علیزاده: نگاه رهبر انقلاب به حج، تمدنی و امت‌ساز است
عضو هیات علمی دانشکده مذاهب اسلامیِ دانشگاه ادیان و مذاهب، معتقد است که نگاه رهبر انقلاب به فریضه حج، نگاهی تمدنی و امت‌ساز است.
به گزارش گروه امام و رهبری خبرگزاری تسنیم، حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای (مدظله‌العالی) رهبر معظم انقلاب اسلامی به تازگی در جریان دیدار با دست‌اندرکاران حج، بیانات بسیار مهمی را ایراد فرموده و از فریضه حج به عنوان اجتماعی برای تحقق منافع انسان‌ها یاد کردند؛ اجتماعی که از رهگذر متحد ساختن امت اسلامی می‌تواند ثمرات گوناگونی مانند امنیت، پیشرفت، هم‌افزایی و تعاون را به ارمغان بیاورد.
ایشان در همین زمینه بیان داشتند: «این اجتماع اصلاً برای منافع انسان‌ها است: لِیَشهَدوا مَنافِعَ لَهُم. این «لام» در «لِیَشهَدوا» علی‌الظّاهر لامِ تعلیل است. مردم جمع بشوند در مکّه، در بیت‌الله‌الحرام، در مناطق گوناگون حج، برای چه؟ لِیَشهَدوا مَنافِعَ لَهُم؛ برای اینکه منفعت‌هایشان را پیدا کنند. حالا بعضی خیال می‌کنند این منفعت فقط عبارت از مثلاً یک دادوستد است؛ نه، هر چه اسمش «منفعت» است. امروز این منفعت چیست؟ «اتّحاد امّت اسلامی». به نظر من، برای امّت اسلامی هیچ منفعتی بالاتر از اتّحاد نیست. اگر امّت اسلامی با هم متّحد باشند، دست در دستِ هم بگذارند، هماهنگی کنند، هم‌افزایی کنند، غزّه اتّفاق نمی‌افتد، فلسطین اتّفاق نمی‌افتد، یمن این‌جور تحت فشار قرار نمی‌گیرد. وقتی ما از هم جدا هستیم، [رژیم‌های] استعماری ــ آمریکا یک جور، رژیم صهیونیستی یک جور، بعضی از کشورهای دیگر اروپایی و غیراروپایی یک جور ــ منافع خودشان و مطامع خودشان را غلبه می‌دهند بر منافع ملّت‌ها؛ می‌شود مثل این کشورهایی که زیر فشارِ این‌ها قرار گرفته‌اند که می‌بینید چه اتّفاقاتی دارد می‌افتد؛ می‌شود غزّه. وقتی اتّحاد بود، امنیّت می‌آید؛ وقتی اتّحاد بود، پیشرفت می‌آید؛ وقتی اتّحاد بود، هم‌افزایی می‌آید. ما می‌توانیم به فلان کشور اسلامی کمک‌هایی بکنیم که خودش آن را ندارد؛ ما می‌توانیم کمک کنیم، او هم می‌تواند به ما کمک کند، همه از هم استفاده می‌کنند، همه به هم کمک می‌کنند؛ این منفعت است. لِیَشهَدوا مَنافِعَ لَهُم؛ حج را با این چشم نگاه کنید.»
بر همین اساس، به‌منظور تبیین بیشتر فرمایشات اخیر مقام معظم رهبری در باب فریضه حج، به سراغ حجت‌الاسلام دکتر سیدمهدی علیزاده موسوی، عضو هیات علمی دانشکده مذاهب اسلامیِ دانشگاه ادیان و مذاهب رفتیم و با او در این زمینه به گفت‌وگو نشستیم.
