به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یک مرد تنها در شب، روبروی فضایی خالی و وسیع، درحال سیگار کشیدن است، دوربینی که از روی پل معروف اهواز ما را به یک روستا میبرد و تمرین اشقیاخوانها برای اجرای تعزیه. این سه صحنه با کاتهای منظم، نوید شروعی خوب برای مستندی داستانی را میدهند. سه صحنه با درونمایههای تردید، گذر و تلاش که طی داستان، دوباره به سراغ کاراکتر اصلی میآیند.
مستند «صحنه آخر» ما را به روستای دور افتادهای در جنوب کشور میبرد که سی سال است مردمانش نمیگذارند صحنه آخر تعزیه در آن اجرا شود. دوربین مستند از جایگاه مشایعت با نقش شمر، همراه میشود تا نشان دهد آیا امسال میتوانند سنتشکنی کرده و صحنه قتلگاه را اجرا کنند یا خیر؟ و آیا اصلا خوب است که نمایش کامل شود؟
ایده مستند «صحنه آخر» جذاب و پرظرفیت است و توامان معنای «تماشا» و «پرفورمنس» را به چالش میکشد. ما همیشه تماشا را به عنوان فعلی که از سوی مخاطب رخ میدهد، میشناسیم. فعلی که هیچ کنش و تغییری بر صحنه ایجاد نمیکند و در پس دیوار مخاطب نفس میکشد. در مستند «صحنه آخر» اما تماشا تنها تماشا نیست. مردمی که به دیدن تعزیه میآیند، میخواهند کاری کنند. اگرچه جای تصویر واقعی مردمی که در سالهای قبل به میدان تعزیه گسیل شدهاند، در فیلم احساس میشود و همین امر مانع کارکتریزه شدن مردم است، اما داستان، حکایت از کنش غیرتماشاگرانه مردم میدهد که بسیار بدیع و شورانگیز است. از سوی دیگر، مفهوم «پرفورمنس» به عنوان وضعیتی نمایشگونه که در آن بازیگر با نقشش به وحدت میرسد، نقض میشود.
این نقض به جهت فاصله جوان عرب با نقش شمر و نفرتی که از او دارد ارزشگذارانه قلمداد میشود. همینجاست که صحنه سیگار کشیدن جوان روبروی محوطه اجرای تعزیه دوباره تکرار میشود. تردید دوباره میآید اما اینبار با قدرت بیشتر و از نجواهای درونی شمر تعزیه میگوید، از تردیدش برای اجرای صحنه آخر، از کلافگی شبیه بودنش به شمر، از انزوایش به سبب قبول کردن نقش و از غمی که فقط او میتواند در یک شب عاشورایی قبل از حادثه تجربهاش کند.
جوان عرب میگوید اگر امسال صحنه را به قتلگاه برساند، اولین کسی است که توانسته در این روستا نمایش را تمام کند، اما نمیخواهد. صحنه آخر مستند تمام این نخواستنها را کنار میزند. او از مردم گذر میکند و در تلاشی که گویی حرفهای شب پیشش را فراموش کرده، کار را تمام میکند. عاشورا دوباره رخ داده، با این تفاوت که حالا شمر هم گریه میکند. صحنه آخر مستند «صحنه آخر» نهیب میزند که نمایشی در جریان نیست و گویی تمام واقعه دوباره تکرار شده و چیست تاریخ غیر از تکرار؟
انتهای پیام/