حمله جماعتی بی‌فرهنگ به دشت لاله‌های واژگون/غارت گل ملی+فیلم
در پیچاپیچ دره‌های زاگرس، جایی که مه بر شانه‌های کوه می‌نشیند و خاک هنوز بوی باران دارد، لاله‌های واژگون در سکوت می‌رویند؛ باشکوه، شکننده و در حصار تهدیدهای مکرر.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از الیگودرز، دشت لاله‌های واژگون با وسعتی بالغ بر 2900 هکتار، یکی از بزرگ‌ترین رویشگاه‌های لاله واژگون در جهان محسوب می‌شود.
این دشت از شرق اشترانکوه تا شمال قالی‌کوه امتداد دارد و در 35 کیلومتری جنوب شرقی مرکز الیگودرز واقع است. این منطقه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی لرستان شناخته می‌شود و در فهرست آثار ملی کشور به شماره 680 به ثبت رسیده‌است.
بنا به گزارش‌های مختلف درباره وضعیت نگران‌کننده دشت لاله‌های واژگون در منطقه الیگودرز، تصمیم گرفتیم سفری میدانی به این منطقه داشته باشیم.
هدف از این سفر، نه‌تنها مشاهده شکوه بهار در دامنه‌های اشترانکوه، بلکه بررسی از نزدیک شرایط این زیست‌بوم ارزشمند و آگاهی از چالش‌هایی بود که آن را تهدید می‌کند.
فرسخ‌ها سفر برای تماشا
دشت دالانی، که سال‌ها به‌عنوان یکی از منحصر‌به‌فردترین رویشگاه‌های لاله‌های واژگون در کشور شناخته شده، در روزهای اوج شکوفایی‌اش مقصد ما شد.
سفری برای ثبت واقعیت، برای دیدن آنچه باقی مانده، و برای نوشتن از گل‌هایی که هرچند ساکت‌اند، اما فریادی خاموش برای توجه و حفاظت سر می‌دهند.هرچند امید اولیه ما دیدن دشتی انبوه از لاله‌های واژگون بود، اما واقعیت چیز دیگری بود. بسیاری از نقاطی که با شور و اشتیاق به آن‌ها رسیدیم، یا خالی بودند، یا تنها چند گل پراکنده دیده می‌شد.
در طول مسیر، بارها با گروه‌های گردشگر روبه‌رو شدیم که با شور و علاقه عکس می‌گرفتند. برخی از آن‌ها از شهرهای دور آمده بودند، و سفر چندین ساعته را تنها به امید دیدار این گل‌های نادر به جان خریده بودند.
در گفت‌وگو با یکی از این گردشگران از شیراز، متوجه شدیم که او برای سومین‌بار به این منطقه آمده، اما هر بار با کاهش محسوس تعداد گل‌ها مواجه شده‌است. این تجربه‌های شخصی، تصویر دقیق‌تری از واقعیت تلخ نابودی تدریجی این گنجینه ملی ارائه می‌دهد.
یک ارکستر طبیعی
یکی از نکات جالب‌توجه در دشت دالانی، وجود تنوع گیاهی بالاست. در کنار لاله‌های واژگون، انواع گل‌های بومی، گیاهان دارویی نظیر آویشن، پونه کوهی و بومادران نیز دیده می‌شوند.
حضور در دشت لاله‌های واژگون، تجربه‌ای فراتر از تماشا بود. آنجا، انسان درمی‌یابد که طبیعت زنده است، احساس دارد، رنج می‌کشد و خوشحال می‌شود.
وقتی بادی ملایم بر گل‌ها می‌وزید، گویی دشت نفس می‌کشید. هر قدمی که آرام بر زمین گذاشته می‌شد، نوعی احترام به هزاران سال تکامل و رشد این زیست‌بوم بود. لحظاتی که انسان خود را جزیی کوچک از جهان بزرگ هستی احساس می‌کرد.
یکی از ویژگی‌های خاص دشت دالانی در الیگودرز، سکوت معنادار آن است. حتی در حضور گروه‌های مختلف بازدیدکننده، صدای طبیعت غالب بود.
لاله واژگون در تهدید بقا
صدای آرامش‌بخش نسیم در میان لاله‌ها، صدای پرندگان در لابه‌لای درختچه‌ها و گاه صدای شرشر آبی که از کوه می‌آمد، همگی یک ارکستر طبیعی را تشکیل می‌دادند که گوش جان را نوازش می‌داد. این سکوت، خود پیامی بود از نیاز طبیعت به حفظ، مراقبت و احترام.
