بهگزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم؛ اثرگذاری در جامعه، به معنای ایجاد تغییرات مثبت و الهامبخش در میان انسانها، نیازمند عمق و غنای معنوی در فرد است. معنویت، بهعنوان قدرت درونی انسان، نهتنها سرچشمه اخلاق و رفتارهای نیکو است، بلکه با تقویت ارتباط انسان با خدا، موجب پایداری و خلوص نیت در عمل میشود. وقتی انسان به خودسازی معنوی و تقویت باورهای دینی خود بپردازد، رفتار و تعاملاتش به الگویی برای دیگران تبدیل خواهد شد و این خود، زمینهساز تحولات اجتماعی و فرهنگی در سطوح مختلف جامعه است. از این رو، هرچه معنویت افراد در جامعه عمیقتر و آگاهانهتر باشد، اثرگذاری بر دیگران نیز ژرفتر و پایدارتر خواهد بود و حج یکی از بزرگترین فرصتهای دنیای اسلام برای توجه به معنویت است .
فضای معنوی حج و تأثیر آن در بعد سیاسی
حج، بهعنوان یکی از بزرگترین شعائر اسلامی، بستری منحصربهفرد برای خودسازی فردی و تحقق اثرگذاری اجتماعی، خصوصاً در ابعاد سیاسی است. این فریضه الهی، با فراهمآوردن فضایی برای تمرین بندگی، تقوا، و رهایی از تعلقات دنیوی، انسان را به سوی اصلاح درونی سوق میدهد. از سوی دیگر، حج با تجمّع عظیم مسلمانان از اقصینقاط جهان، بُعدی سیاسی و اجتماعی نیز مییابد که در آن، وحدت و همدلی میان امت اسلامی و تأکید بر آرمانهای مشترک همچون عدالت و مبارزه با ظلم آشکار میشود. اما این اثرگذاری سیاسی و اجتماعی وابسته به توانایی افراد در خودسازی و تهذیب نفس است، چرا که تنها انسانهای متعالی و با معنویت میتوانند بهدرستی پیام این خیزش اسلامی را منتقل کرده و بر جهان تأثیرگذار باشند.
امام خمینی (ره) در چهارم شهریور 1363 در پیامی با توصیه ششگانه به مسلمین ایران و جهان و حجاج بیت اللَّه الحرام در باره فلسفه حج و رسالت حجاج در این باره میفرماید:
«مراتب معنوی حج، که سرمایه حیات جاودانه است و انسان را به افق توحید و تنزیه نزدیک مینماید، حاصل نخواهد شد مگر آنکه دستورات عبادی حج به طور صحیح و شایسته و مو به مو عمل شود... و بُعد سیاسی و اجتماعی آن حاصل نمیشود، مگر آنکه بُعد معنوی و الهی آن جامعه عمل پوشد، و لبیکهای شما جواب دعوت حق تعالی باشد و خود را محْرم برای وصول به آستانه محضر حق تعالی نمایید، و لبیکگویان برای حق نفی شریک به همه مراتب کنید و از «خود»، که منشأ بزرگ شرک است به سوی او- جلّ و علا- هجرت نمایید... اگر جهات معنوی به فراموشی سپرده شود، گمان نکنید که بتوان از چنگال شیطان نفس رهایی یابید و تا در بند خویشتن خویش و هواهای نفسانی خود باشید، نمیتوانید جهاد فی سبیل اللَّه و دفاع از حریم اللَّه نمایید.»
امام خمینی (ره) در این فرمایش، ارتباط عمیق بین معنویت، خودسازی، و اثرگذاری اجتماعی و سیاسی حج را به شکلی ژرف به تصویر کشیدهاند. ایشان تأکید میکنند که مراتب معنوی حج، بهعنوان سرمایهای برای حیات ابدی انسان، تنها زمانی دستیافتنی است که مناسک و دستورات عبادی حج به صورت دقیق و بیعیب اجرا شوند. این بیان نشان میدهد که عمل به عبادات حج صرفاً یک تکلیف ظاهری نیست، بلکه راهی مستقیم برای تقویت روح و حرکت به سوی توحید حقیقی است. همچنین امام بر این نکته تأکید دارند که بُعد سیاسی و اجتماعی حج، که نماد وحدت مسلمانان و مقابله با ظلم است، بدون تحقق بُعد معنوی آن، به ثمر نخواهد نشست.
ایشان معنویت را بهعنوان نقطه آغاز تغییرات اجتماعی معرفی کرده و هشدار میدهند که انسان تا زمانی که از شرک به نفس خود نجات نیابد و از تعلقات نفسانی هجرت نکند، توان وارد شدن به جهاد فی سبیل الله و حفاظت از ارزشهای الهی را نخواهد داشت.
بنابراین، حج نهتنها عبادتی جمعی، بلکه یک مسیر تربیتی جامع است که با محوریت خودسازی معنوی میتواند موجب تحول سیاسی، اجتماعی و انقلابی در امت اسلامی شود. لبیکِ دعوت الهی، نفی شرک به همه مراتب، و هجرت از «خودِ» محدود انسان به سوی حق تعالی، اساس پیام حج در نگرش امام خمینی (ره) محسوب میشود.
انتهایپیام/