلاف مخالفین اردوغان بود.
پایگاه خبری انگلیسی زبان «المجله» که در انگلیس، آمریکا و عربستان سعودی فعالیت می کند، در آنکارا و در دفتر حزب آینده، به زبان انگلیسی، مصاحبه ای طولانی با داود اوغلو انجام داده است.
داود اوغلو در این مصاحبه می گوید، صرفاً به این دلیل پا به دنیای سیاست نهاده که در برابر چهره های مستبد و دولت پنهان، از اردوغان حمایت کند و اجازه ندهد که راه بر فعالیت او ببندند.
مهمترین بخش های آن را با هم مرور می کنیم:
شکست اپوزیسیون در انتخابات ترکیه، رویداد مهمی بود. از نظر شما، از این شکست، چه درس هایی باید آموخت؟
داود اوغلو: لازم است که یک انتخابات سالم، در فضایی برگزار شود که در آن، شاهد حاکمیت قانون، برابری، عدالت و رقابت عادلانه بین احزاب سیاسی باشیم. این موضوع برای ترکیه بسیار بسیار مهم است. فراموش نکنیم تغییری که در سال 2017 میلادی در ترکیه اتفاق افتاد و از نظام پارلمانی به یک چارچوب عجیب و خاص به نام نظام ریاستی وارد شدیم؛ عملاً همه چیز تغییر کرد و دولت اقتدارگراتر از قبل شد.
بدون تعارف، ما از یک نظام پارلمانی بسیار منحرف یا جعلی، به یک نظام ریاستی جعلی تبدیل شدیم. بر اساس این نظام ریاستی، تمام قدرت کشور به صورت یک قبضه در دست خود رئیس جمهور است. این نظام ریاستی، شبیه نظام سیاسی آمریکا و دیگر کشورها نیست.
بر اساس قانون اساسی فعلی، تجربه پنج سال اخیر در ترکیه، نشان داد که تمام قدرت در کاخ ریاست جمهوری انباشته شده است. بنابراین سیستم قضایی تحت کنترل رئیس جمهور است. در حالی که در سایر نظام های واقعی ریاست جمهوری، دست سیستم قضایی برای بررسی و تعادل قدرت اجرایی رئیس جمهور باز است.
علاوه بر قوه قضائیه، قوه مقننه نیز تحت کنترل رئیس جمهور است زیرا اکثریت مجلس در دست حزب حاکم بود. بنابراین ما در یک فضای سیاسی بسیار قطبی شده و تمامیت خواهانه، وارد رقابت شدیم. در واقع، اپوزیسیون یک اتحاد 6 حزبی تشکیل داد به نام اتحاد ملت. هدف اصلی این اتحاد تلاش برای جلوگیری از از دوقطبی شدن و تلاش برای ایجاد فضای سیاسی فراگیر و ائتلاف سیاسی فراگیر بود.
در تاریخ مدرن ترکیه در 200 سال گذشته، اساساً 3 گرایش عمده وجود داشته است: یک جریان محافظه کارانه مبتنی بر ارزش های سنتی راه حل های اسلامی، یک گرایش ملی گرایانه که ترکیبی از این ارزش های سنتی با رویکردهای ناسیونالیستی مدرن است و سومین گرایش چپ سکولار.
دولت و رئیس جمهور اردوغان ائتلاف دیگری با دیدگاه مشابه داشتند. تفاوت گرایشهای خودکامه، گرایشهای سکولار محافظهکار، ملیگرا و چپ در مقابل گرایشهای آزادیمحور یا آزادیمحور، محافظهکار ناسیونالیستی و گرایشهای چپ سکولار بود. اردوغان اساساً سعی داشت از محافظهکاران و ارزشهای سنتیتر بر اساس رویکردی استبدادی دفاع کند.
من شخصاً هم در دورانی که رهبر آکپارتی بودم و هم در دوران فعلی، از محافظه کاری آزادی خواهانه، آزادی به معنای کرامت انسانی و احترام به حقوق فردی دفاع می کنم.
در این رویکرد، نه فقط دولت، بلکه حقوق شهروندان مهم است. در ائتلاف ما، خانم مرال آکشنر سعی کرد نماینده یک ناسیونالیسم دموکراتیک تر باشد. کمال کلیچدار اوغلو هم از یک رویکرد سکولاریسم دموکراتیک فراگیر دفاع می کرد.
اما افرادی همچون دوغو پرینچک یا بسیاری دیگر از گروه های سیاسی حامی اردوغان، از سکولاریسم خودکامه دفاع می کردند. بنابر این، بین رویکردهای سیاسی و فکری ما، واقعاً تفاوت وجود داشت. درسی که در این ائتلاف گرفتیم این بود: اگرچه اپوزیسیون در انتخابات شکست خورد، اما با این تمرین نشان داد که توانسته همه سنت های سیاسی مختلف را بر اساس اهداف دموکراتیک گرد هم آورد. به باور من این یک دستاورد بسیار مهم است.