در اندیشه اسلامی مرزهای اعتقادی هویت‌سازند نه مرزهای جغرافیایی
حجت‌الاسلام علیزاده موسوی در گفت‌وگو با خبرنگار امام و رهبری خبرگزاری تسنیم، ضمن تبیین بیانات اخیر امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) درباره فریضه حج بیان کرد: نخستین نکته‌ای که در این راستا مطرح می‌شود این است که چه چیزی هویت یک جامعه را می‌سازد؟ آیا مرزهای جغرافیایی و به قول غربی‌ها Nation States موجود، هویت جامعه را می‌سازند یا اینکه مسئله، ورای چنین مرزهایی تعریف می‌شود؟ وقتی مبتنی بر اندیشه اسلامی به مسئله نگاه می‌کنیم، در‌می‌یابیم که آنچه واجد اهمیت و هویت‌ساز است، نه مرزهای جغرافیایی بلکه مرزهای اعتقادی است. در دین مبین اسلام چنین افقی وجود دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: این درست است که در آیه سیزدهم سوره مبارکه حجرات، عبارت «وَجَعَلْنَاکُم شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا » مطرح شده اما این گونه‌گون بودن صرفا واجد کارکرد شناسایی است؛ چراکه نفس تمایز و تفاوت داشتن زیباست. در پایان همین آیه شریفه، می‌بینیم که «إِنَّ أَکْرَمَکُم عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُم» مطرح می‌شود. لذا با این رویکرد قرآنی دیگر هیچ‌گونه مرز جغرافیایی در اندیشه اسلامی تعریف نمی‌شود و هرکس که پیرو دین مبین اسلام باشد، از هویت اسلامی بهره‌مند خواهد بود.
امت در اسلام؛ تعبیری فراتر از همه مرزها، رنگ‌ها و نژادها
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که وقتی در امر هویت‌سازی به رویکرد اسلامی قائل شدیم، واژه‌ای داریم که از طریق بکارگیری آن بتوانیم افرادی که از هویت اسلامی برخوردار هستند را هدف تخاطب قرار دهیم؟ در ادبیات رایج، تعابیری مانند ملت و دولت‌ملت وجود دارد اما فراتر از این‌ها، در اسلام تعبیر «امت» مطرح شده است. امت، فراتر از همه مرزها، رنگ‌ها و نژادها است.
ریشه‌های قرآنی و دینی مواضع رهبر معظم انقلاب درباره حج
حجت‌الاسلام علیزاده موسوی عنوان کرد: در باب امت، یکی از نخستین مباحثی که مطرح می‌شود این است که امت چیست؟ خداوند در قرآن کریم، امت را تعریف، خصوصیات آن را توصیف و نهایتا در آیه 143 سوره مبارکه بقره، به وسطیت و امت میانه بودن اشاره کرده است: «وَ کَذلِک‌َ جَعَلناکُم أُمَّةً وَسَطا». من فکر می‌کنم که فرمایشات حضرت آقا هم بر همین اساس مطرح شده است؛ یعنی دارای ریشه‌ای قرآنی و دینی است؛ بدین معنا که هر مسلمانی باید به فکر تشکیل امت اسلامی باشد. در طول سال‌های اخیر هم ایشان بحث تمدن نوین اسلامی را مطرح ساختند. تمدن نوین اسلامی، قرائتی از امت اسلامی است؛ بدین‌معنا زیرساخت تمدن نوین اسلامی، تشکیل امتی است که از مولفه‌هایی نوین بهره می‌برد و در نهایت، پارادایم بزرگ امت اسلامی را قوام می‌بخشد. پس این یک ضرورت است.
