گروه امام و رهبری خبرگزاری تسنیم، جعفر علیاننژادی: از ظاهر شعار سال 1404 یعنی سرمایهگذاری برای تولید، چنین برمیآید که این تنها دانش اقتصاد است که حق دارد یا میتواند برای تحقق آن، به کار آمده و دیگر دانشهای حوزه علوم انسانی در این خصوص معاف هستند.
اما کمی دقت و تأمل نشان میدهد، چرا با اینکه موضوع شعار سال اقتصادی است، نیاز داریم از علوم انسانی مدد گرفته و نقش پر اهمیت آن را با توجه به فوریت این مباحث بازیابیم.در سخنان روز اول فروردین رهبر معظم انقلاب، نیز نشانههایی مبنی بر این نیاز وجود داشت.
علوم انسانی به ما کمک میکند تا دریابیم تحقق شعار سال به دو مقوله کلی بستگی دارد:
اول. ایجاد اعتماد
دوم. ذهنیتهای آماده
از مقوله اول که تا حد زیادی پیشنیاز اقتصادی دارد میتوانیم به سرعت عبور کرده و وارد مقوله دوم شویم. اکنون به صورت کوتاه مقوله اول را مورد بررسی قرار میدهیم.
مقوله اول. عموماً گفته میشود، اصلاح ریشهای موضوع معیشت مردم با تولید پر حجم ممکن میشود. جهش تولید خود متکی به سرمایهگذاری مضاعف است. سرمایهگذاری مضاعف با مشارکت بالای مردم و بخش خصوصی حاصل میشود. مشارکت خوب با انگیزه بالای مردم رقم میخورد. پس باید به فکر لوازم ایجاد انگیزه در مردم باشیم.
رهبر انقلاب به سه لازمه ایجاد انگیزه اشاره کردند: مانعزدایی در مسیر سرمایهگذاری مردم توسط دولت، امنیت پویا برای سرمایههای مردمی توسط بخشهای نظارتی و معرفی فرصتهای سرمایهگذاری به مردم. خروجی تحقق این لوازم به ایجاد اعتماد در مردم میانجامد.
مقوله دوم. وجود ذهنیتهای آماده، بستر و زمینه اراده یا انگیزه مردم به مشارکت در سرمایهگذاری است. یعنی شاید بتوان گفت پیشنیاز ایجاد انگیزه در مردم، وجود یا حاضر بودن ذهنیتهای سازندهای است که به مدد بصیرتهای دیگر دانشهای علوم انسانی، قابل تحقق است. به بخشی از این موارد در سطور ذیل خواهیم پرداخت.
الف. ارتباط حال خوب به وضع خوب
یکی از بینشهای دانش جامعهشناسی آن است که اثبات میکند چرا حال خوب فردی من، در وهله اول به وضع خوب اجتماعی ما بستگی دارد. این بینش کمک میکند که بتوان ارتباط منطقی منفعت شخصی با منفعت جمعی را پیدا کرد و ذهن عموم را نسبت به فضیلت جامعهاندیشی آماده کرد.
ب. عبور از سطح تحلیل خرد به کلان
در علوم سیاسی میآموزیم که چرا همه ما ذیل دولت یعنی یک هستی سیاسی مستقر در حال زندگی کردن هستیم و برای فهم این نیاز به یک فهم کلنگر داریم. در سطح تحلیل خرد، فهم ما از هدف تلاش و تقاضاهای اقتصادیمان معطوف به واحدهای تحلیل کوچکتر نظیر خود، خانواده، فامیل، گروه یا قوم خود است. با درک سیاسی از شعار سال، یعنی به صورت بالفعل فهممان را معطوف به واحد تحلیل کلان دولت کردهایم و میدانیم تلاشهایمان برای سرمایهگذاری، علاوه بر تأمین منافع کوچکتر، کمک به پیشرفت کلی کشور است.
