به گزارش خبرگزاری تسنیم، حج، یکی از ارکان مهم دین اسلام است که علاوه بر جنبههای عبادی و معنوی، آثار اجتماعی و سیاسی گستردهای دارد، حضرت امیرالمؤمنین علیبن ابیطالب علیه السّلام در حدیثی میفرمایند: «فَرَضَ اللّهُ... الْحَج تَقْوِیَةً لِلدِّین»؛ یعنی خداوند حج را واجب کرد تا مایۀ قوت دین شود.»، این بیان کوتاه اما عمیق به نقش کلیدی حج در تثبیت و تقویت هماهنگی و پایبندی دینی مسلمانان اشاره دارد.
سفر حج، علاوه بر دعوت مؤمنان به بازگشت به اصل توحید و بندگی، زمینهای برای وحدت امت اسلامی را فراهم میکند. در فضایی که ملّیت، قومیت و فرقهگرایی رنگ میبازند و همۀ مسلمانان با یک لباس و یک هدف واحد گرد هم میآیند، حج به تجسم عملی همبستگی و انسجام دینی تبدیل میشود.
علاوه بر جنبۀ وحدتبخش حج، این فریضۀ مقدس در ساختار اجتماعی و سیاسی امت اسلامی نیز نقش مؤثری دارد. مناطقی مانند عرفات، مشعر و منا نهتنها نقطههای عبادتی بلکه مراکز تاریخی برای احیای روح انقلاب الهی هستند. حضور گستردۀ مسلمانان کنار یکدیگر فرصتی برای تبادل افکار و تجدید عهد با آموزههای دینی ایجاد میکند.
حج، دینی را که ممکن است در جریان زندگی مادی و روزمره کمرنگ شود، از نو به قلبها و عملها بازمیگرداند. این رویداد عظیم بهمثابۀ یک نیروی تقویتی است که نهتنها در راستای تعالی معنوی، بلکه در جهت تحکیم پایههای اجتماعی دین اسلام عمل میکند و امت اسلامی را بهسوی پایداری و خودسازی سوق میدهد.
مرحوم آیتالله سیدمحمد ضیاءآبادی در کتاب ارزشمند خود، «حج، برنامۀ تکامل»، به ابعاد گسترده این حدیث میپردازد و مینویسد: «بدیهی است هر بنیه و سازمانی که بهاقتضای طبیعت این عالم، بر اثر عوامل مُضعف، رو به ضعفی و سستی برود، احتیاج به عامل تقویت دارد تا ضعف آن را جبران کند و به حال اولش برگرداند، دین هم که سرمایۀ سعادت دو جهانی انسان است، بر اثر تبلیغات سوء بیگانگان از خارج و طغیان تمایلات و شهوات از داخل، قهراً قدرت معنویاش در وجود انسان و جامعۀ مسلمانان رو به ضعف میگذارد…، اما ناگهان نسیم لطف و عنایت میوزد و ندای الله عَلَى النَّاسِ حِجُّ البَیْتِ گوشها را مینوازد و تکان در دلها میافکند».
وی حج را فرصتی ناب برای بازگرداندن مسلمانان به مسیر صحیح بندگی معرفی و تأکید میکند: «کعبه، همچون مادری مهربان، فرزندان دورافتادۀ خود را در آغوش میگیرد. با احیای مناسک حج و زنده نگاه داشتن این فریضه، مناسبتهای عبودیت و خداباوری بازسازی میشود و مسلمانان با ایمانی محکمتر و دینی استوارتر به دیار خود بازمیگردند.
مرحوم ضیاءآبادی در این کتاب با اشاره به تأثیر مناسک حج در شکستن پردههای غفلت درباره آخرت و جدایی از دنیا، به سخن حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام استناد میکند که آن حضرت فرمود: «همواره دین برپاست مادام که کعبه سرپاست.»
آیتالله ضیاءآبادی خاطرنشان میکند: «بقای دین در اجتماع مسلمین، بسته به بقای کعبه و احیای مناسک حج است.»
در مطالعه این دیدگاه، میتوان دریافت فریضۀ حج نهتنها یک عمل عبادی صرف، بلکه یک جنبش اصلاحی و تقویتی برای جامعه مسلمین است. این سفر معنوی همهساله قدرت دین و ایمان را بازسازی میکند و تبدیل به نیرویی برای مقابله با انحرافات داخلی و تهدیدهای خارجی میشود. مناسک حج، جامعۀ مسلمین را برای حفظ گوهر دین و مقابله با ضدیتها و مروّجان فساد آماده میکند و آن را به جایگاهی امن در مسیر توحید و بندگی بازمیگرداند.
انتهای پیام/+