به گزارش خبرگزاری تسنیم از رشت، آیتالله حاج شیخ صادق احسانبخش تولمی رشتی، در سال 1309 شمسی در روستای لیفشاگرد به دنیا آمد. این روستا که امروزه مرکز دهستان و از توابع شهرستان صومعهسرا است، محل آغاز تحصیلات او بود. از کودکی به تحصیل علم پرداخت و نخست به مکتبخانه رفت، جایی که قرآن و آثار سعدی را آموخت. سپس به تولم شهر رفت و پس از گذراندن امتحان ورودی، تحصیلات خود را در مدرسهای که بعد از جنگ جهانی اول تأسیس شده بود، ادامه داد و دوره دبستان را با موفقیت به پایان رسانید.
در سال 1323 شمسی، با پیشنهاد پدرش، به رشت رفت تا علوم اسلامی را فراگیرد. با تبعید رضاخان و فروپاشی حکومت او، حوزه علمیه رشت فعالیت خود را در مدرسهای به نام «مهدویه» آغاز کرد. آیتالله احسانبخش تحصیلات دینی خود را در این حوزه شروع کرد و از محضر اساتید بزرگی چون آیتالله شیخ علی علمالهدی و آیتالله شیخ کاظم صادقی بهره برد. در سال 1327، او برای ادامه تحصیل به قم رفت و در آنجا به فراگیری سطوح عالیه در محضر اساتید معروف حوزه مشغول شد.
آیتالله احسانبخش در قم، دروس مختلفی را از اساتید برجسته فراگرفت و در نهایت موفق به اخذ لیسانس در رشتههای معقول و منقول، روانشناسی و قضایی شد. پس از اتمام دوره دانشکده، به قم بازگشت و در سال 1340 به دعوت آیتالله ضیابری به رشت رفت. او با دستخطی از امام خمینی، به تدریس در حوزه علمیه رشت پرداخت و به تدریج به مقام علمی بالایی رسید که آیات عظام به او اجازه اجتهاد دادند.
*نقش در ترویج اندیشههای اسلامی
در رشت، آیتالله احسانبخش به سرپرستی امور طلاب منصوب شد و در کنار تدریس، به ترویج اندیشههای امام خمینی پرداخت. او در مسجد چینیچیان رشت امامت جماعت را بر عهده داشت و با حسن رفتار و بینش آگاهانهاش، جوانان را با افکار اسلامی آشنا میکرد. آوازه شخصیت او به دیگر شهرها و روستاهای استان گیلان رسید و تعداد مراجعهکنندگان به او افزایش یافت.
آیتالله احسانبخش از این فرصتها استفاده کرد و به رشد آموختههای عقیدتی، فقهی، اخلاقی و سیاسی مردم اهتمام ورزید. او رسالههای امام خمینی را در سطح استان پخش کرد و حتی در شرایط خطرناک، عکس ایشان را در مسجد نصب نمود. به همین دلیل، در سالهای 1341 و 1342 چندین بار به سازمان اطلاعات و امنیت احضار شد و در سال 1344 ممنوعالمنبر گردید. اما او به مبارزات خود ادامه داد و سخنرانیهایش در دوران تبعید امام خمینی تأثیر زیادی در روشنگری مردم گیلان داشت.
با فرارسیدن ماه مبارک رمضان سال 1357، آیتالله احسانبخش و دیگر روحانیون گیلان از این فرصت استفاده کردند و در مساجد به روشنفکری و تهییج مردم پرداختند. مسجد چینیچیان و مسجد سوختهتکیه پایگاه سخنرانیهای او بودند و جمعیت زیادی در این مساجد حضور پیدا میکردند. اوضاع نابسامان کشور و جنایات رژیم را در سخنرانیهایش تشریح میکرد و نظرات امام خمینی را بیان میکرد.
*زندان و فعالیتهای انقلابی
پس از یک سلسله سخنرانی در مردادماه 1357، آیتالله احسانبخش به زندان کمیته جلب و سپس در انفرادی زندان اوین زندانی شد. با اوجگیری انقلاب اسلامی و ضعف رژیم، او به همراه دیگر زندانیان آزاد شد و فعالیتهای انقلابی خود را تا فرار شاه و ورود امام خمینی به ایران ادامه داد. او در روز 12 بهمن از امام استقبال کرد و پس از آن به رشت برگشت و اجتماعات و راهپیماییهای بزرگی را سازماندهی کرد.
پس از پیروزی انقلاب، آیتالله احسانبخش با حکم امام سرپرستی کمیتههای رشت را بر عهده گرفت و در این سمت تلاش کرد تا نابسامانیها را مهار کند و از تعرض به حیثیت و اموال مردم جلوگیری کند. او به ناچار در اواخر سال 1358 به تهران رفت و مأمور بازرسی سفارتخانهها و کنسولگریهای ایران در کشورهای مختلف شد.
آیتالله احسانبخش این مأموریت را با موفقیت به پایان رسانید و سپس به میهن اسلامی بازگشت. در اوایل سال 1360، او در یک تصادف دچار ضربه مغزی شد و برای معالجه به ایتالیا اعزام گردید. پس از بازگشت، موج ترور شخصیتهای انقلابی وضعیت خطرناکی را به وجود آورد و او در 21 فروردین 1360 در مسجد کاسهفروشان هدف سوء قصد قرار گرفت و به درجه جانبازی نائل آمد.
