به گزارش خبرنگار اقتصادی تسنیم، ریال ایران کمارزشترین پول دنیا است از این خبر چه برداشتی میشود؟ اینکه "وضع اقتصادی مردم ایران از همۀ کشورهای دنیا بدتر است" در حالی که ارزش پول ملی، ربطی به رفاه ندارد. چرا که با حذف صفرها، میتوان یکشبه ارزش پول ملی را بسیار بالا برد؛ درحالی که رفاه عمومی هیچ تغییری نمیکند .
پیش از ورود به بحث توجه به این نکته ضروری است که مطالب زیر به آن معنا نیست که امروزه وضع اقتصادی مردم، بسیار خوب است، در حالیکه متاسفانه در دهه 90 مشکلات اقتصادی بسیار زیاد بود و مسئولین باید با روحیه جهادی مشکلات اقتصادی را حل و برای افزایش قدرت پول برنامهریزی کنند.
هدف فقط این جمله است که:«ارزش اسمی پول ملی، تعیینکنندۀ وضعیت رفاه مردم یک کشور نیست» اما توضیح مطلب این یک واقعیت است که امروز، ریال ایران کمارزشتر از سایر ارزهای ملی است.
اما از این گزاره معمولاً یک برداشت کاملاً اشتباه میشود؛ وقتی چنین خبری را میشنویم ناخودآگاه گمان میکنیم وضع اقتصاد ایران از همهی کشورهای دنیا بدتر است و متوسط رفاه یک ایرانی، از رفاه افراد سایر کشورها کمتر است.
باید بدانیم ارزش پول ملی، هیچ ربطی به رفاه ندارد. چرا که اولاً با حذف صفرها، میتوان یکشبه ارزش پول ملی را بسیار بالا برد؛ در حالی که در رفاه عمومی هیچ تغییری رخ نمیدهد. در ثانی، بررسی وضعیت درآمد در کنار ارزش پول ملی است که میتواند وضعیت قدرت خرید مردم را نشان دهد. ارزش اسمی پول ملی یعنی آن چیزی که روی پول نوشته شده است. مثلاً در سال 2020 هر هزار تومان ما تقریباً برابر با 20 افغانی افغانستان بوده است! هزار کجا و 20 کجا. با نگاه اول، بهنظر میرسد باید وضع اقتصاد ما از اقتصاد افغانستان بدتر باشد. اما دقیقتر که میشویم، میبینیم درآمد سرانه در افغانستان در سال 2020 میلادی (بر اساس آمارهای بانک جهانی) بهطور متوسط برابر با 39 هزار و 741 افغانی یعنی معادل 2 میلیون و 185 هزار تومان در سال بوده است؛ این در حالی است که درآمد سرانه در ایران در سال 2020 (مطابق آمارهای بانک جهانی) برابر با 46 میلیون و 900 هزار تومان در سال بود.
بنابراین مهم نیست که ارزش یک افغانی نزدیک به 550 ریال است. مهم آن است که بدانیم دریافتی و حقوق افراد چقدر است. در نسبت بین حقوق و ارزش پول ملی است که قدرت خرید معنا پیدا میکند. نه مهم است که عدد درآمد سرانه اسمی در ایران از همه جا بالاتر است، و نه مهم است که ارزش اسمی پول ملی ما پایینترین در دنیاست! مهم این است که بدانیم قدرت خرید مردم ما بهطور متوسط در دنیا چه رتبهای دارد.
بر اساس آمارهای بانک جهانی، ایران در سال 2020 میلادی در شاخص قدرت خرید سرانه رتبهی 85 دنیا را از میان 197 کشور کسب کرده است؛ یعنی اگر جهان را به دو نیمه تقسیم کنیم، ما در نیمهی بالایی قرار داریم و بهطور میانگین، قدرت خرید مردم در 112 کشور از ما ایرانیان کمتر است.
این نشان میدهد که اسکناسهای بیارزشترین پول دنیا، چندان هم بیارزش نیست و توانسته قدرت خرید ایرانیان را از 112 کشور بالاتر نگه دارد. این یعنی چه!؟ یعنی اگر چه ارزش ریال از ارزش پول ملی 197 کشور کمتر است اما درآمد مردم ما به ریال، به اندازهای هست که بتوانیم با حقوقمان، کالاها و خدماتی را بخریم که مردم 112 کشور پایینتر از ما، توان تهیهاش را ندارند.
جالب آنکه برآوردهای صندوق بینالمللی پول نشان میدهد که قدرت خرید سرانه در ایران، تا سال 2027 بالاتر هم خواهد رفت.
بسیاری از کشورها بودهاند که در چهل سال اخیر، صفرهای پولشان را حذف کردند. همین امروز اگر ما 4 صفر را حذف کنیم، ارزش پول ملی از 81 کشور جهان بهتر میشود و تقریباً معادل ارزش پول ملی نیکاراگوئه خواهد شد. این در حالیاست که قدرت خرید مردم نیکاراگوئه هماکنون بر اساس آمارهای بانک جهانی، بهطور متوسط یکسوم قدرت خرید ایرانیان است. نتیجه آنکه ارزش اسمی پول ملی، تعیینکنندهی وضعیت رفاه مردم یک کشور نیست و اسکناسهای ریال نیز آنقدرها که رسانههای زرد میگویند، بیارزش نیست.
** راجی، رئیس اندیشکده سعداء
انتهای پیام/*