گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم ـ نخستین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهمترین روندها، تحولات و همچنین شخصیتها در غرب آسیا میپردازد، روز سه شنبه 5 دی ماه 1403 به میزبانی خبرگزاری تسنیم منتشر شد.
شناخت جایگاه سیاسی «جوزف عون»، رئیسجمهور جدید لبنان، در عرصه سیاسی این کشور برای تحلیل شرایط جدید این کشور به شدت لازم است. در این گزارش ابتدا به بررسی سوابق جوزف عون، میپردازیم، سپس رابطه او با احزاب سیاسی لبنان را از نظر خواهیم گذراند و در نهایت نیز مناسبات میان او و پارلمان این کشور را بررسی میکنیم.
سوابق رئیسجمهور جدید لبنان
جوزف عون، از تاریخ 8 مارس 2017 (اسفند 1395) به عنوان فرمانده ارتش لبنان منصوب شد. بسیاری از رؤسایجمهور پیشین لبنان، مانند میشل عون، میشل سلیمان و امیل لحود، همگی پیش از انتخاب به ریاستجمهوری، فرمانده ارتش بودهاند. بنابراین، سوابق نظامی جوزف عون به خودی خود، یک ویژگی خاص نیست، بلکه یک سنت در تاریخ سیاسی لبنان به شمار میرود.
آنچه که در خصوص دوران فرماندهی جوزف عون در ارتش لبنان حائز اهمیت است، مدیریت بحرانها و شرایط دشوار اقتصادی و اجتماعی کشور در زمانهای مختلف است. از جمله مهمترین وقایعی که در دوران فرماندهی او رخ داده، میتوان به اعتراضات سال 2019 اشاره کرد. در این دوره، ارتش لبنان با توانمندی بالا از قرار گرفتن در مقابل مردم معترض و نیز احزاب سیاسی حاکم اجتناب کرد و در عین حال توانست امنیت کشور را حفظ کند. این توانمندی به ویژه در شرایطی که بحرانهای اقتصادی و سیاسی در کشور تشدید شده بود، اهمیت ویژهای پیدا میکند.
از دیگر بحرانهای مهمی که در این دوره تحت مدیریت جوزف عون رخ داد، انفجار بندر بیروت در سال 2020 و فروپاشی اقتصادی لبنان بود که از اواخر سال 2019 آغاز شد. سقوط شدید ارزش پول ملی لبنان و بحران اقتصادی که کشور را در برگرفته بود، از نشانههای اصلی این فروپاشی است. با این حال، جوزف عون موفق شد ساختار ارتش را در این دوران بحرانی، سالم و منسجم حفظ کند که این خود بیانگر توانمندیهای مدیریتی وی در شرایط بحرانی است.
نسبت رئیسجمهور با احزاب سیاسی
در مقایسه با رئیسجمهور پیشین لبنان، میشل عون، که رهبر جنبش میهنی آزاد بود و از حمایت گسترده یکی از بزرگترین احزاب سیاسی لبنان برخوردار بود، جوزف عون فاقد پایگاه حزبی خاص است. میشل عون در دوران ریاستجمهوری خود، که به عنوان رئیس جنبش میهنی آزاد انتخاب شد، توانست بزرگترین فراکسیون پارلمانی را تشکیل دهد و بیشترین کرسیها را در پارلمان لبنان از آن خود کند. در نتیجه، رئیسجمهوری که از حمایت یک حزب قدرتمند برخوردار باشد، به راحتی میتواند در تصمیمگیریهای سیاسی و پارلمانی نقش مؤثری ایفا کند.
اما جوزف عون به دلیل عدم تعلق به یک حزب خاص، در شرایطی به ریاستجمهوری انتخاب شد که احزاب مختلف سیاسی، هیچکدام از او بهطور خاص حمایت نمیکردند. به عبارت دیگر، انتخاب او نتیجه مجموعهای از عوامل پیچیده سیاسی و حتی بحرانهای داخلی لبنان بود، که باعث شد در نهایت نمایندگان پارلمان به او رای بدهند. این موضوع نشاندهنده این است که جوزف عون در دوران ریاستجمهوری خود، مجبور است با چالشهای زیادی از جمله تعامل با احزاب سیاسی و جناحهای مختلف کشور روبهرو شود.
نسبت رئیسجمهور با پارلمان
برای درک بهتر جایگاه جوزف عون در رابطه با پارلمان لبنان، باید ساختار پارلمان لبنان را نیز در نظر بگیریم. پارلمان لبنان از 128 کرسی تشکیل شده است که این کرسیها بهطور مساوی بین مسلمانان و مسیحیان تقسیم شده است. از 64 کرسی مسلمانان، 27 کرسی به شیعیان، 27 کرسی به اهل سنت، 8 کرسی به دروزیها و 2 کرسی به علویها اختصاص دارد. همین تقسیمبندی در میان مسیحیان نیز وجود دارد که به طور مشابه، 64 کرسی به مسیحیان تعلق دارد و میان طوایف مختلف مسیحی تقسیم میشود. در این سیستم طایفهای، احزاب مختلف در هر گروه مذهبی و طایفهای با یکدیگر رقابت میکنند.
در میان احزاب مسیحی، حزب قوات لبنانی به رهبری «سمیر جعجع»، بزرگترین حزب مسیحی در حال حاضر است که با 19 کرسی در پارلمان بیشترین نمایندگان را دارد. این حزب در دورههای مختلف با جنبش میهنی آزاد و دیگر احزاب سیاسی رقابتهای جدی داشته است. دومین حزب بزرگ، جنبش میهنی آزاد به رهبری «جبران باسیل» است که با 17 کرسی از لحاظ تعداد کرسیها در رده دوم قرار دارد. جبران باسیل که پیشتر امیدوار بود به مقام ریاستجمهوری برسد، پس از انتخابات، به یکی از مخالفان اصلی جوزف عون تبدیل شد و به او رای نداد.
حزب کَتائب به رهبری «سامی جمیل»، حزب داشناکها به رهبری «هاکوب باگرادونیان»، و حزب المرده به رهبری «سلیمان فرنجیه» نیز دیگر احزاب بزرگ مسیحی لبنان هستند که هر یک مواضع خاص خود را نسبت به جوزف عون دارند. هرچند برخی از این احزاب، مانند حزب المرده، در نهایت از جوزف عون حمایت کردند، اما اکثر احزاب مسیحی همچنان در تلاش بودند تا گزینههای خود را برای ریاستجمهوری پیش ببرند.
با توجه به این توضیحات، میتوان گفت که جوزف عون در دوران ریاستجمهوری خود با چالشی جدی در خصوص تعامل با پارلمان روبرو است. از آنجا که بسیاری از احزاب مسیحی از او حمایت نمیکنند و برخی حتی به مخالفت با او پرداختهاند، جوزف عون مجبور است برای حفظ تعادل سیاسی و جلب حمایت نمایندگان، به طور دقیق و مدبرانه با فراکسیونهای مختلف پارلمانی وارد تعامل شود.
انتهای پیام/