به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، با توجه به اهمیت کاهش جمعیت زندانها و استفاده از روشهای جدید و نوین برای نگهداری مجرمان سبک، دستگاه قضایی ایران در سالهای اخیر به سمت استفاده از پابندهای الکترونیک به عنوان ابزاری برای نظارت بر زندانیان حرکت کرده است. این اقدام با هدف ایجاد تعادل میان نیازهای امنیتی و اجتماعی انجام میشود و به زندانیان این فرصت را میدهد تا در محیط خانواده و جامعه به اصلاح خود بپردازند. این سیاستها به ویژه در استان تهران مورد توجه قرار گرفته و دادگستری استان در تلاش است تا با گسترش این فناوری، تأثیرات مثبت آن را در کاهش تراکم زندانها و کمک به اصلاح زندانیان تجربه کند.
پابند الکترونیک، وسیلهای مبتنی بر فناوری GPS است که حرکات فرد زندانی را به صورت لحظهای ثبت و نظارت میکند. این ابزار به زندانیان اجازه میدهد تا در محدودههای مشخصی مانند منزل یا محیطهای اجتماعی تحت نظر قرار گیرند. چنانچه فرد از محدوده تعیینشده خارج شود یا اقدام به دستکاری دستگاه کند، هشدارهایی به مراکز نظارتی ارسال شده و اقدامات لازم برای بازگرداندن وی به مسیر نظارتی صورت میگیرد. این سامانه به خصوص برای زندانیان جرایم غیرعمد و سبک طراحی شده است تا افراد با کمترین برخورد ممکن با محیط زندان، تحت نظر دستگاه قضایی قرار گیرند.
آمار استفاده از پابند الکترونیک در تهران
در نیمه اول سال جاری، دادگستری استان تهران با توجه به سیاستهای دستگاه قضایی و نیاز به کاهش ازدحام زندانها، موفق به آزادی هزار و 424 زندانی با استفاده از پابند الکترونیک شده است. این تعداد نسبت به سال گذشته رشد چشمگیری داشته و نشانهای از افزایش استفاده از این فناوری در جهت کاهش جمعیت زندانها است.
حشمتالله حیاتالغیب، مدیرکل زندانهای استان تهران در گفتوگو با رسانهها اعلام کرد که اجرای این طرح کمک شایانی به بازگشت زندانیان به جامعه کرده است. این تعداد، نشاندهنده موفقیت دستگاه قضایی در استفاده از روشهای جایگزین حبس برای کاهش هزینههای نگهداری زندانیان و بازگشت مؤثر آنان به جامعه است.
مزایای استفاده از پابند الکترونیک
نگهداری زندانیان در زندان هزینههای قابل توجهی به همراه دارد. این هزینهها شامل تأمین امنیت، بهداشت، تغذیه و دیگر نیازهای روزمره زندانیان است. با استفاده از پابند الکترونیک، این هزینهها به شدت کاهش یافته و منابع مالی برای سایر نیازهای مهم دستگاه قضایی تخصیص داده میشود.
در استفاده از پابندهای الکترونیک به اهمیت پیوند خانوادگی زندانیان هم توجه داده میشود. بسیاری از زندانیان با استفاده از پابند الکترونیک به خانوادههای خود بازگشتهاند و این موضوع به کاهش فشارهای روانی و اجتماعی بر خانوادهها کمک شایانی کرده است. زندانیان با حضور در محیط خانواده و تحت نظارت پابند الکترونیک، میتوانند به نوعی دوباره به جامعه وارد شوند و فرآیند بازپروری را طی کنند.
از طرفی اجرای این طرح و فراهم آوردن شرایط بازگشت زندانیان به جامعه، به ارتقای اعتماد عمومی نسبت به سیستم قضایی کشور کمک کرده است. شهروندان با مشاهده این رویکرد انسانی و هدفمحور، حمایت بیشتری از دستگاه قضایی خواهند داشت.
چالشها و موانع پیشرو
با وجود مزایای ذکر شده، این طرح با چالشها و موانعی نیز مواجه است. برخی از کارشناسان معتقدند که سیستمهای نظارتی الکترونیک به تنهایی نمیتوانند جایگزین بازدارندگی زندان شوند. اگرچه پابند الکترونیک یک روش مؤثر در کنترل و نظارت است، اما نیاز به تدابیر جانبی دارد. برای مثال، لازم است اقدامات اصلاحی، مشاورههای روانشناسی و اجتماعی نیز در کنار این طرح اجرا شود تا تأثیرات پایدار بر زندانیان و کاهش جرم در جامعه حاصل شود.
در برخی موارد، افرادی که از پابند الکترونیک استفاده میکنند، ممکن است برای سوءاستفاده از این فرصت تلاش کنند و مجدداً مرتکب جرم شوند. در اینگونه موارد، نیاز است که سیستم نظارت دقیقتر و قوانین بازدارندهتری برای مجرمان در نظر گرفته شود تا از تکرار جرم پیشگیری شود.
تأثیرات پابند الکترونیک بر کاهش تراکم زندانها
دادگستری استان تهران اعلام کرده است که از زمان توسعه اجرای این طرح در چند سال گذشته، تراکم زندانها کاهش یافته و فشار کمتری بر زیرساختهای قضایی وارد آمده است. این اقدام موجب شده تا دستگاه قضایی با تمرکز بیشتری بر پروندههای سنگین و پیچیدهتر، به عدالت و رسیدگی مؤثر بپردازد. پابند الکترونیک به عنوان یک راهکار جایگزین، کمک کرده است تا زندانیانی که مرتکب جرایم سبک شدهاند، بدون نیاز به حضور در زندان، تحت نظارت قرار گیرند و منابع انسانی و مالی سیستم قضایی نیز بهطور کارآمدتری مدیریت شود.
نظر مردم و کارشناسان
از نگاه مردم، اجرای طرح پابند الکترونیک، تأثیر مثبتی در حمایت از حقوق بشر و کرامت انسانی دارد. همچنین برخی از خانوادههای زندانیان از این طرح استقبال کردهاند و معتقدند که با بازگشت اعضای خانوادهشان به خانه، زندگی آنها بهبود یافته است. یکی از خانوادههای زندانیان در گفتوگو با رسانهها بیان کرد که این طرح فرصت مناسبی برای شروعی دوباره به زندانیان میدهد و مانع از فروپاشی خانوادهها میشود.
در عین حال، کارشناسان مسائل اجتماعی بر این باورند که پابند الکترونیک تنها به عنوان یک راهکار موقت برای برخی زندانیان قابل اجراست و برای جرایم سنگین و خشن، بهتر است همچنان مجازاتهای سنتی اعمال شود تا امنیت عمومی به خطر نیفتد.
آینده و چشمانداز استفاده از پابند الکترونیک
دادگستری استان تهران در حال برنامهریزی برای افزایش استفاده از پابند الکترونیک در موارد بیشتری از جرایم سبک و مواردی که امکان اصلاح و بازپروری فرد وجود دارد، است. انتظار میرود در سالهای آینده با توسعه این فناوری و بهبود امکانات نظارتی، این طرح به صورت گستردهتر اجرا شود و شاهد کاهش بیشتر تعداد زندانیان و بهبود شرایط خانوادههای آنان باشیم.
این اقدام از سوی دستگاه قضایی استان تهران به عنوان یک گام مؤثر در اصلاح سیستم زندانها و تقویت پیوندهای اجتماعی زندانیان تلقی میشود و در راستای سیاستهای جدید دستگاه قضایی کشور برای کاهش تراکم زندانها قرار دارد.
انتهای پیام/