به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، امام سجاد علیهالسلام در روایتی فرمود «مِنْ اَخْـلاقِ الْمُؤمِـنِ، الاْنِفاقُ عَلى قَدْرِ الاْقِتـارِ وَ التَوَسُّعُ عَلى قَدِرْ التَوَّسُعَ وَ اِنـْصــافُ النـاسِ وَ ابْتِداؤُهُ بالسّلام عَلَیْهِمْ»؛ یعنی «از اخلاق مؤمن آن است که در هنگام تنگدستی، به اندازه توان خود انفاق کند و در زمان گشایش، دستِ بخشش داشته باشد، با مردم به عدالت رفتار کند و در سلام کردن به آنان پیشقدم باشد.»
انفاق، بهویژه در شرایط تنگدستی، از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که نشاندهندهی ایمان و اعتماد عمیق به خداوند و روزیرسانی اوست. زمانی که فرد در وضعیت مالی دشواری قرار دارد، بخشش از آنچه دارد، بیانگر ایثار و از خودگذشتگی است و موجب تقویت روحیهی توکل و رضایت به قضای الهی میشود. این عمل نهتنها نیازمندان را حمایت میکند، بلکه باعث افزایش برکت در زندگی فرد انفاقکننده و پاکسازی روح و مال او میشود. انفاق در تنگدستی همچنین الگویی برای دیگران است و جامعه را به سمت همدلی و تعاون سوق میدهد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در اهمیت انفاق و صدقه حتی در شرایط تنگدستی فرمود: «اتَّقُوا النَّارَ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَهٍ»؛ یعنی از آتش دوزخ بپرهیزید، هرچند با دادن نصف یک خرما. این حدیث نشاندهندهی آن است که انفاق و صدقه، حتی اگر مقدار آن اندک باشد، در هر شرایطی ارزشمند است و تأثیرات معنوی و اجتماعی فراوانی دارد. انفاق در زمان تنگدستی نهتنها باعث جلب رضایت خداوند و دوری از بلاها میشود، بلکه موجبات افزایش برکت در زندگی و تقویت روحیهی ایثار و همدلی در جامعه را فراهم میکند. این عمل نشاندهندهی ایمان قوی و توکل به خداوند است که حتی در سختترین شرایط، فرد از کمک به دیگران دریغ نمیکند. در روایتی دیگر میخوانیم که امیرالمؤمنین علیهالسلام فرمود: «إسْتَنْزِلُوا الرِّزْقَ بِالصَّدَقَةِ»؛ یعنی به وسیلهى صدقه دادن، رزق را فرود بیاورید.
عبارت "التَوَسُّعُ عَلى قَدْرِ التَوَسُّعِ" به این معناست که گسترش و توسعه به اندازهی امکان و وسعت موجود صورت میگیرد. یعنی هر چیزی باید متناسب با ظرفیت، توان و امکاناتی که در اختیار است، توسعه پیدا کند و بیش از حد ظرفیت موجود، نباید گسترش داد. این مفهوم را میتوان در زمینههای مختلفی به کار برد، مانند اقتصاد، مدیریت، سیاست و حتی زندگی شخصی که در آن توصیه میشود توسعه و گسترش فعالیتها باید متناسب با منابع و شرایط باشد تا دچار بحران و فروپاشی نشود.
انصاف داشتن با مردم (اِنـْصــافُ النـاسِ) یعنی رعایت عدالت و حقگرایی در برخورد با دیگران، بدون توجه به منافع شخصی یا تعصبات فردی. کسی که انصاف دارد، نهتنها حق دیگران را ضایع نمیکند، بلکه در داوریها و رفتارهای خود، جانب عدالت را میگیرد، حتی اگر به ضرر خودش باشد. انصاف، فراتر از عدالت صرف است، زیرا علاوه بر رعایت حقوق، نوعی بزرگواری و مدارا با دیگران را نیز در بر دارد. انسان منصف در قضاوتها عجله نمیکند، سخن دیگران را با دقت میشنود، و در تعاملات اجتماعی، اخلاق نیکو و مروت را رعایت میکند.
یکی دیگر از ویژگیهای اخلاقی که امام سجاد علیهالسلام برای مؤمن میپسندند، سبقت در سلام کردن به دیگران است. این رفتار در کنار سایر احادیث، بهعنوان یکی از نشانههای تواضع و فروتنی تلقی میشود و تأثیر زیادی در جلب محبت و ایجاد روابط صمیمانه میان انسانها دارد. رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله نیز همیشه آغازگر سلام بودند بهگونهای که دیگران بهسختی میتوانستند در سلام کردن بر ایشان سبقت بگیرند. این سیره نبوی نه تنها نشاندهندهی تواضع ایشان بود، بلکه به عنوان الگویی عملی برای مسلمانان در تعاملات اجتماعی بهشمار میرفت که نشاندهنده احترام به دیگران و تقویت روحیه محبت و همبستگی در جامعه است.
انتهایپیام/