به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، رصد و پیگیری مداوم تحولات فکری، ارزشی و اجتماعی، یکی از برنامههای همیشگی پژوهشکدهها و مراکز نظرسنجی میدانی در ترکیه است. یکی از این موسسات، به تازگی تحقیقی انجام داده که حاکی از شتاب گرفتن برخی تحولات فکری – دینی و اجتماعی مهم در استانبول است. بر اساس این تحقیق، کلانشهر استانبول که 18 درصد از کل جمعیت ترکیه را در خود جای داده، در چند سال گذشته تحولات ارزشی و اجتماعی مهمی را از سر گذرانده است.
مرکز تحقیقاتی مطالعاتی کُندا (KONDA) به منظور بررسی منظم و زمانمند رصد تحولات اجتماعی در 15 سال گذشته، برنامهای به نام مدارتور یا دماسنج دارد و تازهترین گزارش این برنامه، به بررسی این مساله پرداخته که نگاه شهروندان مقیم استانبول به رویکردهای دینی، سنتی و مدرنیستی چگونه است و خود را تابع کدامیک از این سبکهای فکری میدانند.
استانبول، پذیرای تغییرات سریع
سلطان محمد عثمانی در سال 1453 میلادی، مهمترین شهر حکومت بیزانس یعنی قسطنطنیه را فتح کرد و به خاطر این پیروزی، سلطان محمد فاتح، لقب گرفت. خود قسطنطنیه نیز استانبول نام گرفت و به مهمترین کانون تصمیمات سیاسی امپراتوری عثمانی تبدیل شد. از آن تاریخ به بعد، استانبول همواره مهمترین شهر ترکیه بوده و حالا هم 18 درصد از مجموع 85 میلیون نفر جمعیت ترکیه، ساکن این شهر هستند و البته مشخص نیست در بیغولهها و محلات حاشیه شهر، چند صد هزار مهاجر و پناهجوی قاچاق و غیرقانونی سکنی گزیدهاند.
استانبول به عنوان مهمترین مرکز تجاری ترکیه، در حوزههای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، تحولات شتابانی را از سر گذرانده و موسسه کُندا در یک تحقیق رو در روی میدانی در محلات و مناطق مختلف این شهر، درباره باورها و سبک زندگی با مردم گفتگو کرده است.
نتایج تحقیق مزبور از این قرار است:
الف) مدرنیسم به جای محافظه کاری:
حالا دیگر نمیتوان شهر استانبول را به عنوان یکی از مهمترین کانونهای محافظه کاران ترکیه توصیف کرد. نتایج تحقیق میدانی نشان داده که در این شهر، رفته رفته محافظه کاری جای خود را به مدرنیته در کلان شهر میدهد.
در تحقیق کُندا از مردم پرسیده شده که از بین سه گزینه محافظه کار سنتی، محافظه کار دین باور و مدرن یا متجدد، خود را به کدام گروه متعلق میدانند؟ پاسخها از این قرار است:
سبک زندگی خود را محافظه کار دین باور و مذهبی میدانم: 25 درصد.
به گروه محافظه کار سنتی تعلق دارم: 37 درصد.
خود را یک شهروند معتقد به مدرنیسم و تجدد میدانم: 38 درصد.
نکته جالب توجه اینجاست که در گزارش سال 2013 میلادی همین موسسه، نرخ افرادی که خود را مدرن و تجددخواه میدانستند، در سطح 32 درصد بود و در عرض 10 سال، این میزان به 38 درصد رسیده است. نرخ محافظه کار دین مدار و مذهبی از 30 درصد سال 2013 میلادی در سال 2023 میلادی به 25 درصد رسیده است.
موسسه کُندا، علاوه بر استانبول، در دیگر استانهای ترکیه نیز تحقیق کرده و نتایج نشان داده که میانگین سه گروه فوق الذکر در مناطق دیگر از این قرار است:
سبک مدرن و تجددخواه 34 درصد.
سنتی محافظه کار 42 درصد.
نرخ محافظه کار مذهبی 24 درصد.
یکی دیگر از ابعاد شایان توجه نتایج گزارش کُندا، این است که در 10 سال اخیر، شمار افرادی که آشکارا اعلام کردهاند خداباور نیستند، از 5 درصد سال 2018 در استانبول، در سال 2023 میلادی به 6 درصد رسیده و این در حالی است که میانگین این درصد از افراد در دیگر استانهای ترکیه، در سطح 2 درصد است.
تحلیل نهایی گزارش موسسه کُندا در ترکیه، نشان دهنده این است که مهمترین گروه جامعه ترکیه که تحولات داخلی آن در حال جوش و خروش است، همانا گروه محافظه کار سنتی است.
از ظرف این گروه اجتماعی ترکیه، دو نوع سرریز داریم: گروهی از آنان به طور کلی با محافظه کاری وداع گفته و وارد گروه مدرن میشوند. گروه دوم نیز در جرگه محافظه کاران دین مدار و دارای نظم عبادی درآمده و وارد محافظه کار دینی میشوند.
در گزارش 150 فشارسنج، گرایش به نوسازی در ترکیه حاکم است. در سال 2023، نرخ مدرن در سراسر ترکیه 34 درصد، نرخ سنتی محافظه کار 42 درصد و نرخ محافظه کار مذهبی 24 درصد تعیین شد. با نگاهی به این دادهها، میتوان دریافت که در حالی که نرخ محافظه کاران مذهبی در استانبول در همان سطح میانگین ترکیه باقی میماند، مدرنیته شروع به جایگزینی محافظه کاری سنتی کرده است.
ب) جمعیت و سرعت مهاجرت
تا پایان سال 2023 میلادی، جمعیت ساکن استانبول به 15 میلیون و 655 هزار و 924 نفر رسید. این عدد معادل 18.34 درصد از جمعیت ترکیه است. در حالی که رشد سالانه جمعیت ترکیه در سال گذشته 1.1 در هزار بود، این نرخ در استانبول منهای 16 در هزار بود. به این ترتیب، استانبول برای اولین بار، کاهش جمعیت داشت.
بر اساس گزارش KONDA، سرعت مهاجرت در استانبول یک موضوع مهم و شایان توجه است. به نحوی که در سال 2022، استانبول پذیرای 385 هزار و 294 مهاجر بود و در عین حال 419 هزار نفر از این شهر مهاجرت کردند.
ج) استانبول، خزانه عظیم ترکیه
شواهد نشان میدهد که استانبول همچنان لوکوموتیو اقتصاد ترکیه است. چرا که نیمی از کل صادرات ترکیه و درعین حال، بیش از نیمی از کل واردات، در بندر این شهر انجام میشود.
برجسازی و انبوهسازی در استانبول در سال 2023 میلادی نیز سرعت بیشتری گرفته و تورم مسکن در استانبول در مقایسه با دیگر استانهای دیگر، بیش از 20 درصد بوده است.
در پایان باید گفت، استانبول به عنوان یکی از زیباترین شهرهای ترکیه و منطقه، در سال 2023 میلادی نیز پذیرای گردشگران زیادی از کشورهای مختلف جهان بود. اما این شهر، با مشکلات بزرگی همچون ترافیک، آلودگی هوا، فقدان پارکینگ، گرانی و مشکلات بزرگ در بخش مسکن و آموزش روبروست و زندگی در این شهر، هم شهروندان ترکیه و هم برای اتباع خارجی، سال به سال دشوارتر میشود.
انتهای پیام/