رسول بیات در گفتوگو با خبرنگار تسنیم در زنجان، در مورد مطالبهگری در چارچوب قانون با استفاده از ظرفیت احزاب گفت: یکی از مصادیق مطالبهگری جدی در نخستین مرحله مطالبه تقویت جایگاه احزاب است و در مرحله بعد زمانی که احزاب جایگاه واقعی خود را پیدا کردند و کارآمد شدند، میتوانند نقش واقعی خود را ایفا کنند تا به مطالبهگران قانونمند و نظاممند تبدیل شوند.
وی ساختار احزاب در نظام سیاسی را هویتساز و منزلتبخش خواند و گفت: احزاب در بدنه خود دارای نظم و ساختار خاصی هستند که با شکلگیری درست میتوانند بهترین مطالبهگر باشند؛ یعنی هم خود نسبت به اهداف تعیین شده پاسخگو باشند و هم حاکمان، مدیران، نمایندگان و جامعه را به پاسخگویی وادار کنند.
رئیس خانه احزاب استان زنجان با بیان اینکه احزاب باید نسبت به برنامه و اهداف پاسخگو باشد، ابراز کرد: در مرحله بعد باید فضای پاسخگویی ایجاد کند، مثلاً در رفتار انتخاباتی شهروندان، مشارکتپذیری و مشارکت سیاسی فعال نقش دارند.
نماینده غیرحزبی پاسخگوی چه قشری است؟
وی با اشاره به اینکه در حوزه سیاست دو نوع مشارکت داریم که شامل مشارکت تودهای و فعال است، عنوان کرد: مشارکت فعال و سازمانیافته در قالب احزاب شکل میگیرد ولی متاسفانه در جامعه شاهد هستیم برخی نامزدهای انتخابات افتخار میکنند که حزبی نیستند، در این بین باید دید نمایندهای که حزبی نیست به چه کسی پاسخگو خواهد بود.
بیات در مورد مزایای تحزبگرایی یادآور شد: احزاب در کشور ما تاریخ 100 ساله دارد و از مشروطه دوم شکل گرفته است و در زمان مشروطیت، دوره پهلوی و بعد از انقلاب اسلامی فراز و فرودهایی داشته و آنچه اکنون مشاهده میکنیم بیانگر جایگاه واقعی احزاب نیست.
وی تصریح کرد: اگر احزاب کارآمد متناسب با فرهنگ سیاسی موجود ایران شکل میگرفت نخستین مزیت این بود که مشارکت تودهای را به مشارکت فعال تبدیل میکرد و ما اگر به دنبال توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی هستیم باید توجه کنیم که یکی از شاخصههای جامعه متمدن توسعه سیاسی و مبتنی بر مشارکت فعال سیاسی است.
رئیس خانه احزاب استان زنجان با اشاره به اینکه مشارکت فعال سیاسی نیز مبتنی بر استقرار نظام حزبی است، بیان کرد: ما در کشور گروههای سیاسی داریم اما احزاب به معنای واقعی شکل نگرفته است در حالی که تحزبگرایی میتواند فضای سیاسی را نظاممند و قانونمند کند.
وی جلوگیری از تعدد نامزدها را دیگر مزیت فعالیت احزاب دانست و گفت: برخی تصور میکنند هرچه تعداد کاندیداها بیشتر باشد نشانه پویایی و دموکراسی است در حالی که میتواند آسیبهایی نیز داشته باشد، در این بین با تقویت حزب میتوان نامزد کارآمد و اصلح را انتخاب و به جامعه معرفی کرد.
بیات با اشاره به اینکه استقرار احزاب سبب کاهش هزینههای انتخاباتی میشود، اظهار داشت: احزاب برای استقرار برنامهها، وظیفه دارند همیشه به شکل دقیق در عرصه سیاست حضور داشته باشند و نامزد انتخابات نیازمند هزینههای شخصی کلان نیست و احزاب موتور محرک کاندیدا هستند.
نقش احزاب در بینش سیاسی جامعه
وی با اشاره به اینکه احزاب در بالا بردن قدرت تشخیص مردم نیز نقش ایفا میکنند، ادامه داد: نظام سیاسی موجود ایران مبتنی بر الگوی خاصی است که در آن ورود مستقیم مردم در عرصه انتخابات مطرح است اما سیاستورزی یک حرفه است که نیاز به تخصص و آموزش دارد و احزاب میتوانند تربیت سیاسی افراد را به عهده گیرند و قدرت تشخیص مردم برای انتخاب کاندیدا را افزایش دهد. در این حالت انتخابات از حالت فردمحور خارج شده و برنامهمحور میشود و اگر فرد یا گروهی برنامه نداشته باشند نمیتوانند حزب تشکیل دهند و یا از فرد منتخب بر اساس برنامه مطالبهگری کنند.