*روایت روز ترور
شهرام همتی، محافظ آیتالله احسانبخش، در مورد روز حادثه گفت: «پس از اتمام نماز ظهر، نزد آیتالله رفتم و به ایشان گفتم که امروز شرایط بسیار مشکوک است و احساس میکنم که ممکن است تعرضی به شما صورت بگیرد.» آیتالله با لبخندی پاسخ داد: «مگر تو علم غیب داری؟» همتی ادامه داد: «نه، اما از شما میخواهم که ارائه حدیث در بین دو نماز را انجام ندهید و نماز عصر را زودتر شروع کنید.» با وجود اینکه آیتالله تمایلی به برگزاری سریع نماز نداشت، اما با اصرار همتی، نماز عصر را آغاز کرد و او نیز پشت سر ایشان ایستاد.
همتی افزود: «پس از اتمام نماز عصر، حاج آقا بلند شد تا با مردم صحبت کند. دوباره از ایشان خواستم که بنشیند و از مسجد خارج نشود، اما ایشان گفت: “شهرام، زیاد سخت میگیری، خبری نیست. بسم الله بگو تا دلت آرام شود. در این لحظه، آیتالله دست به جیبش برد و یک اسلحه کوچک ویزور را بیرون آورد و گفت: «اگر اتفاقی بیفتد، من از خودم دفاع میکنم.» همتی با تأکید بر اینکه حاج آقا باید در مسجد بماند، سعی کرد او را متقاعد کند، اما آیتالله به سمت مردم حرکت کرد.
*تیراندازی و نجات آیتالله
در ادامه، همتی مشاهده کرد که جوانی به آیتالله نزدیک شد تا از ایشان سؤال کند و آیتالله نیز به او پاسخ داد. در این حین، اسلحه کوچک ویزور زیر عبا پنهان بود. وقتی حاج آقا در حال پاسخ دادن بود، جوانی از او خواست که برایش استخاره کند. آیتالله اسلحه را در جیبش گذاشت و قرآن را به دست گرفت. به ناگاه، جوانی از کفشداری به سمت آیتالله آمد و به او نزدیک شد و او را در آغوش گرفت. در این لحظه، آقای حدائقی که کنار آیتالله بودند، به جوان اعتراض کرد و او را جدا کرد.
همتی ادامه داد: «همان لحظه، جوان نارنجکی را از جیبش بیرون آورد و آن را به نزدیکی قلب آیتالله نزدیک کرد. او به قدری نزدیک شده بود که نمیتوانستم تیراندازی کنم. تنها کاری که توانستم انجام دهم این بود که با قنداق تفنگ به بازویش کوبیدم و او را از حاج آقا جدا کردم. در حین افتادن، نارنجک از دستش افتاد.»
او به یاد میآورد: «در میان دودی که از انفجار برخاست، دیدم که آن منافق دستش را به سمت جیبش برد. من نیز شروع به تیراندازی کردم و او را کشتم. در آن زمان، با فریادهای من که میگفتم “بر روی زمین بنشینید”، حاج آقا به حالت رکوع نشسته بود و با انفجار نارنجک، ترکشها به پشت بدن ایشان اصابت کرده بود، اما ما صدای نالهای از حاج آقا نشنیدیم و فقط زمزمه میکرد یا الله یا الله. در آن لحظه، همه فرار کرده بودند و فقط آقای حق گو، محمد علی حبیبی و راننده حاج آقا که الان فوت کردهاند، به کمک ما آمدند و حاج آقا را به بیمارستان پورسینا منتقل کردند.
*ادامه فعالیتها پس از ترور
پس از بهبودی نسبی، آیتالله احسانبخش به رشت بازگشت و فعالیتهای دینی و سیاسی خود را ادامه داد. او در اولین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری به نمایندگی استان گیلان برگزیده شد. دامنه خدمات سازندگی و اقتصادی او در بیش از بیست سال امامت جمعه و جماعت چشمگیر بود. او مساجد و مدارس زیادی در استان ساخت و در دوران دفاع مقدس نیز نقش فعالی در تدارکات داشت.
*درگذشت و یادبود
آیتالله احسانبخش در راستای تبیین اهداف نظام اسلامی، سفرهای برونمرزی متعددی داشت و در 14 خرداد 1380 درگذشت. پس از درگذشت او، در گیلان عزای عمومی اعلام شد. رهبر انقلاب در پیام تسلیت خود، با اشاره به خدمات و زحمات شبانهروزی و خستگیناپذیر احسانبخش، او را نمونهای کممانند در خدمت به مردم شمرد و از حضور او در جبهههای دفاع و پشتیبانی بیدریغاش از رزمندگان گیلان یاد کرد.
او حدود پنجاه اثر علمی در زمینههای فقه، حدیث، تفسیر و اخلاق به جا گذاشت که از آن جمله میتوان به «آثار الصادقین» و «نقش دین در خانواده» اشاره کرد.
انتهای پیام/