نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به همراه یگانهای پدافندی نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نقش مهمی را در تأمین امنیت آسمان کشور ایفا میکنند. گزارش منابع رسانهای نشان میدهد که حدود سه هزار و 500 نقطه پدافندی در سراسر کشور برای رصد تحرکات احتمالی دشمن و پاسخ به آنها وجود دارد و سامانههای پدافندی گوناگونی در این نقاط، ایفای نقش میکنند. یکی از این سامانهها «باور 373» است که بهعنوان اولین سامانه پدافندی برد بلند بومی ایران شناخته میشود و طراحی، تولید و عملیاتیسازی آن قریب دو دهه به طول انجامیده است.
قبل از اینکه جمهوری اسلامی ایران سامانه پدافندی «باور 373» را طراحی و تولید کند، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به دنبال خرید و استقرار سامانه دفاع موشکی «اس 300» از روسیه بودند که از قابلیتهای مختلفی برخوردار بود و میتوانست در آنِ واحد با چندین هدف درگیر شود. فرآیند خرید این سامانه از جمهوری فدراتیو روسیه فراز و نشیب بسیاری داشت و با بدقولی روسها در تحویل آن همراه و سرانجام، جمهوری اسلامی ایران مجبور به شکایت از روسیه شد. این ماجرا با صدور حکم دیوان بینالمللی به سود ایران و محکومیت روسیه به پرداخت غرامت همراه شد تا اینکه نهایتاً با تحویل سامانه اس 300 به ایران در سال 1395، کشورمان از پیگیری شکایت خود از روسیه انصراف داد؛ برخی منابع رسانهای از احتمال تحویل این سامانه در مقطع زمانی نزدیکتری خبر دادهاند، اما رونمایی رسمی از آن در رژه نیروهای مسلح در سال 1395 انجام شد.
قبل از اینکه فرآیند خرید و تحویل اس 300 به پایان برسد، با توجه به اهمیت فراوان دفاع از حریم هوایی کشور و به دلیل اینکه روسیه با خلف وعده، از تحویل این سامانه به ایران خودداری کرده بود، حضرت امام خامنهای فرمانده معظم کل قوا بر لزوم طراحی و تولید یک سامانه قدرتمند هوایی برای مقابله مؤثر با تهدیدات، تأکید و دستوری را در این زمینه صادر کردند که نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در پی فرمان معظمله، اقدامات خود را در این زمینه آغاز کردند؛ نتیجه این اقدامات تولید یک سامانه کاملاً بومی به نام «باور 373» بود که طراحی اولیه آن به سال 1387 بازمیگردد.
آشنایی با ویژگیهای سامانه دفاع موشکی «باور 373»
عبارت «باور 373» از دو بخش «باور» و «373» نشأت میگیرد که «باور» به معنای اعتقاد قوی و باور داشتن به انجام کاری است که در حقیقت معنی آن مشخص بوده و عدد 373 هم طبق حروف ابجد، برگرفته از نام «پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم» است که با استعانت از نام نامی رسولالله (ص)، این سامانه ساخته شده است. «باور 373» دارای قطعات مختلفی از جمله رادار، سنسور و لانچرهای پرتاب موشک بوده که خصوصیات ویژهای را به این سامانه داده است. این سامانه اولین بار در سال 1398 و با حضور «حسن روحانی» رئیس جمهور وقت رونمایی شد. برد سامانه «باور 373» به بیش از 300 کیلومتر میرسد و این مهم، به امنترشدن آسمان ایران کمک مؤثری میکند.
امیر سرتیپ دوم ستاد «عباس عظیمی» فرمانده منطقه پدافند هوایی شمالغرب در این زمینه میگوید: منطقه پدافند هوایی شمالغرب به دلیل اینکه روزانه 800 الی هزار و 100 پرواز در این منطقه پدافندی انجام میشود، یکی از پرترددترین مناطق هوایی آسمان جمهوری اسلامی ایران توصیف و بهعنوان دروازه هوایی کشورهای اروپایی محسوب میشود که دارای اهمیت بسیاری است.
