به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، در حالی که جهان در تکاپوی محدود کردن گرمایش زمین است، مطالعهای تازه از کالج لندن راهکاری پیشبینینشدهای پیشرو میگذارد.
ژئومهندسی خورشیدی: راهی برای خریدن زمان
با افزایش نگرانیها نسبت به عبور از «نقاط بحرانی اقلیمی» و کندی روند کاهش انتشار گازهای گلخانهای، برخی دانشمندان به سراغ گزینهای جنجالی بهنام «ژئومهندسی خورشیدی» رفتهاند؛ روشی که تلاش میکند بخشی از انرژی خورشید را پیش از رسیدن به سطح زمین، به فضا بازتاب دهد.
یکی از روشهای مطرحشده در این حوزه «تزریق آئروسل به استراتوسفر» (SAI) است؛ فرآیندی که طی آن، دیاکسید گوگرد به لایه فوقانی جو تزریق میشود تا ذرات معلقی بسازد که نور خورشید را پراکنده کرده و دمای زمین را کاهش میدهند.
تا امروز، این طرحها بر تزریق ذرات در ارتفاع 20 کیلومتری بالای مناطق استوایی متمرکز بودند؛ ارتفاعی که خارج از توان هواپیماهای فعلی است و به ناوگان پروازی مخصوص نیاز دارد که هنوز ساخته نشدهاند.
پیشنهاد جدید: استفاده از هواپیماهای تجاری در قطبها
پژوهشی به رهبری دانشگاه کالج لندن (UCL) با استفاده از 41 شبیهسازی رایانهای، چشماندازی متفاوت ارائه داده: چرا بهجای انتظار برای هواپیماهای پیشرفته، از هواپیماهای کنونی در ارتفاعات پایینتر ــ حدود 13 کیلومتر ــ بر فراز مناطق قطبی استفاده نکنیم؟ در این نواحی، لایه استراتوسفر نزدیکتر به سطح زمین قرار دارد.
بر اساس این مطالعه، حتی در ارتفاع 13 کیلومتری که در محدوده پروازی هواپیماهایی مانند بوئینگ 777F قرار دارد تزریق آئروسل میتواند منجر به کاهش دمای جهانی شود؛ هرچند با کارایی کمتر نسبت به تزریق در ارتفاعات بالا.
آلیستر دافی، دانشجوی دکتری و نویسنده اصلی این تحقیق، میگوید: ژئومهندسی خورشیدی با خطرات جدی همراه است و به تحقیقات بیشتری نیاز دارد، اما یافتههای ما نشان میدهد اجرای این روش شاید سادهتر از آن چیزی باشد که تصور میکردیم.
تابستان قطبها، زمان طلایی تزریق
تحقیقات نشان میدهد تزریق فصلی آئروسل در بهار و تابستان قطبی، بسیار مؤثرتر از تزریق مداوم در تمام طول سال است. دلیل آن نیز افزایش تابش فرابنفش در این ماههاست که واکنشهای شیمیایی لازم برای تبدیل دیاکسید گوگرد به آئروسل را تسهیل میکند.
نتیجهگیری قابل توجه این پژوهش این است که تزریق فصلی میتواند تا 39 درصد بیشتر از تزریق مداوم در همان ارتفاع، زمین را خنک کند.
مزیت بزرگ این طرح در سرعت اجرای آن است. طراحی و تولید هواپیماهای ویژه برای پرواز در ارتفاعات بالا ممکن است یک دهه زمان و میلیاردها دلار هزینه ببرد. در مقابل، میتوان طی چند سال آینده هواپیماهای موجود را برای این کار اصلاح کرد.
وِیک اسمیت، استاد دانشگاه ییل و از نویسندگان مقاله، تأکید میکند: هرچند هواپیماهای فعلی به اصلاحات گسترده نیاز دارند، اما این مسیر از ساخت کامل یک ناوگان جدید بسیار سریعتر است.
برای نمونه، بوئینگ 777F با ظرفیت حمل بیش از 100 تُن بار، میتواند گزینهای عملی باشد. تخمینها نشان میدهد ناوگانی متشکل از حدود 102 فروند از این نوع هواپیما میتواند سالانه بیش از 21 میلیون تُن دیاکسید گوگرد حمل کند که معادل کاهش دمای یک درجه سانتیگراد است.
چالشهای پیشرو
اما این روش بیدردسر نیست. کارایی پایینتر در ارتفاع 13 کیلومتری به معنای نیاز به تزریق بیشتر است، که میتواند پیامدهایی مانند باران اسیدی، تغییرات در لایه اوزون و خطرات سلامتی بهدنبال داشته باشد.
زیرساختهای محدود نیز مشکلساز است؛ فرودگاههای زیادی در عرضهای جغرافیایی شمالی وجود دارند، اما در نیمکره جنوبی، فرودگاههایی مانند اوشوآیا در آرژانتین ظرفیت کافی برای چنین عملیاتی ندارند و توسعه زیرساخت جدید در این مناطق پرهزینه خواهد بود.
از سوی دیگر، تمرکز خنکسازی بر قطبها میتواند نابرابری اقلیمی را تشدید کند، چرا که مناطق گرمسیری ـ که جمعیتهای آسیبپذیر بیشتری دارند ـ کمتر از این روش منتفع خواهند شد.
این روش جایگزین کاهش گازهای گلخانهای نیست
نویسندگان مقاله تأکید دارند که ژئومهندسی نمیتواند جایگزینی برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای باشد. به گفته دکتر متیو هنری از دانشگاه اکستر تنها با رسیدن به سطح انتشار صفر خالص میتوان به پایداری بلندمدت اقلیمی دست یافت. SAI تنها میتواند نقش مکمل یا موقت داشته باشد.
همچنین هشدار داده میشود که توقف ناگهانی این برنامهها میتواند باعث جهش دمایی شدید ـ معروف به «شوک خاتمه» ـ شود که خطراتی برای کشاورزی، بهداشت و تنوع زیستی بههمراه خواهد داشت.
این پژوهش که در نشریه Earth’s Future منتشر شده، پنجرهای تازه به روی آینده ژئومهندسی میگشاید. اگرچه استفاده از هواپیماهای فعلی راهحلی کامل نیست، اما میتواند در کوتاهمدت گامی مؤثر باشد، به شرط آنکه همزمان تحقیقات گستردهتر و گفتوگوهای سیاسی و اخلاقی جدیتری نیز در دستور کار قرار گیرد.
انتهای پیام/