اکنون که انتخابات به پایان رسیده است، حداقل از دید یک ناظر مستقر در لندن، چنین حس می کنم که فرصت طلایی برای پیروزی مخالفان وجود داشت و این فرصت از دست رفت. چرا از دست رفت؟ آیا به این دلیل بود که آقای اردوغان موفق شد دوقطبی را پیش ببرد و کل انتخابات را طرفدار اردوغان یا ضد اردوغان کند، یا به این دلیل بود که ائتلاف مخالف نتوانست یک رهبر کاریزماتیک به میدان بیاورد؟
داود اوغلو: هر دو جنبه مهم است. اما صادقانه بگویم. این نتیجه، ارتباط مستقیمی دارد با آن چه قبلاً در مورد فضای سیاسی کلی اشاره کردم. باید این واقعیت را قبول کنیم که شرایط بازی برابر و همسان نبود و رقابت به یک شکل عادلانه و همسان اداره نشد. در یک طرف میدان، یک دولت استبدادی در قدرت بود که به عنوان دولت مستقر، همه چیز را کنترل می کرد و 80 تا 90 درصد رسانه ها را تحت اختیار داشت. در سوی دیگر میدان، ما بودیم. دیدی که تریبون نداشت و جایی برای صحبت کردن پیدا نمی کرد.
ببینید! به عنوان مثال، من نخست وزیر سابق ترکیه هستم و شما به عنوان روزنامه نگار، اگر در تلویزیون رسمی دولتی TRT کار میکردید، قاعدتاً شنیدن نظرات من در مورد انتخابات برایتان جالب بود، درست است؟ با این حال، در هفت سال گذشته، TRT هرگز چهره من را به مردم نشان نداد!
در طول رقابت انتخاباتی، صدای من از طریق TRT به گوش مردم نمی رسید. در حالی که هر روز ساعت های طولانی، دوربین و تریبون در اختیار اردوغان و رفقای او یعنی باغچلی و پرینچک بود.
در حالی که این یک رسانه و رادیو تلویزیون ملی و متعلق به ملت است و با پول مالیات اداره می شود. اما متاسفانه هیچگاه در این رسانه صدای مخالفی شنیده نمی شود.
این دموکراسی نیست، این یک انتخابات عادلانه نیست. در گذشته چنین نبود. وزیران کشور، دادگستری و ارتباطات دو سه ماه قبل از انتخابات با روحیه رقابت عادلانه در انتخابات استعفا می دادند تا متهم به سوگیری نشوند.
در سال 2015، من در دو انتخابات به عنوان نخست وزیر ترکیه شرکت کردم، وزیر کشور، وزیر دادگستری و وزیر ارتباطات کابینه من دو یا سه ماه قبل از انتخابات استعفا دادند. زیرا این 3 وزارتخانه از نظر استراتژیک وزارتخانه های مهمی برای برگزاری یک انتخابات عادلانه بودند. اما در انتخابات اخیر، تندروترین وزرا، مردم را وادار کردند که به اردوغان رای دهند.
بنابراین این یکی از دلایل این شکست است. دولت فضایی آکنده از ترس ایجاد کرد و مردم را متقاعد کرد که پیروزی مخالفان، تهدید تروریسم را تقویت می کند!
آنها همچنین گفتند که پیروزی مخالفان ارزش های مذهبی و نمادهای ارزشی مردم ترکیه مانند حجاب را تهدید می کند. این در حالی بود که از 6 حزب اپوزیسیون، پنج حزب محافظه کار هستند و با ارزش های دینی، کاملاً همسو هستند. اما انحصار رسانه ای دولت باعث شد صدای ما به گوش مردم نرسد.
اشاره کردید که در زمان نخست وزیری، وزرای کشور، دادگستری و ارتباطات، قبل از انتخابات استعفا دادند. آقای اردوغان بعد از پیروزی در انتخابات آن وزیران را تغییر داد. برداشت شما از این حرکت چیست؟
داود اوغلو: تغییر وزرای کشور، دادگستری و ارتباطات و بهادادن به تخصص و عدم انتصاب شخصیت سیاسی لطف نیست، از الزامات قانون اساسی است. پس از انتخابات، اردوغان تغییراتی را در کابینه ایجاد کرد زیرا برخی از وزرا از دوستان دامادش برات آلبایراک بودند. اردوغان نمی توانست سلیمان سویلوی وزیر کشور را کنار بگذارد، چرا که دولت باغچلی بر ماندن او اصرار کرد و ناچار شد مدت ها او را تحمل کند.
حزب عدالت و توسعه، افراد توانمند فراوانی داشت که می توانستند وزیر شوند. اما واقعیت این است که اردوغان، کابینه قبلی را بر اساس امیال رفیق بازانه داماد خود برات آلبایرک چیده بود و او را یک رئیس جمهور بالقوه می دانستند!
اما اردوغان بعدها متوجه شد که این افراد، توان و اعتباری ندارند. بنابراین در مقطع جدید، او سعی کرد وزرایی که تجربه و احترام داشتند را منصوب کند. به عنوان مثال، معاون کنونی رئیس جمهور یعنی جودت یلماز، زمانی که من در سال 2015 میلادی نخست وزیر بودم، معاون من بود. هاکان فیدان، یاشار گولر، مهمت شیمشک وزیر دارایی من در سال 2016 بود و خیلی های دیگر با من کار کرده اند و دوستان می گفتند این همان کابینه توست!
می دانید چرا؟ چون ما اردوغان را وادار کردیم به اصول اخلاقی توجه کند و آدم هایی را گرد بیاورد که دارای شأن، اعتبار و جایگاه باشند. پس از استعفای من، او سعی کرد تمام شخصیت های سیاسی را که نه تنها با من بلکه با این رویکرد سیاسی محافظه کاری دموکراتیک رابطه داشتند، حذف کند، زیرا می خواست قدرت را در انحصار داشته باشد. اما حالا دوباره مجبور شده سراغ آنها برود.
پایان بخش اول...
انتهای پیام/