وی میافزاید: برد سامانههای موشکی بکارگیریشده در ایران، قبل از انقلاب حدود 40 کیلومتر بود؛ اما امروز سامانه دفاع موشکی «باور 373» که حاصل تلاش متخصصین داخلی است، بیش از 300 کیلومتر برد دارد.
برد سامانه «باور 373» که نشاندهنده یک باور ایرانی و اسلامی است از سایر سامانههای دفاع موشکی در منطقه بیشتر است. برای مثال، برخی سامانههای دفاع موشکی قدرتهای فرامنطقهای نهایتاً 200 کیلومتر برد دارند؛ حال آنکه سامانه باور عملکردی به مراتب بهتر را در این زمینه به ثبت رسانده که یکی از تستهای موفق آن در رزمایش مدافعان آسمان ولایت سال 1399 بوده است.
سردار سرلشکر پاسدار «محمد باقری» رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در این زمینه میگوید: نام سامانه «باور 373» نشان از باور ایرانی و اسلامی دارد و در بررسی به عملآمده سامانه «باور 373» نسبت به نمونه پیشرفته آمریکایی پاتریوت (pack 3) که بردی بالای 120 تا 200 کیلومتر دارد، توانسته در بسیاری از شاخصها، موفقتر باشد و این نمایانگر موفقیت اراده، همت و کار ایرانی است.
وبگاه «دیفنس سکیوریتی ایشیا» در این زمینه مینویسد: ایران در مانورهای نظامی اخیر خود از سامانهای بهره میبرد که میتواند در عملکرد اهداف هوایی (منظور هواپیماهای جنگی و پهپادهاست)، اختلال ایجاد کند.
این وبگاه میافزاید: این سامانه بردی بین 300 تا 400 کیلومتر دارد و قابل قیاس با سایر سامانههای برد بلند در حوزه تسلیحات است. «باور 373» میتواند جتهای جنگنده، موشکهای هدایتشونده و پهپادها را در بردهای بلند از بین ببرد.
وبگاه «دیفنس سکیوریتی ایشیا» با اشاره به قابلیتهای ویژه سامانه «باور 373» میافزاید: سامانه مذکور دارای سه جزء اصلی رادار، سنسورهای (حساسههای) اپتیکال و سامانه فرماندهی و کنترل است و قابلیت تخریب و انهدام اهداف را دارد. عناصر کلیدی سامانه «باور 373» شامل خودروهای حملونقل، خودروی «معراج 4» مجهز به رادار پرقدرت آرایه اسکن الکترونیکی فعال و سیستمهای حسگر است. این وبگاه درباره تجهیزات الکترونیک سامانه «باور 373» نیز میگوید: این سامانه دارای یک رادار باند ایکس است که به طور مؤثر تا برد 450 کیلومتر فعالیت میکند و بیشینه فعالیت این سامانه در ارتفاع، بین 27 تا 32 کیلومتر است.
مشاهدات منابع رسانهای نشان میدهد که سامانه «باور 373» در طول حمله هوایی رژیم صهیونیستی به ایران جنگندههای رادارگریز «اف 35» را از مرزهای کشورمان دور کرده است. بر اساس گزارش منابع میدانی، این سامانه میتواند با موشکهای بالستیک و کروز و تهدیدات ناشناخته بهصورت مؤثر مقابله کند. توانمندی این سامانه تا بردهای بالاتر هم به ثبت رسیده است و در این مسیر، برگزاری تمرینهای نظامی ارتش جمهوری اسلامی در تست سامانه باور، شاهد خوبی بر این مدعاست.
سامانه راهبردی «باور 373» میتواند اهداف هوایی را در صحنه نبرد با اصابت مستقیم موشک یا با اصابت ترکشهای سرجنگی موشک ساقط کرده و مانع از ورود اهداف هوایی به محدوده عملیاتی خود شود.