در برخی بخش‌های دشت، تابلوهایی از سوی اداره منابع طبیعی نصب شده بود که بازدیدکنندگان را به حفظ طبیعت دعوت می‌کرد. اما آثار تخریب عمدی نیز به چشم می‌خورد.
مجید سلیمانی‌راد، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیرداری الیگودرز، در گفت‌وگو با تسنیم گفت: با آغاز فصل بهار، دشت‌ها و دامنه‌های کوهستانی در مناطق بربرود شرقی، بربرود غربی و پیشکوه ذلقی شاهد رویش دوباره گل لاله واژگون هستند.
وی ادامه داد: برداشت پیاز لاله واژگون برای کاشت در باغچه‌های خانگی، چیدن گل‌ها توسط گردشگران، تردد غیرمجاز خودروها در مراتع و همچنین تأثیرات تغییرات اقلیمی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده بقای این گونه نادر و منحصربه‌فرد است.
گردشگران بی‌ملاحظه
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیرداری الیگودرز افزود: در سال گذشته، گردشگران در بسیاری موارد بدون آگاهی از پیامدهای رفتار خود، گل‌ها را از روی گیاه چیدند و یا حتی پیاز گیاه را از دل خاک خارج کردند.
سلیمانی تأکید کرد: برداشت پیاز یا گل از لاله واژگون، چرخه طبیعی تکثیر این گیاه را مختل کرده و خطر نابودی این گونه نادر در لرستان را افزایش می‌دهد.
وی با اشاره به مخاطرات این اقدام تصریح کرد: ادامه این روند، در سال‌های آینده می‌تواند منجر به کاهش شدید پوشش لاله‌های واژگون و حتی نابودی کامل این گونه در زیستگاه‌های بومی آن شود.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیرداری الیگودرز اعلام کرد: راهکارهای آموزشی و فرهنگی برای مقابله با این تخریب‌ها در دستور کار قرار گرفته است.
رویشگاه لاله‌های واژگون ثبت شود
سلیمانی اشاره کرد: برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای جوامع محلی، نصب تابلوهای هشداردهنده، حضور راهنمایان محلی و استفاده از ظرفیت مدارس، رسانه‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد برای فرهنگ‌سازی از اقدامات ما برای حفظ لاله واژگون است.
وی افزود: پیشنهادهایی برای ثبت رویشگاه لاله‌های واژگون به‌عنوان اثر طبیعی ملی یا منطقه حفاظت‌شده مطرح شده تا با ایجاد بسترهای قانونی، امکان حفاظت جدی‌تر از زیستگاه‌های لاله واژگون فراهم شود.
مسیر منتهی به دشت دالانی، با تمام زیبایی‌اش، به زیرساخت مناسبی نیاز دارد. نبود مسیرهای مشخص‌شده برای پیاده‌روی یا تابلوهای آموزشی، موجب گمراهی برخی گردشگران و ورود به بخش‌های حساس دشت شده بود.
در برخی مناطق حتی رد لاستیک خودروها در میان گل‌ها دیده می‌شد؛ نشانه‌ای آشکار از نبود نظارت کافی. ایجاد مسیرهای مشخص و حفاظ‌دار، می‌تواند نقش مهمی در کنترل جمعیت بازدیدکننده و حفاظت از پوشش گیاهی ایفا کند.
هشداری برای اکوسیستم لرستان
پیشنهاد برخی فعالان محیط‌زیست محلی، ایجاد یک منطقه حفاظت‌شده رسمی برای دشت دالانی است. این اقدام می‌تواند موجب جذب منابع مالی، حضور دائمی نیروهای محیط‌بان، و اجرای طرح‌های آگاه‌سازی برای بازدیدکنندگان شود.
اگر طی سال‌های آینده اقدامات حفاظتی عملی و مؤثر انجام نشود، ممکن است نسل لاله‌های واژگون در این منطقه به‌طور کامل از بین برود. این موضوع تنها تهدیدی برای یک گل نیست، بلکه هشداری است برای کل اکوسیستم منطقه.
گزارش از مرتضی نامدارزاده
انتهای پیام/