حج یکی از مهم‌ترین سازوکارهای تحقق امت اسلامی از منظر امام خامنه‌ای
او در بخش دیگری از سخنان خود ضمن طرح این پرسش که سازوکارهای قوام‌بخش امت اسلامی چیست؟ بیان کرد: اگر بخواهیم از منظر مقام معظم رهبری به این پرسش پاسخ دهیم، می‌توانیم بگوییم که فریضه حج، یکی از مهم‌ترین ابزارها و سازوکارهای تحقق امت اسلامی است؛ بدین معنا می‌توانیم حج را به عنوان یک مدل یا پایلوت کوچک، برای تشکیل امت اسلامی در نظر بگیریم؛ چرا؟ زیرا حج، دربرگیرنده همان ویژگی‌هایی است که بدان‌ها اشاره کردیم؛ یعنی در حج، مرزهای جغرافیایی تقریبا شکسته می‌شود، رنگ و نژاد و نظایر آنها کاملا کنار گذاشته می‌شوند، مذهب، گرایش و جریان‌های فکری کاملا کنار می‌روند و همه این‌ها در برابر خمیره و اساس اسلام که همان توحید است، رنگ می‌بازند. بنابراین چه بسا افرادی را می‌بینید که در خارج از ایام حج، یکدیگر را کشته و نابود می‌کنند، اما به محض اینکه وارد آیین حج می‌شوند، برادرانه دوشادوش یکدیگر قرار می‌گیرند، به طواف خانه خدا می‌پردازند، به مشعر، منا و عرفات می‌روند.
نگاه مقام معظم رهبری به حج؛ تمدنی و امت‌ساز
عضو هیات علمی دانشکده مذاهب اسلامی یادآور شد: برخی مدعی‌اند که امت اسلامی قابل تشکیل نیست، چرا که مرزهای جغرافیایی این امکان را به ما نمی‌دهند. اما نگاه مقام معظم رهبری این است که اتفاقا این امر، شدنی است و مصداق برجسته آن، فریضه حج است؛ چه اینکه در این ایام، شاهد تشکیل امت اسلامی هستیم. با این توصیف، می‌توان گفت که رویکرد مقام معظم رهبری نسبت به حج، یک رویکرد امتی و تمدنی است. ما باید حج را به آیینی تبدیل کنیم که نماد امت و تمدن اسلامی باشد و همه این ظرفیت‌ها در فریضه حج وجود دارد. بنابراین اگر به دنبال امت اسلامی هستیم، باید از فرصت و ظرفیت‌های بی‌بدیل حج بهره ببریم. حج به آحاد مسلمان‌ها نشان می‌دهد که برخلاف همه مشکلات و موانع، امکان ساخت امت اسلامی وجود دارد. حتی قرآن کریم، می‌گوید مسئله توحید، صرفا مسلمان‌ها را به هم نزدیک نمی‌کند، بلکه با پیروان ادیان دیگر هم می‌توان با زبان توحید سخن گفت. خداوند در آیه 64 سوره مبارکه آل‌عمران می‌فرماید: «قُل یا أَهْلَ الْکِتابِ تَعالَوْا إِلى کَلِمَةٍ سَواءٍ بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَ لا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئاً»؛ یعنی به سایر ادیان هم بگو بیایند تا روی یک کلمه با هم توافق کنیم؛ آن یک کلمه، توحید است و اینکه غیر از خدا کسی را نپرستیم. وقتی توحید از چنان ظرفیت عظیمی برخوردار است که می‌تواند میان ادیان، وحدت و همگرایی ایجاد کند، چرا نتواند میان مسلمانان چنین اتحادی را به وجود آورد؟
انتظار مهم رهبر معظم انقلاب از کارگزاران حج
حجت‌الاسلام علیزاده موسوی در بخش پایانی سخنان خود خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد انتظار مهمی که مقام معظم رهبری از کارگزاران فریضه حج دارند، این است که به حج به مثابه فرصت بسیار مناسبی بنگرند که در پرتو بهره‌گیری از آن می‌توان آحاد مسلمانان را از ظرفیت امت‌ساز این فریضه عظیم، مطلع ساخت. در این راستا هریک از حجاج حاضر در سرزمین وحی می‌توانند به مثابه یک رسول و مبلغ عمل کرده و دیگران را از ظرفیت‌های حج آگاه سازند تا این فریضه الهی از کارکرد و ماهیت اصلی و مورد انتظار خود تهی نشود.
انتهای پیام/