یکی از نقاط قوت سامانه دفاع موشکی «باور 373» موشک «صیاد» است که با قدرت ویرانگر و سرعت هشت برابر بیش از سرعت صوت اهداف متخاصم را نابود میکند. این موشک در برد 300 کیلومتری میتواند به خوبی اهداف را مورد اصابت قرار دهد و در حقیقت، یکی از اجزای قدرتمند سامانه «باور 373» به حساب میآید.
سیستمهای بسیاری مانند سیستم موشک عمودپرتاب، فناوری چرخش موشک 360 درجه و پیگیری اهداف در این سامانه موشکی بهصورت عملیاتی بکار گرفته شده است. یکی دیگر از قابلیتهای سامانه دفاع موشکی «باور 373» این است که هزینه ساخت آن بسیار کمتر از نمونههای مشابه خارجی است؛ برای مثال سامانه موشکی «اس 300» که ارتش روسیه در قبال خدمات بلاروس به این کشور هدیه داده، برآورد میشود که چیزی حدود 2 میلیارد و 500 میلیون دلار ارزش داشته باشد که قطعاً برای ساخت نمونه مشابه ایرانی هزینه کمتری صرف شده است.
تلفیق سامانه «اس 300» و «باور 373»
فرآیند ارتقاء عملکرد «باور 373» همچنان ادامه یافته است و در همین زمینه، طی رزمایش اخیر پدافندی کشورمان، خبر تلفیق سیستم دفاع موشکی «اس 300» و «باور 373» رسانهای شد؛ اقدامی که منجر به افزایش توان پدافندی ایران اسلامی شده است.
وبگاه «جینز دیفنس» در این زمینه عنوان میکند که ایران در تاریخ 5 فوریه از تلفیق دو سامانه دفاع موشکی «باور 373» و «اس 300» با استفاده از سیستمهای راداری «64N6E2» و «تلار» خبر داده است. گزارش تلویزیون ایران در تاریخ 5 فوریه نشان داد که نسخه جدید پرتابگر و رادار حملونقل (TELAR) «باور-373» با رادار جستجوی سامانه و یک پرتابگر از سامانه «اس 300» در مکانی که میتوان به عنوان پایگاه پدافند هوایی در جنوب فرودگاه بینالمللی امام خمینی (ره) تهران شناسایی شده، استقرار یافته است.
همچنین در اواسط بهمن، نسخه ارتقاءیافته سامانه «باور 373» با حضور رئیس جمهور رونمایی شد که بر اساس گزارشهای منابع میدانی، سرعت و برد موشکهای سامانه پدافند هوایی «باور 373» ارتقا پیدا کرده است؛ همچنین اضافهشدن بالکهای هدایتکننده موشک تا لحظه اصابت به هدف از جمله تغییرات دیگر در این سامانه بود که در بهمنماه امسال به نمایش گذاشته شد.
اهمیت قویترشدن پدافند هوایی کشور منجر به تولید نسل دوم «باور 373» شده است. امیر سرتیپ «علیرضا صباحیفرد» فرمانده قرارگاه مشترک پدافند هوایی خاتمالانبیا (ص) اخیراً در همین زمینه با دفاعپرس گفتوگویی داشته و عنوان کرده است: نسل جدید سامانه پدافندی «باور 373» در آینده نزدیک رونمایی میشود و توان این سامانه قابل قیاس با هیچیک از سامانههای پدافندی در دنیا نخواهد بود.
از زمان دستور رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر ساخت سامانه پدافند بومی تا به امروز، متخصصان توانمند صنعت دفاعی و نیروهای مسلح کشور علاوه بر ساخت سامانه «باور 373»، سامانههای پدافندی مختلفی را در بردها و با ویژگیهای مختلف تولید کردهاند تا به اذعان سازمان هوانوردی بینالمللی (ایکائو) آسمان ایران اسلامی امنترین آسمان منطقه باشد.
منبع: دفاعپرس
انتهای پیام/