وی احزاب را مشاوران بزرگ جامعه خواند و افزود: گاهاً دولتمردان و نمایندگان مجلس فاقد مشاوران متخصص هستند و احزاب میتوانند مشاوران مهمی باشند و نظرات تخصصی به سیاستورزان منتقل کنند.
بیات با اشاره به اینکه نظارت اجتماعی مستمر مزیت دیگر تحزب بهشمار میرود، تصریح کرد: به عنوان مثال اگر مجموعهای از احزاب در انتخابات اکثریت آرا را به دست آورد بر اساس برنامهها پیش میروند و اگر اقلیت کرسیها را صاحب شوند، دولت سایه تشکیل میدهند و در هر دو حالت به کسانی که در رأس قدرت هستند، کمک میکنند تا به خطا نروند.
وی با بیان اینکه احزاب کارآمد سبب ثبات سیاسی میشوند، عنوان کرد: وقتی امور کشور و جامعه بر اساس برنامه پیش رود مانع از هرج و مرج سیاسی میشود و جامعه التهاب سیاسی ندارد و نقش احزاب خود را نشان میدهد.
رئیس خانه احزاب استان زنجان در پاسخ به این سئوال که چرا فعالیت احزاب فقط در زمان انتخابات قوت میگیرد و در سایر مواقع در جامعه اثری از آنها نیست؟، اظهار کرد: برای پاسخ به این سؤال باید دید چه موانعی در مقابل فعالیت احزاب است و نتواستند پایدار بمانند.
وی با اشاره به اینکه این چالش با دو مؤلفه عامل بیرونی و مانع درونی مواجه است، خاطرنشان کرد: در بررسی عامل بیرونی عدم توسعه و تقویت احزاب، باید به این امر اشاره کنیم که ساختار سیاسی ایران حزبگریز یا حزبستیز است و به افراد حزبی در جامعه و ساختار کلان اداری با دید خوبی نگاه نمیکنند و بهای لازم را به آنها نمیدهند.
بیات با بیان اینکه بودن در حزب مزیتی تلقی نمیشود، گفت: با دیدگاههای فعلی جامعه هزینه عضویت در احزاب بیشتر از فایده آن است و به این ترتیب تفکر حزبی به حاشیه میشود و این عوامل بیرونی مهم و جدی است.
وی در مورد عوامل درونی بیان کرد: احزاب در جایگاه حزبی کارآمد نبودند و امکان ظهور و بروز نداشتند، بنابراین تا زمانی که نظام انتخاباتی مبتنی بر نظام حزبی نشود، با این فراز و نشیبها مواجه هستیم، البته فعالیت فصلی و انتخاباتی احزاب نیز قابل تقدیر است ولی باید در طول سال برنامه داشته باشند.
تعدد احزاب فعالیت اثربخش را خنثی میکند
رئیس خانه احزاب استان زنجان در خصوص اثرات فعالیت احزاب در حوزههای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یادآور شد: وقتی در کشور 300 حزب داریم استان زنجان نیز متأثر از کشور است و در زنجان نیز 50 حزب به صورت فعال و نیمهفعال است و این همه تنوع و تعدد به نوعی فعالیت حزبی را خنثی میکند.
وی ادامه داد: با شکلگیری خانه احزاب، در این قالب فعالیتهایی انجام میشود و کمیتههای مختلف فعال است و از طریق برگزاری جلسات مطالبات مردم منعکس میشود و جلسات مورد ارزیابی قرار میگیرد و احزاب در استان فعلا نتوانستند نقش اصلی خود را ایفا کنند.
بیات در پاسخ به این سؤال که چرا مردم دیدگاه مثبتی به احزاب ندارد و از فعالیت حزبی فاصله میگیرند، ابراز کرد: از یک جهت مردم به این باور نرسیدند که فعالیت حزبی باید در جامعه جایگاه داشته باشد و در باورهای سیاسی مردم امری منفی تلقی میشود و فکر میکنند، احزاب دعوای قدرت دارند و به فکر منافع خود هستند.
وی تصریح کرد: اگر این جایگاه درست تبیین و تشریح میشد فعالیت احزاب به سود مردم بود چرا که برخی کاندیداها در زمان انتخابات با تحریک احساسات و هیجانات رأی جمع کردند و پس از انتخابات وعدههای خود را به فراموشی سپردند و این به نوعی تحقیر سیاسی شهروندان است. اگر سطح آگاهی مردم بالا رود، جایگزینی جز احزاب نخواهند یافت. ذهنیتهای منفی برخی به ضعف ساختار سیاسی و برخی نیز به ضعف آموزشها بازمیگردد.
انتهای پیام/