به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم به نقل از رسانههای جمهوری آذربایجان، سال گذشته مرکز تحلیل و ارتباطات اصلاحات اقتصادی جمهوری آذربایجان گزارش «بررسی اجمالی صادرات» را منتشر کرد که شامل شاخصهای مربوط به صادرات در بخش غیرنفتی این کشور است. بر اساس آمار منتشر شده، کل صادرات آذربایجان در بخش غیرنفتی در سال 2023، 3.3 میلیارد دلار بوده است.
در مقایسه با سال 2022، 9.8 درصد افزایش صادرات غیرنفتی به ثبت رسیده است. با وجود این رشد، سهم بخش غیرنفتی از کل صادرات این کشور همچنان بسیار ناچیز است. در سال گذشته سهم بخش غیرنفتی از صادرات آذربایجان تنها 9.88 درصد بوده است. حدود 30 درصد از صادرات این کشور در بخش غیرنفتی، محصولات غذایی است. آذربایجان در طول سال توانسته محصولات غذایی به ارزش 928 میلیون دلار به کشورهای خارجی بفروشد.
بیشترین محصولات صادراتی
در سال گذشته محصول غیرنفتی که بیشترین درآمد را از صادرات آذربایجان داشت، تغییر کرده است. در سال 2022 سودآورترین محصول غیرنفتی این کشور از صادرات اوره (کاربامید) به ارزش 210 میلیون دلار به دست آمده است.
آذربایجان در سال 2023 بیشترین درآمد را از صادرات برق داشته است. آذربایجان در طول سال 403 میلیون دلار به دلیل صادرات برق درآمد داشته است. درآمد این کشور از صادرات برق نسبت به سال 2022، 3.5 برابر شده است.
در طول سال گذشته، تقریباً 12 درصد از کل صادرات غیرنفتی آذربایجان از طریق برق تأمین شده است. حجم صادرات برق نیز بیش از دو برابر شده و از 1.71 میلیارد کیلووات ساعت نسبت به سال 2022 به 4.32 میلیارد کیلووات ساعت رسیده است.
از شاخصهای کمیته دولتی گمرک آذربایجان، در 11 ماهه اول سال 2023 مشخص است که صادرات برق آذربایجان به دلیل فروش برق به دو کشور ترکیه و گرجستان افزایش یافته است. آذربایجان در 11 ماهه سال گذشته 263 میلیون دلار به ترکیه و 111 میلیون دلار به گرجستان برق فروخته است.
این واقعیت که برق بیشترین صادرات در بخش غیرنفتی آذربایجان است، نشاندهنده این است که صادرات غیرنفتی این کشور نیز به بخش نفت و گاز وابسته است. واقعیت این است که بر اساس آمار اعلام شده از سوی وزارت نیروی آذربایجان، 93 درصد برق این کشور از گاز طبیعی تولید میشود.
بنابراین دلیل صادرات برق آذربایجان این است که این کشور گاز طبیعی دارد. بنابراین تولید برق در آذربایجان ارزانتر از سایر کشورها است. علاوه بر این، صادرات غیرنفتی آذربایجان تنها برق نیست، بلکه مواد اولیه چندین محصول دیگر مانند نفت و گاز نیز میباشد. بدین ترتیب مشخص میشود که در واقع بخش مهمی از صادرات غیرنفتی آذربایجان بر اساس منابع نفت و گاز بوده و سهم واقعی صادرات غیرنفتی از کل صادرات کمتر از 10 درصد است.
استدلال دیگری که این ادعا را تأیید میکند این است که هر چقدر هم که عجیب به نظر برسد، دومین صادرکننده بزرگ غیرنفتی در آذربایجان، شرکت دولتی نفت جمهوری آذربایجان (SOCAR) است.
دومین محصول سودآور حاصل از صادرات مذکور طلا است. آذربایجان در این سال 163 میلیون دلار از صادرات طلا کسب کرده است. باید در نظر داشت که صادرات این محصول با هزینه ثروت طبیعی کشور بوده نه مقدار تولید.
گوجه فرنگی یکی دیگر از محصولات صادراتی غیرنفتی است. آذربایجان سال گذشته 162 میلیون دلار گوجهفرنگی صادر کرده است. در سال 2023، خرما (127 میلیون دلار)، دانه پنبه (122 میلیون دلار) و پلی پروپیلن (110 میلیون دلار) بیش از 100 میلیون دلار درآمد برای آذربایجان به ارمغان آورد.
بیشترین صادرات توسط کدام شرکتها انجام میگیرد؟
یک نکته در صادرات غیرنفتی آذربایجان قابلتوجه است: از نظر حجم صادرات در بخش خصوصی، مقام اول را یک شرکت اشغال نمیکند، بلکه یک فرد است. بنابراین، سال گذشته یک فرد به نام «شیرینوف الوین واله اوغلو» 128 میلیون دلار به کشورهای خارجی صادر کرد. با وجود حجم بالای صادرات، اطلاعات زیادی در مورد این شخص در منابع در دسترس عموم وجود ندارد.
در گزارشهایی که تاکنون در رسانهها منتشر شده، آمده است که این فرد محصولات کشاورزی را به جمهوریهای شوروی سابق ارسال کرده است. پس از فرد مذکور، شرکتی که بیشترین صادرات را در بخش خصوصی انجام میدهد، شرکت «MKT İstehsalat Kommersiya» است که عمدهترین صادرکننده پنبه در این کشور محسوب میشود. شرکت فولاد باکو آخرین شرکت از نظر صادرات غیرنفتی در بخش خصوصی است.
علاوه بر تنوع محصول در صادرات غیرنفتی آذربایجان، تنوع جغرافیایی نیز محدود است. در سال 2023، کشوری که بیشترین محصولات در بخش غیرنفتی آذربایجان به آن ارسال میشود، روسیه است.
آذربایجان در سال گذشته 1.1 میلیارد دلار محصولات به روسیه صادر کرده است. حجم صادرات به ترکیه که از نظر حجم صادرات در رتبه دوم قرار دارد 784 میلیون دلار است. بنابراین، در سال 2023، تقریباً 60 درصد از کل صادرات غیرنفتی آذربایجان تنها به دو کشور روسیه و ترکیه مرتبط است. صادرات غیرنفتی آذربایجان به روسیه نسبت به سال 2022، 18 درصد و صادرات آن به ترکیه 10 درصد افزایش یافته است.
گرجستان (333 میلیون دلار)، سوئیس (175 میلیون دلار) و قزاقستان (95 میلیون دلار) از جمله پنج مقصد صادراتی غیرنفتی آذربایجان هستند. در مجموع سهم پنج کشور اول از صادرات غیرنفتی آذربایجان 75 درصد است.
این واقعیت که تنها 5 کشور 75 درصد از صادرات را به اشتراک میگذارند، نشاندهنده علاقه کم کشورهای واقع در مناطق دورتر به صادرات محصولات غیرنفتی آذربایجان است. صادرات محصولات غیرنفتی آذربایجان به گرجستان در مقایسه با سال 2022، 46 درصد و صادرات به سوئیس و قزاقستان به ترتیب 12 و 8 درصد کاهش داشته است.
انتهای پیام/