ج. ارتباط آرامش فردی به آسایش جمعی
در روانشناسی اجتماعی فردگرا میآموزیم چرا بهداشت روانی هر فرد ارتباط به تجربه موفق عبور او از وابستگی مادری زیستی در دوران طفولیت به تعلق فرهنگی جمعی (مادر اجتماعی) در دوران بزرگسالی دارد و کسانی از آرامش روانی فردی برخوردارند که آمادگی هنجارپذیری اجتماعی و مواجهه با سختی و زمختی واقعیتهای زندگی جمعی را داشته باشد. متقابلاً آسودگی روان جمعی، به آرامش فردی میانجامد. این یعنی برای آمادهسازی ذهنیتها، باید به فکر آسودگی روان جمعی نیز بود و از بصیرتهای دانش روانشناسی جمعی بهره برد.
د. ایجاد آگاهی مشترک در خصوص خیر جمعی
اگر به لحاظ کارکردی تاریخ را دانش حفظ هویت جمعی و مورخ را متکفل حفظ خاطرات جمعی موفق بدانیم، یعنی باید نوعی پیوستگی بین خاطرات جمعی یک ملت وجود داشته باشد. آگاهی مشترک حاصل همین پیوستگی تاریخی است که تاریخ و مورخ در بقا و احیا و یادآوری آن نقش مهمی بازی میکنند. خاطرات عبور موفق مردم از تنگناهای اقتصادی پس از انقلاب، میتواند تبدیل به آگاهی مشترک بالفعلی شود که رهاورد آن، آمادگی ذهنی برای تحقق خیر جمعی و ساختن خاطره موفق دیگری باشد.
هـ. هممسألگی علیه تزاحم منافع
آنهایی که سروکارشان با حوزه سیاستگذاری است و دانش مربوط به آنرا فراگرفتهاند، میدانند یکی از راهحلهای عبور از منافع متداخل و بعضاً معارض اقتصادی آحاد مردم، تدوین سیاستها و نقشه راههایی است که به سمت عمومیترین و کلیترین مسائل مردم جهتگیری داشته باشد. سرمایهگذاری برای تولید نیز از این قاعده مستثنی نیست، دادن آگاهی سیاستی به مردم در این خصوص، به معنای درمیان گذاشتن قواعد حکمرانی با آنان است و آمادگی ذهنی آنان را برای هممسأله شدن با یکدیگر و دستگاه حکمرانی بالا میبرد. به معنای دیگر مردم علاوه بر درک سیاسی، به تحلیل سیاستی نیز نیاز دارند و این یعنی آنان مستعد مشارکت در تصمیمات دولتی میشوند.
و. ارزش دانش مردم در حل پایدار مشکلات
دانش مردمشناسی نشان داده تا چه میزان اهمیت و اعتبار تجارب زیسته مردم در حل مسائل ریز و درشت یا ساده و بغرنج بالا است. تحقق شعار سال بستگی به کاربست روشهای این دانش در کشف و احصای تجارب موفق مردمی و ابتکارات نامحدود آنان در انواع شیوههای موفق سرمایهگذاری است. این دستاوردها، میتواند معرف فرصتهای مهم سرمایهگذاری به مردم باشد. از طرف دیگر مردمشناسی کمک به بازشناسی مردم از مردم است و نقش حیاتی در معرفی خود حقیقی آنها به خود دارد. بازشناسی موفق مردم از خود، به سرمایه نمادینی میانجامد که موتور محرک هر تحول یا تلاش برای تحقق یک هدف یا شعار است.
ز.عمل صالح بودن خوداتکایی جمعی
تکیه سرمایهگذاری برای تولید، به داخل و مردم است و این مهم حرکتی در مسیر احراز استقلال بیشتر اقتصادی و دوری از وابستگی به منابع خارجی است. یکی از معانی تقوای جمعی همین نفوذناپذیری در پیشبرد اهداف حکومت دینی است. از این نظر تلاش برای خوداتکایی جمعی میتواند نوعی عمل صالح جمعی و ایمانی تلقی شود و این امر نشان میدهد چرا آمادگی ذهنی برای تحقق شعار سال میتواند تا حد زیادی وامدار انگیزههای دینی و ایمانی باشد.
انتهای پیام/