به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، وقتی مقداری از منظر قرآن در معارف عترت به ویژه معرفت حسینی دقیقتر میشویم، ابعاد آسمانیتر و شگرفتری برایمان آشکار میشود. یکی از این ابعاد قرآنیِ عترت، آیات 35 تا 37 سوره نور است. خداوند در آیه35 میفرماید «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکاةٍ فیها مِصْباحٌ الْمِصْباحُ فی زُجاجَة الزُّجاجَةُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکَةٍ زَیْتُونَةٍ لا شَرْقِیَّةٍ وَ لا غَرْبِیَّةٍ یَکادُ زَیْتُها یُضیءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ نُورٌ عَلى نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلیم» خدا نور آسمانها و زمین است. مَثَلِ نور او چون چراغدانى است که در آن چراغى، و آن چراغ در شیشهاى است. آن شیشه گویى اخترى درخشان است که از درخت خجسته زیتونى که نه شرقى است و نه غربى، افروخته میشود. نزدیک است که روغنش - هر چند بدان آتشى نرسیده باشد - روشنى بخشد. روشنى بر روى روشنى است. خدا هر که را بخواهد با نور خویش هدایت میکند، و این مثلها را خدا براى مردم میزند و خدا به هر چیزى داناست.»
در این آیه، خداوند اسمِ «الله» را نور آسمانها و زمین معرفی میکند؛ از آنجایی که به استناد احادیث، ذات خداوند مبرّا از هر وصفی است و هیچ صفت و ویژگی در آن راهی ندارد و یا به تعبیر حدیث امام صادق علیهالسلام «اللَّهُ أَکْبَرُ مِنْ أَنْ یُوصَفَ»، یعنی «خداوند بزرگتر از آن است که وصف شود»، این آیه به این معناست که خداوند در ابتدا به وسیله اسمِ «الله»، نوری در آسمانها و زمین ایجاد کرد تا عناصر برای بهرهبرداری شناخته شوند، همچنان که امام باقر علیهالسلام این قسمت از آیه را اینطور تفسیر فرمود: «بَدَأَ بِنُورِ نَفْسِهِ تَعَالَى»؛ یعنی «خداوند متعال با نور خویش آغاز کرد.» اما این نور باید ظرفهایی داشته باشد تا از طریق این ظرفهای زلال و مجراهای پاک، نور خداوند به عالم ساطع شود. این ظرفهای مطهر، ابعاد آسمانی اهل بیت عصمت و طهارت علیهمالسلام و در رأس ایشان رسول خدا صلی الله علیه و آله هستند؛ به این جهت است که در زیارتنامههای مأثور یا احادیث، اهل بیت را با تعبیر «نور الله» میشناسیم.
حال خداوند میخواهد وجه برزخی یا «مثال» این معرفت نورانی را به شکلی واقعی برای انسانها ترسیم کند، لذا در ادامه آیه میفرماید «مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکاةٍ فیها مِصْباحٌ الْمِصْباحُ فی زُجاجَة الزُّجاجَةُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ ...» مشکات همان چراغدان است که داخلش چراغ روشنی (مصباح) وجود دارد و این چراغ، داخل شیشهای (زجاج) است. این شیشه همچون ستارهای درخشان (کَوکبٌ دُرّی) نور مصباح را به اطراف ساطع میکند.
حال، امام صادق علیهالسلام مصادیق این آیه را به زیبایی برایمان ترسیم میکنند. حضرت میفرماید «کَمِشْکاةٍ فَاطِمَةَ فِیها مِصْباحٌ الْحَسَنُ الْمِصْباحُ فِی زُجاجَةٍ الْحُسَیْن»؛ یعنی مشکات یا چراغدان، فاطمه سلامالله علیها است. مصداق مصباح، امام حسن و مصداق «مصباح در شیشه» (که از نور مشکات تلألو میکند)، امام حسین است یا بهتر است بگوییم شیشهای (زجاج) که نور مصباح را پخش میکند، امام حسین علیهالسلام است.
از آنچه بیان شد، نتایج جالب توجهی حاصل میشود:
اول اینکه خداوند خلقت را با نور خویش در پهنه آسمانها و زمین آغاز کرد.
دوم اینکه ظرف این نور بلکه اصل نور، به استناد بسیاری از احادیث، وجود مقدس اهل بیت وحی علیهمالسلام هستند.
سوم اینکه این نور از مجرای اهل بیت وحی ساطع میشود و به واسطه امام حسین علیهالسلام کل عالم را فرا میگیرد.
بنابراین علت اینکه امام حسین علیهالسلام به صورت تکوینی جهانی میشود و در دلها مینشیند، همین نقشی است که خداوند در عالم برای وجود مقدس ایشان در نظر گرفته است. از منظری دیگر و طبق این حدیث، امام حسین علیهالسلام پنجرهای باز بهسوی مادرشان زهرا سلامالله علیها هستند تا از مجرای ایشان، نور فاطمی تابیدن بگیرد و شیعیانی همچون عباس را تربیت کند، به این صورت که او را به بالاترین ارتفاعات عالم برده و "قمر الحسین" قرار دهد تا هرکه خواست در شب دنیا از نور حسین علیهالسلام بهره گیرد، از مجرای ابوالفضل باشد؛ لذا امیرالمؤمنین علیهالسلام تمام این معارف را اینگونه بیان میفرماید «خُلِقْنَا مِنْ نُورِ اللَّهِ و شِیعَتُنَا مِنْ شُعَاعِ نُورِنَا فَهُمْ أَصْفِیَاءُ أَبْرَارٌ أَطْهَارٌ مُتَوَسِّمُونَ نُورُهُمْ یُضِیءُ عَلَى مَنْ سِوَاهُمْ کَالْبَدْرِ فِی اللَّیْلَةِ الظَّلْمَاءِ.» ما از نور خدا خلق شدهایم و شیعیان ما از پرتو نور ما آفریده شدهاند؛ آنها برگزیده و ابرار و مطهر و مشخص هستند؛ نور آنها چنان درخشش دارد بر نور دیگران مانند ماه چهارده در شبى تیره و ظلمانى.»
این معرفت قرآنی نشان میدهد که اهل بیت علیهمالسلام از ازل بودهاند، هستند و تا ابد خواهند بود و نور ایشان همواره بوده، هست و خواهد بود و خداوند از مجرای آن بزرگواران تمام برنامههای خود در عالم را پیش میبرد؛ مصداق بارز آن، وجود مقدس امام حسین علیهالسلام است که در هر زمان و هر سالی، با نور خویش در عالم جاذبه ایجاد میکند و عده زیادی از پاکطینتان را با مصباح هدایتی خود بهسوی جبهه حق هدایت میکند و با وجه سفینةٌ نجاتیشان از شیعیان و محبان خود دستگیری میکند و آنها را وارد کشتی نجات اهل بیت وحی میکند و مراسم اربعین تصویری از این معرفت زیبای حسینی است و این روند تا زمینهسازی ظهور امام عصر عجلالله تعالی فرجه و حتی پس از آن ادامه دارد.
یادداشت: سعید شیری
انتهایپیام/